Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.2011, Blaðsíða 27

Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.2011, Blaðsíða 27
„Á þetta aldrei að taka enda, á líka að ráðast á börnin mín?“ Það skipti hann öllu máli að okkur liði vel, því nóg var komið af þjáningum.“ Sóley segir að hér áður fyrr hafi börnin sjaldan sagt hver pabbi þeirra væri því þau vissu hvernig andrúms- loftið var. Nú hefur þetta þó breyst og fjölskyldan ætlar ekki að fara með veggjum lengur. „Í fyrsta lagi höf- um við aldrei þurft að gera það, en við gerðum það samt því við vorum nauðbeygð til þess og í dag ætla ég ekki að gera það lengur. Ég er bara mjög stolt af Sævari og því sem hann gerði. Fólk verður bara að taka okkur eins og við erum,“ segir Sóley ákveð- in. Hún segir Sævar alltaf hafa ver- ið mikinn fjölskyldumann, en fyrir utan börnin tvö sem þau eignuðust saman átti hann þrjú börn úr fyrri samböndum. Stúlku og tvo drengi. Að sögn Sóleyjar dvöldu eldri synir hans oft hjá þeim og það var Sævari mikilvægt að vera í góðu sambandi við börnin sín. Vaknaði hrópandi á nóttunni Sævar sætti einangrunarvist sam- fellt í 107 vikur í Síðumúlafangels- inu þar sem hann mátti þola pynt- ingar. Fangaverðir sem þar störfuðu hafa staðfest að játningar sakborn- inganna í Guðmundar- og Geirfinns- málinu hafi fengist með miklu harð- ræði. Sævar beið þess aldrei bætur. „Þessir menn sem voru að rannsaka þetta, þetta voru skrímsli, ekki mann- eskjur. Þetta var hrikalegt. Þegar við bjuggum saman vaknaði hann oft á nóttunni kófsveittur og ofboðslega hræddur. Hann hrópaði oft eins og einhver væri að misþyrma honum. Hann var líka með viðvarandi kvíða og átti erfitt með svefn.“ Þannig lýsir Sóley eftirköstunum sem enn voru að koma fram tuttugu árum síðar. Sævar var alla tíð mjög upp- tekinn af máli sínu, bar framan af þá von í brjósti að það yrði endurupp- tekið og hann fengi uppreisn æru. Líf Sóleyjar og Sævars var vissulega lit- að af því. „Ég hafði fullan skilning á þessu en auðvitað vonaði maður að þetta tæki enda og hann fengi upp- reisn æru. En það gerðist bara ekki. Þetta er svo ofboðslega sorglegt. En ég er ofsalega stolt af því að ég barð- ist með honum fyrir réttlæti.“ „Á gríðarlegar þakkir skildar“ Sóley segir Sævar í raun aldrei hafa losnað úr fangelsi. Hann upplifði sig alltaf á bak við rimlana og hún fann að þannig yrði það þangað til hann yrði hreinsaður. „Hann ætlaði að byrja að lifa lífinu þegar búið væri að hreinsa hann af þessum málum. Honum fannst það skipta svo miklu máli. Þegar fólk missir æruna, það er þá fyrst sem fólk áttar sig á hvers virði hún er. Maður er eiginlega sviptur öllu. Honum fannst hann hafa verið sviptur öllu og ég skil það mjög vel.“ Hún segir það allt Sævari að þakka hversu langt málið er komið í dag. Hún er viss um að ef hann hefði ekki lagt allt þetta af mörkum væri almenningsálitið allt annað í dag. „Hann á gríðarlegar þakkir skild- ar fyrir alla þessa vinnu. En það eru takmörk fyrir því hvað fólk getur lagt á sig og orðið fyrir endalausum von- brigðum,“ segir Sóley. Eitthvað brast innra með Sævari Hún segist aðspurð vera ánægð með að starfshópur hafi verið skipaður til að fara yfir rannsókn Guðmundar- og Geirfinnsmálsins, en hefði þó frek- ar viljað sjá óháða nefnd sem hefði heimildir fyrir gagnaöflun og skýrslu- töku. „Mér finnst mjög sorglegt að hann skuli ekki vera hérna núna því núna virðist málið vera að fá ein- hverja áheyrn í fyrsta skipti,“ segir Sól- ey sem berst við blendnar tilfinning- ar í brjósti sér. „Ef Sævar hefði fengið málið sitt tekið upp þegar hann bað um það 1997, þá værum við sjálfsagt saman í dag og hann væri á lífi. Ég er alveg viss um það. Mér finnst þetta mjög seint, en betra en ekkert.