Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.2013, Qupperneq 24

Þ
á er það byrjað: Kosninga­
barátta. Í upphafi hennar
er staðan óvenjuleg. Fram­
sóknarflokkurinn sem var
minnstur flokkanna fjögurra
í síðustu kosningum er orðinn
stærstur samkvæmt skoðana­
könnunum. Það er farið að tala um
formann flokksins sem forsætisráð­
herra. Hann veit af því. Framsókn
getur gengið að sigri vísum. Hún fær
kannski ekki 30% heldur örugglega
yfir 20%. Segjum 15 þingmenn. Það
eru tveir í þremur kjördæmum og
þrír í þremur. Sjálfstæðisflokkurinn
sem hefur mælst stærsti flokkurinn
undanfarin ár og hefur verið það í
áratugi alltaf nema í síðustu kosn­
ingum er nú númer tvö í skoðana­
könnunum. Því skal spáð hér að
hann verði samt stærri en Framsókn
en ekki eins mikið stærri og búast
mátti við. Hann fær 18 þingmenn.
Þar með eru þessir flokkar komnir
með meirihluta. Þeir eru stjórnar­
flokkarnir. Þeir eru flokkarnir sem
hinir flokkarnir eiga að berjast á
móti í kosningabaráttunni. Sem bet­
ur fer hafa þeir sýnt spilin:
Þeir eru á móti nýjum náttúru-
verndarlögum og ætla að breyta þeim
strax og þeir taka við.
Þeir eru á móti auðlindaákvæðum
stjórnarskrárinnar.
Þeir eru á móti nýjum Landspítala.
Þeir eru á móti viðræðum við ESB og
munu slíta þeim strax.
Þeir eru á móti því að breyta lögum
um Lánasjóð íslenskra námsmanna
eins og menntamálaráðherra lagði til.
Þeir eru á móti rammaáætlun og ætla
að breyta henni í sumar.
Þeir eru með fleiri álverum.
Þeir vilja fá að einkavinavæða bank-
ana aftur.
Þeir vilja lækka skuldir heimilanna
eins og skatta um hundruð miljarða.
Þeir hafa ekki svarað því hvernig á að
afla fjár á móti: Er það með niður-
skurði? Hvaða? Er það með öðrum
skattahækkunum hvaða? Er það með
halla á ríkissjóði?
En 32 þingmenn eru knappur
meirihluti. Það getur orðið til þess
að þessir flokkar vilji skoða annað
eftir kosningar, en hvað ætti það að
vera?
Stjórnarflokkarnir hafa látið á sjá
Stjórnarflokkarnir eru stórskaðaðir.
Það er ekki bara vegna þess að þeir
hafi verið að fást við erfið mál. Það
er reyndar reiknað þeim til fram­
dráttar þegar málin eru skoðuð.
Upp hafa komið ný framboð.
Þau munu yfirleitt skaða stjórnar­
flokkana. Sum beinast bara gegn
stjórnar flokkunum. Það á við um
Lýðræðisvaktina sem tekur at­
kvæði frá Samfylkingunni. Það á
við um framboð Jóns Bjarnasonar
sem beinist aðallega gegn Vinstri
hreyfingunni – grænu framboði. Jón
Bjarnason og Atli Gíslason héldu
nokkrar ræður á síðasta degi þings­
ins. Í síðasta sinn sem þeir sitja á Al­
þingi. Allar ræðurnar voru notaðar
bara til þess að meiða Vinstri græna
og sérstaklega Steingrím J. Sigfússon
sem einstakling. Ekki sem stjórn­
málamann.
Stjórnarskrármálið var stjórnar­
flokkunum einkum Samfylkingunni
erfitt. Samt hafa þeir bjargað fram­
haldsmeðferð þess í horn en naum­
lega.
En af hverju kláraðist málið
ekki á Alþingi? Var það af því að
stjórnar flokkarnir sviku? Unnu þeir
voðaverk með svikum sínum? Eru
stjórnarflokkarnir Trampe greifi tutt­
ugustu og fyrstu aldarinnar?
Nei. Það kláraðist ekki vegna þess
að stjórnin hafði ekki meirihluta.
Hún var minnihlutastjórn. Hún
GAT ekki komið málum í gegn
nema með samningum við aðra,
nema með hjálp annarra. Það er
aðal atriðið. Svo þarf að hafa það í
huga að Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn beittu meiri
hörku gegn stjórnarskrármálinu en
þekkt er í sögu Alþingis. Þeir not­
uðu nýju þingsköpin þannig að það
eru ENGIN dæmi um annað eins
í sögu Alþingis. Það er greinilegt
að minnihluti getur með þessum
þingsköpum ráðið úrslitum mála
og það mun koma í ljós líka á næsta
kjörtímabili.
En af hverju var stjórnin minni­
hlutastjórn? Hún hafði 34 menn
í upphafi. Auk þess hafði Fram­
sóknarflokkurinn það á stefnuskrá
sinni að ganga frá nýrri stjórnarskrá.
Flokkurinn sneri við blaðinu. Svika­
brigslamenn beina þó ekki gagnrýni
sinni að honum. Þá fóru þingmenn
úr Vinstri grænum. Ásmundur Einar
Daðason. Hann fór í Framsókn. Svo
Lilja Mósesdóttir. Hún stofnaði sinn
eigin flokk, einkaflokk um sjálfa sig.
Svo Atli Gíslason. Svo Jón Bjarna­
son. Þeir eru nú báðir í flokki sem
hefur aðallega það hlutverk að berj­
ast gegn Vinstri grænum, ekki gegn
ESB, ekki gegn auðvaldinu, mark­
aðsöflunum. Heldur gegn Vinstri
hreyfingunni – grænu framboði. Þeir
Jón og Atli vildu að vísu báðir vera
ráðherrar.
