Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.2011, Blaðsíða 3

Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.2011, Blaðsíða 3
Fréttir | 3Mánudagur 2. janúar 2011 og stórum eignarhaldsfélögum til hlut- hafa þeirra voru þó vitanlega bara hluti af þeim arðgreiðslum sem greiddar voru út úr fyrirtækjum og félögum til íslenskra fjárfesta á árunum fyrir efna- hagshrunið. Minni og óþekktari fyrir- tæki og félög og hluthafar þeirra nutu einnig góðs af eignabólunni. Eitt af vandamálunum við þessar arðgreiðslur er að þær byggðu á ofmati á eignum og stöðu þeirra fyrirtækja sem um ræddi. Þetta ofmat á eignasöfnum fyrirtækjanna og þar með virði þeirra byggði að einhverju leyti meðal annars á því að í einhverjum tilfellum ofmátu eigendur þeirra félögin vísvitandi þegar þau voru seld. Ein af ástæðunum fyrir því af hverju hægt var að selja fyrirtæk- in á uppsprengdu verði var sú í ein- hverjum tilfellum að þau gengu kaup- um og sölum á milli manna sem voru viðskiptafélagar. Sambönd þessara manna við tiltekin fjármálafyrirtæki, og jafnvel eignarhald þeirra á þeim, gerði þeim svo kleift að hafa nær óheftan að- gang að því lánsfé sem bankarnir höfðu fengið frá erlendum fjármálafyrirtækj- um og sem íslensku bankarnir þurftu að koma í umferð hér á landi. Því var hægt að fjármagna kaup á fyrirtækjum sem voru verðmetin allt of hátt með lánum frá þessum bankastofnunum. Gott dæmi um þetta eru Northern Travel Holding-viðskiptin en í tölvu- póstum sem Viðskiptablaðið hefur sagt frá kemur fram að helstu stjórnendur og eigendur FL Group, Hannes Smára- son, Jón Ásgeir Jóhannesson og Pálmi Haraldsson, ofmátu þær eignir vísvit- andi sem settar voru inn í eignarhalds- félagið Northern Travel Holding árið 2008 en viðskiptin áttu sér stað á milli hluthafa FL Group. Um þessi viðskipti sagði Pálmi Har- aldsson í viðtali við DV fyrr á árinu að hann teldi að þau stæðust ekki skoðun: „Ég hefði betur sleppt því að taka þátt í þessu. Og ég skal vera fyrsti maðurinn til að viðurkenna það, af því að þú ert að tala um snúninga og annað slíkt, að það er ekkert sem stenst skoðun í því máli siðferðilega séð. Þeir stuðlar sem voru notaðir þegar fyrirtækin voru verðmet- in og keypt þarna inn voru út úr kort- inu: Þau voru seld þarna inn á alltof háu verði.“ Northern Travel Holding viðskiptin eru bara eitt dæmið um slík viðskipti þar sem eignirnar sem voru seldar voru ofmetnar til muna. Arðurinn sem var greiddur út úr þessum félögum til hluthafanna byggði á þessu ofmati eigna og gerði það að verkum að arðgreiðslurnar voru hærri en ella jafnvel þó engin innistæða væri fyrir þeim. Ef fyrirtæki A seldi fyrirtæki B eign C á yfirverði varð til hagnaður hjá A sem nýst gat til þess að greiða hlut- höfum félagsins arð í samanburði við þennan gróða. Ef fyrirtæki B seldi eign C svo áfram fyrir enn hærra varð aftur til hagnaður fyrir hluthafa þess félags sem gátu greitt sér hlut af honum í arð. Sami bankinn fjármagnaði svo hugs- anlega yfirtökurnar tvær og stendur uppi með tapið þegar ljóst er að raun- verulegt verðmæti eignar C stendur hvergi nærri undir þeirri fjárhæð sem fyrirtækið var keypt á. Kaupendur og seljendur hlutabréfanna hafa kannski hins vegar tekið út himinháan arð af fjárfestingu sinni áður en