“ Sóley segir að eftir að Sævari var synjað um endurupptöku málsins í seinna skipt- ið, árið 1999, hafi eitthvað brostið innra með honum. „Hann bara varð aldrei samur maður eftir það. Vonin fór og án vonar hefur maður svo lít- ið. Hann varð allt annar maður en sá sem ég kynntist,“ segir Sóley og það er greinilegt að hún á erfitt með að rifja þetta upp. Á þessum tíma fór að halla undan fæti hjá Sævari, hann veikt- ist og fór að neyta áfengis í auknum mæli. Sóley var með tvö ung börn og veikindi Sævars voru henni erfið. Árið 1999 lauk því sambúð þeirra. Sló sorginni á frest Þau héldu þó sambandi alveg þang- að til hann lést og voru góðir vinir þrátt fyrir erfiðleikana sem hann átti við að etja. Sævar bjó síðustu árin í Danmörku og Sóley segir að þar hafi honum liðið vel, eins vel og honum gat liðið. Hann bjó í herbergi inni á heimili fyrir einstaklinga sem áttu erfitt og þar var hann virtur að verð- leikum, að sögn Sóleyjar. Hún tal- aði síðast við hann í síma þann 6. júlí síðastliðinn, sex dögum áður en hann lést. Hann átti afmæli og vildi heyra í henni og börnunum. Þegar Sóleyju bárust fréttir af andláti hans aðeins nokkrum dögum síðar kom það flatt upp á hana. Hún átti ekki von á þessu og sorgin sem heltók hana var gífurleg. „Þetta kom svolít- ið svona tvíeflt hjá mér. Þegar hann fór að veikjast svona mikið eftir að hafa fengið synjun í seinna skiptið fór hann að drekka mikið og mað- ur gat einhvern veginn slegið þeirri sorg á frest. Hann var kominn út til Danmerkur og maður vissi að hon- um leið vel. Svo þegar hann féll frá kom þetta allt, öll sorgin,“ segir Sól- ey og viðurkennir að síðustu mán- uðir hafi verið henni og börnunum erfiðir. Þau ætla sér að gera allt til að halda minningu hans á lofti og sjá til þess að hann fái þá virðingu sem hann eigi skilið þó síðar verði. „Það getur enginn eignað sér þetta sem hann lagði af mörkum. Þetta er allt hans. Hann var sá eini sem stóð í eldlínunni af þessu fólki.“ Sonurinn reiður Sóley fór í gegnum dánarbú Sævars ásamt fjölskyldu hans fyrir nokkrum vikum og þar fundust tugir kassa fullir af málsgögnum. „Þetta er al- veg gríðarlegt magn sem hann var búinn að viða að sér. Ég held að fólk átti sig ekki á hversu gríðarlega mik- ið hann lagði á sig fyrir þetta,“ segir Sóley sem finnst að framlag Sævars sjálfs í baráttunni hafi gleymst í um- ræðunni á síðustu vikum. Það hefur reynst börnunum erf- itt að fara í gegnum Guðmundar- og Geirfinnsmálið. Þau eru ekki bara að syrgja föður sinn heldur eru þau smám saman að átta sig á því hvað hann mátti þola og hvernig farið var með hann. Sóley segir að sonurinn, sem er þrettán ára, sé ofboðslega reiður. „Maður getur ekki afsakað þetta og mér dettur það ekki í hug. Ég hef reynt að hlífa þeim af fremsta megni og þau hafa ekki spáð mikið í þetta, en ég get ekki hlíft þeim leng- ur. Þetta er allt orðið mjög aðgengi- legt á netinu. Það er mjög erfitt fyr- ir barnið manns að þurfa að upplifa það að búa í samfélagi þar sem rétt- arkerfið er meingallað,“ segir Sóley og það örlar fyrir reiðinni sem hún berst á móti. Grét í símann yfir óförum annarra „Ég er alveg hissa hversu heilsteypt