Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.2013, Blaðsíða 12

EfnahagstEymi að baki tillögunum
12 Fréttir
Sértækar aðgerðir virkuðu
Á
kvörðun stjórnvalda að leggja
áherslu á sértæk úrræði fyrir
heimili í miklum greiðslu-
vanda var rétt, samkvæmt
nýrri skýrslu forsætisráðuneytisins –
sem unnin var í samvinnu við önnur
ráðuneyti. Í skýrslunni er leitast við
að skapa heildstæða mynd af skulda-
og greiðsluvanda heimilanna.
„Sértæk úrræði fyrir heimili í
skuldavanda hafa skilað miklum ár-
angri en þau duga ekki þeim sem eru
í mestum greiðsluerfiðleikum. Fjár-
hagsvandi fólks einskorðast ekki við
fasteignalán og því þarf aðgerðir sem
styðja við heimili í greiðsluvanda án
tillits til búsetukosta,“ kemur meðal
annars fram í skýrslunni.
Helstu niðurstöður eru þær að
skuldir heimilanna hafa lækkað úr
135 prósentum af landsframleiðslu
– sem var raunin árið 2009 – niður
í 108 prósent af landsframleiðslu –
sem var raunin í september 2012.
Það er sambærilegt við skuldastöðu
heimilanna í september árið 2006,
að því er fram kemur í skýrslunni.
Samkvæmt Seðlabankanum munu
skuldir heimilanna halda áfram að
dragast saman.
Vanskil við viðskiptabankana
þrjá hafa farið úr 34,1 prósenti í júlí
2010 niður í 15,5 prósent í nóvember
2012. Þá hafa 147 milljarðar króna
verið afskrifaðir vegna ólöglegra
gengistryggðra lána, en alls hafa 50
milljarðar verið afskrifaðir í gegn-
um 110% leiðina og sértæka skulda-
aðlögun. Í árslok 2011 höfðu 11.700
heimili nýtt sér 110% leiðina. n
simon@dv.is
F
ramsóknarflokkurinn hef-
ur verið á mikilli siglingu
í skoðanakönnunum að
undanförnu. Mælist hann
nú með mest fylgi allra
flokka á landsvísu. Margir rekja
aukið fylgi þeirra til þess að flokk-
urinn hafi lagt mikla áherslu á
leiðréttingu verðtryggðra lána og
afnám verðtryggingar. Auk þess
hefur Framsóknarflokkurinn að
undanförnu boðað að erlendir
kröfuhafar Kaupþings og Glitnis,
sem flokkurinn nefnir hrægamma-
sjóði og eru stærstu eigendur Arion
banka og Íslandsbanka, verði látnir
greiða ákveðinn skatt þegar þeir
fá greitt við uppgjör þrotabúanna.
Í því samhengi hefur verið talað
um allt að 300 milljarða króna. Vill
Framsóknarflokkurinn nota hluta
af þeim fjármunum til að koma til
móts við íslensk heimili með verð-
tryggð íbúðalán. Á móti hafa margir
gagnrýnt þessar tillögur flokksins
og sagt þær óraunhæfar og því jafn-
vel haldið fram að þær séu einungis
settar fram sem kosningaloforð til
að auka fylgi flokksins.
Sérstakt efnahagsteymi
mótaði tillögurnar
„Ég held að aukið fylgi okkar skýrist
af því að við séum að koma með
raunhæfar lausnir á því hvernig
hægt sé að lækka skuldir heimil-
anna og ná samningum við þessa
hrægammasjóði. Á heimsóknum á
vinnustöðum hefur fólk hins vegar
lýst yfir ánægju með staðfestu okkar
allt þetta kjörtímabil í Icesave-mál-
inu. Auk þess telja margir að hug-
mynd okkar um 20 prósenta niður-
færslu á skuldum árið 2009 hefði
eftir á að hyggja líklega verið besta
lausnin,“ segir Vigdís Hauksdóttir,
þingmaður Framsóknarflokksins, í
samtali við DV. Aukið fylgi nú komi
henni því ánægjulega á óvart.