bankinn sem fjármagnaði viðskiptin þarf að afskrifa kröfur sínar vegna þeirra að hluta til. Ofmetið eigið fé Í tilfelli starfsmannalánanna í Kaup- þingi og Glitni voru milljarða króna lánin til starfsmanna bókfærð sem eign bankans og fölsuðu því í reynd eigna- og eiginfjárstöðu fyrirtækjanna sem þeim nam. Þetta var gert vegna þess að gert var ráð fyrir því að bankarnir héldu velli og hlutabréfaverð í þeim héldi áfram að hækka. Engir peningar skiptu hins vegar um hendur í viðskiptunum heldur seldi bankinn starfsmönnunum hlutabréfin á tilteknu gengi og bókfærði kaupverðið svo sem skuld við bankann og þar með eign hans. Í tilfelli Kaup- þings fengu starfsmennirnir svo arð af þessari hlutabréfaeign sem þeir höfðu í reynd aldrei greitt fyrir og munu aldrei greiða neitt fyrir í flestum tilfellum. Lánin, sem fölsuðu eigið fé bankans, verða svo afskrifuð en þeir fá að halda arðinum vegna þess að ekki er hægt að ná honum til baka með lögformlegum hætti. Myndin sem birtist þegar fjallað er um arðgreiðslur út úr íslenskum fyrir- tækjum og eignarhaldsfélögum með þessum hætti er því sú að arðurinn hafi byggt á eignamati sem stóðst enga skoðun og var í mörgum tilfellum fals- að. Frá því bankakerfið á Íslandi féll haustið 2008 hefur komið í ljós hversu miklar blekkingar voru stundaðar í ís- lensku viðskiptalífi að þessu leyti. Góð- ærið – hátt gengi krónunnar, mikill kaupmáttur, hátt hlutabréfaverð og gott aðgengi að erlendu lánsfé – var í reynd byggt á sandi og þar með nær allt sem af því leiddi. Ein af afleiðingum þessa ofmats var vitanlega arðgreiðslur sem runnu út úr fyrirtækjunum sem voru ofmetin til muna í þessu góðæri. Öf- ugt við góðærið sjálft voru þessar arð- greiðslur hins vegar raunverulegar því um var að ræða peninga sem fóru til hluthafa þessara fyrirtækja þó hagnað- artölur og staða þeirra hafi í reynd verið ofmetin. Þó nú fari fram almennt uppgjör á Íslandi við þennan góðæristíma þar sem leitast er við að leiðrétta ýmislegt sem þá átti sér stað og kalla menn til ábyrgðar fyrir brot sín þá virðist sem ekki sé nokkur leið til að leiðrétta þess- ar arðgreiðslur út úr íslensku góðær- isfyrirtækjunum. Íslensku athafna- og bankamennirnir sleppa því sennilega ekki við allt – rannsóknir sérstaks sak- sóknara eru byrjaðar að leiða það í ljós – en þeir sleppa með arðinn sem þeir tóku út úr góðærinu. Brot úr viðtali við Pálma í Fons Blaðamaður: „Það liggur alveg ljóst fyrir að þú tókst þátt í nokkrum vafasömum viðskiptafléttum: Sterling, Stím, Skeljungur, Northern Travel Holding ...?“ Pálmi: „Ég tók þátt í viðskiptum sem er ekkert óeðlilegt að hafi verið gagnrýnd. Það skiptir engu máli hvað þú tekur af þessu. Það er ekkert sem ég hef gert á liðnum árum sem er hafið yfir gagnrýni. Hins vegar að ég hafi brotið lög og reglur, það er af og frá.“ Blaðamaður: „Það eru þessir snúningar eða viðskipta- fléttur sem fyrst og fremst hafa orðið til þess að fólk hefur gagnrýnt þig og marga aðra auðmenn. Til að mynda viðskiptin með Sterling-flugfélagið, í gegnum Northern Travel Holding, sem var keypt þrisvar af þér og viðskipta- félögum þínum og alltaf fyrir hærra verð í hvert skipti án þess að félagið hefði skilað hagnaði. Fólk sér þetta bara og hugsar: Þetta er skrítið. Þarna er augljóslega verið að fara á svig við einhver lög og reglur.