manneskja Sævar var miðað við þá skelfilegu meðferð sem hann mátti þola. Hann var til dæmis mjög sið- ferðislega þenkjandi og hann hafði þessa gríðarlega miklu samkennd með fólki. Síðustu árin sem hann lifði var hann orðinn ofsalega meyr. Hann hringdi oft í mig og var að segja mér frá mönnum úti í Danmörku sem væru á götunni og að hann væri að reyna að hjálpa þeim. Hann grét í símann yfir óförum þeirra. Þannig að hann hafði þessa gríðarlegu sam- kennd sem segir manni svo mikið um hvernig hann var,“ segir Sóley og rifjar upp síðustu ár Sævars. Hún lýs- ir honum sem miklum hugsjóna- og baráttumanni og tilfinningaveru sem mátti ekkert aumt sjá. Hún segir að undir það síðasta hafi hann oft spurt sig grátandi í símann hvernig nokkur maður tryði því að hann hefði drep- ið manneskju. Sóley skilur það ekki heldur, hún þekkti hann í sextán ár og segir hann aldrei hafa verið óheiðar- legan. „Hann var náttúrulega brenni- merktur og það er hræðilegur kross að bera. Ég var að hugsa um það í gær að þrátt fyrir alla þessa erfið- leika er ég gríðarlega heppin og ánægð með að hafa kynnst honum. Hann var svo merkilegur maður og ofsalega sérstakur. Hann kenndi mér svo mikið. Þessi styrkur sem hann hafði var með ólíkindum þannig að ég er mjög þakklát fyrir að hafa fengið að kynnast honum.“ Viðtal | 27Helgarblað 4.–6. nóvember 2011 „Börnin mín urðu fyrir aðkasti“„Börnin mín hafa orðið fyrir miklum fordómum og aðkasti og ég varð til dæmis að taka þau úr skóla þar sem ég bjó áður. Brot úr greinargerð Sævars Ciesielski frá árinu 1994 S óley hefur merkt við tvo kafla í greinargerð Sævars sem hann lagði fram þegar hann krafðist endurupptöku máls- ins fyrst árið 1994. Henni finnst umræðan hafa verið töluvert ein- hliða og vill að rödd Sævars fái að heyrast. Hún telur að þessi kafla- brot gefi bæði mynd af því hvern- ig hann dróst gegn vilja sínum inn í málið og hvað hann mátti þola í gæsluvarðhaldinu. Kaflabrotin hafa ekki birst áður nema bara í greinargerðinni sjálfri. Dróst inn í málið gegn vilja sínum Sóley segir að áður en Sævar var handtekinn fyrir aðild að póst- svikamálinu svokallaða, sem leiddi til þess að hann var bendlaður við hvarf Guðmundar og Geirfinns, hafi hann eingöngu verið að versla með kannabisefni. Hann hafi ekki verið ofbeldismaður og hafi fyrirlit- ið ofbeldi meira en allt annað. Hún segir Sævar ekki hafa viljað taka þátt í póstsvikunum og kemur það skýrt fram í eftirfarandi kaflabroti úr greinargerðinni: „Ég var handtekinn þann 12. desember 1975 að Þverbrekku 4 í Kópavogi. Það voru þeir Eggert Bjarnason rannsóknarlögreglu- maður í Reykjavík og Sigurbjörn Víðir Eggertsson, boðunarmað- ur rannsóknarlögreglunnar, sem stóðu fyrir handtökunni. Mér fannst undarlegt við þessa hand- töku að öflugt lögreglulið var feng- ið til að umkringja húsið. Hand- takan kom flatt upp á mig og einnig Erlu Bolladóttur, en hún hafði staðið að póstsvikunum. Hún hafði stungið upp á því í upphafi og séð um að eyða peningunum. Rannsókn á póstsvikunum hafði staðið yfir í rúmt ár. Erla hafði verið kölluð til yfirheyrslu fyrr um sumarið og þrætt fyrir svikin. Það hafði verið lögð mikil vinna í þetta mál og einstakt að Erla hafði ekki verið hneppt í gæsluvarðhald um sumarið því fólk hafði borið kennsl á hana. Hún hafði sagt frá ráða- gerðum sínum um það hvernig hún ætlaði að svíkja út fé hjá Pósti og síma löngu áður en það kom til framkvæmda. Áfergjan var það mikil að hún hafði leitað til ýmissa aðila til að aðstoða sig því ég vildi ekki taka þátt í þeim. Við slitum samvistum og ég flutti til vinkonu minnar og bjó þar um tíma.