Aðspurð segir hún að sérstakt
efnahagsteymi innan Framsóknar-
flokksins hafi farið yfir og mótað
þær tillögur sem flokkurinn leggi nú
fram í efnahagsmálum. Það sé því
fjarstæða að tillögur flokksins séu
óraunhæfar og settar fram án þess
að hafa verið vel ígrundaðar, líkt og
sumir hafa haldið fram að undan-
förnu. Að mati Vigdísar eru þetta því
mjög vel útpældar og vel skoðaðar
hugmyndir sem flokkurinn leggur nú
fram.
Vilja ekki festa sig við upphæðir
Mörgum finnst líklega flókið að heyra
frambjóðendur Framsóknarflokks-
ins ræða um tillögur sínar um hvern-
ig eigi að skattleggja erlenda eigend-
ur Arion banka og Íslandsbanka. Í
opinberri umræðu hefur verið nefnt
að hægt verði að ná allt að 300 millj-
örðum króna frá þessum aðilum
með niðurfærslu á kröfum þeirra á
bankana. „Við viljum ekki nefna pró-
sentutölur og upphæðir í þessu sam-
hengi svo ekki sé hægt að gera okkur
ótrúverðug á því. Við viljum fyrst og
fremst einblína á leiðina sem ætlum
að fara að markinu en ekki rugla því
við tölulegar staðreyndir sem síðan
er hægt að mistúlka fram og til baka,“
segir Vigdís.
Framsóknarflokkurinn hafi viljað
fara í það strax árið 2009 að semja
um ákveðna niðurfærslu á lánum
hinna föllnu banka til íslenskra
heimila sem hafi hins vegar ekki ver-
ið raunin. Það hafi síðan komið í ljós
á síðustu árum að nýju bankarnir
hafi verið að rukka kröfur sem þeir
fengu með miklum afslætti að fullu.
Til marks um það sé yfir 200 millj-
arða króna hagnaður Arion banka,
Íslandsbanka, og Landsbankans frá
hruni. „Hluta af þessum peningum
þarf að ná til baka. Við ætlum að
ganga til samninga við erlenda aðila
um að það verði niðurfært eitthvað
af lánasöfnunum sem íslensk heimili
eru skuldunautar fyrir á þeim grunni
að það sé réttlætis- og sanngirnis-
mál,“ segir hún.
Eru með plan b
Ef þetta gangi ekki eftir sé plan b hjá
Framsóknarflokknum að beita út-
gönguskatti á þá fjármuni sem er-
lendu aðilarnir ætli sér að fara með
úr landi eða svokallaðan Tobin-skatt,
sem kenndur er við bandaríska hag-
fræðinginn og nóbelsverðlaunahaf-
ann James Tobin. „Þannig er að ein-
hverju leyti hægt að binda þá hér inni
og þannig verði þeim sýnt að þeir þurfi
að einhverju leyti að gefa eftir eitthvað
af sínum eignum til hagsbóta fyrir ís-
lensk heimili,“ segir Vigdís. Þetta plan
b sé þó nokkuð harkaleg aðgerð en hjá
henni verði ekki komist ef aðrar leiðir
verða ekki færar.
„Við ætlum að kalla til færustu
samningamenn sem við höfum tök á
– innlenda sem erlenda – til að semja
við erlendu kröfuhafana. Þetta mál
er svo stórt að það er jafnvel stærra
en Icesave-málið. Þessir samn-
ingar verða að snúast um hagsmuni
landsmanna fyrst og síðast og þess
vegna leggjum við áherslu á vandaða
samningaaðferð. Við höfum ekki efni
á því fúski sem átti sér stað þegar fyrstu
Icesave–samningarnir voru undir-
ritaðir. Og eigum við ekki að segja að
við lærum af reynslunni, þó tekist hafi
að bjarga þjóðarbúinu fyrir horn með
lokum málsins en endanlegur sigur
vannst fyrir EFTA-dómstólnum eins
og allir muna,“ segir Vigdís.