“ Pálmi: „Nei, ég held að enginn hafi farið á svig við einhver lög og reglur. Staðreyndin er sú að allir stuðlar í verðmati á fyrirtækjum hækkuðu. Það gat enginn tapað á neinu. Það voru öll viðskipti bara upp á við. Þegar við skoðum Sterling-viðskiptin í dag ...“ Blaðamaður: „Þau eru dæmi um snúning, er það ekki ...?“ Pálmi: „Já, ég ætla að staðfesta það hér og nú. Það besta sem hefði getað komið fyrir mig hefði verið að ég hefði átt Sterling áfram. Ég held að það sé enginn vafi á að ég axla mína ábyrgð í þessu máli. Ég var þátttakandi í þessu. En þetta voru þær reglur sem voru í gildi.“ Blaðamaður: „En þið bjugguð reglurnar til?“ Pálmi: „Nei, að sjálfsögðu voru það stjórnvöld sem settu reglurnar.“ Blaðamaður: „Nei, þú sagðir áðan að allt hefði hækkað á markaði. Það er einhver sem býr til eftirspurnina á markaði?“ Pálmi: „Það er bara markaðurinn sem býr til eftirspurnina. Það eru ekki bara tveir aðilar sem búa til eftirspurnina. Fleiri en einn aðili höfðu áhuga á Sterling þegar það var selt í fyrsta skipti.“ Blaðamaður: „Það er kannski sala tvö og þrjú sem við höfum meiri áhuga á.“ Pálmi: „Ég fékk gott tilboð í Sterling frá FL Group og seldi það á háu verði og innleysti mikinn hagnað. Á sama tíma seldi ég hlutabréfin mín í FL Group. Sterling gekk svo illa í kjölfarið á forstjóraskiptunum hjá félaginu en FL Group hafði sett það sem skilyrði, þegar þeir eignuðust meirihlutann í félaginu, að ráða amerískan forstjóra í stað Almars Arnar, sem hafði staðið sig vel. Þetta voru mikil mistök og urðu félaginu dýrkeypt. Þá var búin til þessi snilldarflétta sem kallast Northern Travel Holding. Hún innihélt Sterling, Iceland Express og Astreus. Þarna gerði ég gríðarlega stór mistök þegar Fons seldi Iceland Express inn í þetta félag og FL Group seldi Sterling inn í félagið. Ég hefði betur sleppt því að taka þátt í þessu. Og ég skal vera fyrsti maðurinn til að viðurkenna það, af því að þú ert að tala um snúninga og annað slíkt, að það er ekkert sem stenst skoðun í því máli siðferðilega séð. Þeir stuðlar sem voru notaðir þegar fyrirtækin voru verðmetin og keypt þarna inn voru út úr kortinu: Þau voru seld þarna inn á alltof háu verði. En svona voru bara þessir verðmatsstuðlar sem voru notaðir á þessum tíma sem voru drifnir áfram af hagkerfinu. Hagkerfið var drifið áfram af því umhverfi sem var í gangi, það streymdu peningar inn í bankakerfið ...“ „Þau voru seld þarna inn á alltof háu verði. Ein hæsta arðgreiðslan Ein hæsta arðgreiðslan út úr einu félagi á árunum fyrir íslenska efnahagshrunið var arðgreiðsla FL Group árið 2007 vegna rekstrarársins 2006. 15 milljarðar voru þá greiddir í arð til hluthafa félagsins. Þar af runnu 3 milljarðar til Hannesar Smárasonar sem sést hér ásamt Jóni Ásgeiri Jóhannessyni og nokkrum öðrum hluthöfum og stjórnarmönnum í FL Group. Arðgreiðslur nokkurra fyrirtækja og félaga á Íslandi fyrir hrun. FL Group Hagnaður 2006: 44,6 milljarðar. Arður: 15 milljarðar Hluthafar n Oddaflug B.V. (19,8%) Hannes Smárason fékk þrjá milljarða í arð til félags síns í Hollandi. n Gnúpur fjárfestingafélag hf (17,2%) Magnús Kristinsson og Kristinn Björnsson fengu 2,6 milljarða í arð. n BG Capital ehf. (16,2%) 100 prósent í eigu