“ Svæfður með hengingartaki Annað kaflabrot lýsir þeim pynt- ingum sem Sævar mátti þola á meðan hann sætti gæsluvarðhaldi. Sævar sagði Sóleyju frá því á sínum tíma að brotið hefði verið alvarlega á honum en hún áttaði sig ekki á því hve alvarlegt málið var fyrr en hún fór að lesa gögnin. Hún komst að því að þetta var mun verra en Sævar hafði lýst fyrir henni og tel- ur að hann hafi reynt að hlífa fjöl- skyldu sinni fyrir því hvað gerðist í raun og veru. Bæði fangaverðir og rannsóknarmenn ýjuðu oft að því að þeir ætluðu hreinlega að ganga frá honum. Kaflabrotið hér á eftir lýsir alvarlegu atviki: „Um morguninn var ég vakinn og beðinn um að koma fram og klæða mig í skó og jakka því það væri verið að ná í mig. Eggert og Sigurbjörn stóðu í gættinni og vís- uðu mér leið út í Ford Bronco bifreið fyrir utan fangelsið í Síðumúla. Þeir stöldruðu við lítið eitt eins og þeir væru að bíða eftir einhverju. Fang- elsisstjórinn kom út á skyrtunni að bílnum og Eggert skrúfaði niður rúðuna. „Komiði nokkuð með hann aftur?“ spurði hann. „Við sjáum nú til með það,“ svaraði Eggert. Ég setti þetta ekki í samhengi við yfir- heyrslur næturinnar. Þeir óku suð- ur fyrir álver og óku inn á afskekkt- an afleggjara. Snjór var yfir öllu og gekk ferðin frekar hægt fyrir sig þar til staðnæmst var við girðingu við lítinn túnblett. Á leiðinni hafði Sig- urbjörn komið aftur í bifreiðina og danglað í mig til að leggja áherslu á að ég ætti að kannast við mig þar. Það gerði ég aldrei og hafði aldrei komið á afskekktari og ömurlegri stað. Meiri harka færðist í leik- inn eftir að Eggert staðnæmdist og hann fór að snúa upp á hálsmálið á skyrtunni minni. Ég skyldi játa og ef ekki þá skyldu þeir ganga frá mér. Ég sagði þeim að ég gæti ekki játað eitthvað sem ég vissi ekkert um. Ekki vissi ég hvað tímanum leið en ég vonaði að aðfarirnar myndu ganga fljótt fyrir sig. Aðfarirnar voru með þeim hætti að ég var nánast viss um að þeir myndu ganga frá mér. Þeir svæfðu mig nokkrum sinnum í hengingartaki og ég missti meðvit- und við og við.“ Jólin 1996 Sævar og Sóley Brynja kynntust um haustið 1996 þegar barátta hans fyrir endurupptöku málsins stóð sem hæst. Hér eru þau hamingjusöm fyrstu jólin sín saman. Sævar Marinó Ciesielski lést af slysförum í Danmörku þann 12. júlí síðastliðinn, 56 ára að aldri. Hann var einn sakborninga í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu og var dæmdur til sautján ára fangelsisvistar í Hæstarétti árið 1980. Að meðtöldu gæsluvarð- haldi sat hann saklaus inni í tæp níu ár. Sævar, sem alla tíð hélt fram sakleysi sínu, barðist lengi fyrir endurupptöku málsins en hafði ekki erindi sem erfiði. Eftir andlát hans hefur á ný skapast mikil umræða um Guðmundar- og Geirfinnsmálið sem í raun hefur aldrei verið upplýst, en hvorki lík mannanna né morðvopn hafa fundist. Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra hefur nú, vegna þrýstings, skipað starfshóp til að fara yfir málið í heild. Þá sérstaklega þá þætti sem snúa að rannsókn þess og framkvæmd hennar. Starfshópurinn á að skila áfangaskýrslu fyrir lok aprílmánaðar á næsta ári.„Ef að Sævar hefði fengið málið sitt tekið upp þegar hann bað um það 1997, þá værum við sjálfsagt saman í dag og hann væri á lífi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.