Vilja afnema verðtryggingu á
neytendalánum
Aðspurð um afnám verðtryggingar og
efasemdir um að það sé gerlegt, segir
Vigdís að hugmyndir Framsóknar-
flokksins snúist fyrst og fremst að því
að afnema verðtryggingu á neytenda-
lánum. „Sumir hafa nefnt að þetta sé
ekki framkvæmanlegt þar sem Íbúða-
lánasjóður eigi stóran hluta af verð-
tryggðum skuldabréfum Íbúðalána-
sjóðs (HFF-bréf) og þar af leiðandi
muni lífeyrissjóðir tapa á þessu. Það
sem leiðin okkar gengur út á er að rík-
ið geri samninga við erlenda eigendur
Arion banka og Íslandsbanka og þeir
aðilar færi fjármagn til ríkisins sem
færa það síðan inn í Íbúðalánasjóð.
Þannig munu bæði Íbúðalánasjóður
og lífeyrissjóðirnir standa betur að vígi
eftir þetta,“ segir hún.
„Við ætlum að kalla
til færustu samn-
ingamenn sem við höf-
um tök á – innlenda sem
erlenda – til að semja við
erlendu kröfuhafana.
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar annas@dv.is
n Vigdís Hauksdóttir vísar því á bug að tillögur Framsóknar séu óraunhæfar n Vill fá allra færustu samningamenn til að semja við vogunarsjóði um uppgjör bankanna
5.–7. apríl 2013 Helgarblað
Á flugi Vigdís segir aukið fylgi flokksins
mega rekja til raunhæfra lausna á því hvern-
ig lækka megi skuldir heimilanna.
Uppfyllum ekki
skilyrði EES
n Gjaldeyrishöftunum frá 2008 um að kenna
E
ftir að frjálsir fjármagns-
flutningar voru heftir í kjöl-
far bankahrunsins í október
2008 hefur Ísland ekki getað
staðið við eitt af skilyrðum samn-
ingsins um Evrópska efnahags-
svæðið (EES) sem kveður á um
frjálsa fjármagnsflutninga. Þegar
EES-samningurinn tók gildi í upp-
hafi árs 1994 urðu fjármagnsvið-
skipti Íslands við útlönd í fyrsta
skipti að fullu frjáls en þá höfðu
gjaldeyrishöft verið viðloðandi í
einhverri mynd allt frá árinu 1930
eða í meira en 60 ár.
Margir efast um að íslenska
krónan hafi burði til þess að
standast umrætt skilyrði EES um
frjálst flæði fjármagns. Vigdís
Hauksdóttir, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, segir í viðtali hér
á opnunni að hún treysti sér ekki
til þess að leggja mat á það núna
hvort raunhæft sé að íslenska
krónan verði aftur sett á flot með
sama fyrirkomulagi og var á Íslandi
frá 2001 og fram að falli bankanna í
október 2008.
„Það er afar erfitt – líklega
ómögulegt – að sjá fyrir sér óhefta
fjármagnsflutninga samhliða sjálf-
stæðum smáum gjaldmiðli,“ sagði
Árni Páll Árnason, þingmaður
Samfylkingarinnar og fyrrverandi
efnahags- og viðskiptaráðherra, í
samtali við DV í nóvember 2012,
aðspurður hvort hann sæi fyrir
sér einhverja aðra lausn en gjald-
miðlasamstarf við Evrópusam-
bandið svo losna mætti við gjald-
eyrishöft á Íslandi. Aðrar leiðir
væru líklega ekki í boði til þess að
Íslendingar gætu staðið við reglur
EES um frjálst flæði fjármagns.
„Áframhaldandi hömlur á útflæði
fjár í einhverri mynd innan ramma
EES, eða að við einfaldlega förum
úr EES og höldum slíkum höml-
um,“ voru þær leiðir sem Árni Páll
sá fyrir sér. n
ESB raunhæfasti kosturinn Árni
Páll Árnason, formaður Samfylkingarinn-
ar, hefur sagt að raunhæfasti kosturinn
út úr gjaldeyrishöftum sé gjaldmiðla-
samstarf við ESB.
Skuldir lækka Samkvæmt spá Seðlabankans munu skuldirnar halda áfram fara lækkandi.
n Ný skýrsla bendir til þess að aðgerðirnar hafi haft áhrif