Baugs. Fengu 2,4 milljarða í arð. Exista Hagnaður 2006: 37,4 milljarðar. Arður: 10,9 milljarðar. Hluthafar n Bakkabraedur Holding B.V (47,4%) Bakkabræður fengu rúmlega fimm milljarða í arð til félags síns í Hollandi. Kaupþing Hagnaður 2006: 85,3 milljarðar. Arður: 10,4 milljarðar. Hluthafar n Exista B.V. (18,9%) Bakkabraedur Holding B.V. átti 47% í Exista og Bakkabræður fengu því tæpan milljarð í arð til félags síns í Hollandi. n Kjalar Invest B.V. (9,7%) Ólafur Ólafsson fékk rúman milljarð í arð til félags síns í Hollandi. Glitnir Hagnaður 2006: 38,2 milljarðar. Arður: 9,4 milljarðar. Hluthafar n FL GLB Holding B.V. (13,5%) n FL Group Holding Netherlands B. (10,2%) Straumur Hagnaður 2006: 45,2 milljarðar. Arður: 7,8 milljarðar. Hluthafar n Landsbanki Luxembourg S.A. (41%) Landsbankinn í Lúx fékk því 3,2 milljarða greidda til Lúxemborgar. Landsbankinn Hagnaður 2006: 40,2 milljarðar. Arður: 4,4 milljarðar. Hluthafar n Samson eignarhaldsfélag ehf. (41%) Björgólfsfeðgar fengu 1.800 milljónir í arð. Félagið skráð á Íslandi. Kaupþing Hagnaður 2007: 71,2 milljarðar. Arður: 14,8 milljarðar. Hluthafar n Exista B.V. 23% Bakkabraedur Holding B.V. átti 45% í Exista og Bakka- bræður fengu því 1,5 milljarð greiddan í arð til félags sín í Hollandi. n Egla Invest B.V. (9,9%) Ólafur Ólafsson fékk 1,5 milljarð í arð til félags síns í Hollandi. Glitnir Hagnaður 2007: 27,7 milljarðar. Arður: 5,5 milljarðar. Hluthafar n FL Group Holding Netherlands B. (17,7%) n FL GLB Holding B.V. (13,1%) Þessi tvö félög fengu 1.700 milljónir greiddar til Hollands. Fons Eigendur: Pálmi Haraldsson og Jóhannes Kristinsson. Arður 2007: 4,4 milljarðar Greitt til Mathew Holdings S.A. Arðgreiðslur fyrir hrun Arðgreiðslur Kaupþings til starfsmanna árið 2007 og 2008 vegna rekstrarársins á undan.* Nafn 2007 2008 Sigurður Einarsson 90 milljónir 144 milljónir Hreiðar Már Sigurðsson 61 miljón 124 milljónir Magnús Guðmundsson 50 milljónir 72 milljónir Ingólfur Helgason 38 milljónir 74 milljónir Ingvar Vilhjálmsson 37 milljónir 83 milljónir Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson 36 milljónir - Ármann Þorvaldsson 32 milljónir 46 milljónir Steingrímur Kárason 23 milljónir 32 milljónir Kristján Arason 20 milljónir 28 milljónir Þórarinn Sveinsson 17 milljónir 24 milljónir Bjarki H. Diego 14 milljónir 20 milljónir Guðný Arna Sveinsdóttir 13 milljónir 18 milljónir Frosti Reyr Rúnarsson 11 milljónir 15 milljónir Helgi Sigurðsson 10 milljónir 14 milljónir Guðni Níels Aðalsteinsson 9 milljónir 13 milljónir Hannes Frímann Hrólfsson 9 milljónir 13 milljónir Svali Björgvinsson 8 milljónir 12 milljónir Gísli Hauksson 6 milljónir 8 milljónir Samtals hjá þessum 18 483 milljónir 740 milljónir n Vitað var út frá hluthafalista frá Kauphöllinni 2008 hverjir höfðu aukið hlut sinn. Þeir voru Sigurður Einarsson, Hreiðar Már Sigurðsson og Ingvar Vilhjálmsson þar sem þeir voru á lista yfir 20 stærstu hluthafa Kaupþings. Aðrir eru áætlaðir með sama eignarhlut og 2006 að undanskildum Þorvaldi Lúðvík Sigurjónssyni. *Tölur fyrir árið 2007 voru áætlaðar út frá lánabókinni 2006. Fyrirvari í 2008 tölum er að flestir hafi ekki aukið hlut sinn frá 2006. Arðgreiðslur Kaupþings

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.