Þetta var erfitt fyrir Vinstri græn
að missa hvern manninn á fætur
öðrum en svo kom hetjan Þráinn
Bertelsson og gekk á móti straumn­
um eins og hann er vanur. Stjórnar­
flokkarnir voru komnir upp í 31
þingmann. Í einstaka málaflokkum
studdi svo Hreyfingin við málefni
ríkisstjórnarinnar, til dæmis í um­
hverfismálum. Þannig var hægt
að þoka málum áleiðis af minni­
hlutastjórn, en það var alltaf erfitt
og stjórnarflokkarnir nýju beittu afli
sínu af ítrasta miskunnarleysi.
Vandi Samfylkingarinnar hefur
ekki birst á sama hátt fyrr en nú í
lokin á þinginu. Þó hefur mátt sjá
örla á honum. Það gerðist er Ró­
bert Marshall gekk til liðs við Guð­
mund Steingrímsson sem vill eiga
Bjarta framtíð. Þeir kynna til skjal­
anna stefnumál sem öll gætu rúmast
innan Samfylkingarinnar. En samt:
Samt er boðið fram og stuðningur
við framboðið kemur aðallega frá
Samfylkingunni og Vinstri grænum.
Á flokksþingi Samfylkingarinn­
ar birtist nýr formaður flokksins. Það
sem vakti athygli á því þingi var fá­
læti flokksmannanna í garð fráfar­
andi formanns. Jóhanna Sigurðar­
dóttir á einhvern merkilegasta feril
allra íslenskra stjórnmálamanna.
Þegar sagan verður skrifuð verður
hennar nafn alltaf með í þeim bók­
um. En samt. Engin þakkarathöfn,
engin þakkarræða sem sætti tíðind­
um. Hvað var á ferðinni? Aðferð­
ir nýja formannsins við að leysa
stjórnar skrámálið vöktu ekki hrifn­
ingu í flokknum að ekki sé meira
sagt. Glöggir menn tóku síðan eftir
því að ekki voru beinlínis vináttu­
veislur sem þær forseti Alþingis og
forsætisráðherra héldu hvor annarri.
Þar var augljós brotalöm við þinglok­
in. Og svo kom afgreiðsla stjórnar­
skrármálsins. Þá var nú svikasvipan
reidd hátt til höggs og Samfylk­
ingin hefur aldrei sé aðrar eins töl­
ur í skoðanakönnunum og þær sem
birst hafa síðustu dagana. Við sem
stóðum að stofnun Samfylkingar­
innar ætluðum að safna undir merki
hennar um 40% kjósenda. Það tókst
aldrei en um tíma var hún í og um
30%. En nú: 12%. Það á vonandi eftir
að breytast en hlýtur að vera öllum
vinum Samfylkingarinnar alvar­
legt áhyggjuefni. Samfylkingin fær
meira fylgi í kosningunum en skoð­
anakannanir hafa verið að sýna. En
fær hún „bara“ fjórtán – fimmtán
þingmenn? Ekki tuttugu. Það er
tvo í hverju kjördæmi nema þrjá í
höfuðborgarkjördæmunum. Ekki
fjóra, enn síður fimm. En það verður
kannski huggun harmi gegn að það
koma fjórir – fimm þingmenn inn
í þingið á vegum Bjartrar framtíð­
ar. Samanlagt hafa þessir flokkar þá
átján til tuttugu menn. En í dag hefur
Samfylkingin ein nítján þingmenn.
Laun heimsins eru ekki þakklæti
Vinstri græn unnu stórsigur í síðustu
kosningum. Það hefur verið sterk
samstaða allra annarra flokka um að
valda þeim sem mestum skaða. Það
hefur tekist ágætlega og þeir hafa
stundum hjálpað til sjálfir.
Vinstri græn voru upphaflega al­
ger smáflokkur og hefur marga fjör­
una sopið. Þó eru 8% lágar tölur.
Við lok kjörtímabilsins er VG með
11 manna þingflokk. Komist flokk­
urinn í tveggja stafa tölu í fylgi, sem
ég spái, getur hann fengið 8 þing­
menn. En nú eru komnir á vettvang
flokkar sem hafa það aðalhlutverk
að minnka Vinstri græn. Það er eink­
um flokkur Jóns Bjarnasonar í lands­
byggðarkjördæmunum. Greinilegt
er að VG mun eiga mjög á brattann
að sækja á Norðvesturlandi. Þar
beitir Jón Bjarnason sér sérstaklega
gegn VG og Árni Múli er efsti maður
Bjartrar framtíðar. En Lilja Rafney
lætur ekki sitt eftir liggja. Suður­
land er líka erfitt en þar eru vaskar
konur í framboði. Í síðustu skoðana­
könnun var VG með á tíunda pró­
sent í höfuðborgarkjördæmum. Hins
vegar bara á sjötta prósent utan höf­
uðborgarsvæðis. Það hlýtur að vera
umhugsunarefni því verulegur hluti
þess fylgis hlýtur að vera á Norð­
austurlandi.
Í síðustu kosningum var VG
sigur vegarinn. Steingrímur J. Sig­
fússon tókst á við erfiðasta verkefni
allra íslenskra stjórnmálamanna.
Það tókst. Það var hvorki meira né
minna en það að koma í veg fyrir
þjóðargjaldþrot. Mörgum hefur ver­
ið þakkað fyrir minna. Með Stein­
grími stóð sterkur hópur bæði í VG
og Samfylkingunni. Til hamingju
með það! En laun heimsins eru ekki
þakklæti eins og kunnugt er. Þú færð
aldrei atkvæði út á togararann sem
þú ert búinn að kaupa heldur togar­
ann sem þú lofar að kaupa, sagði
Lúðvík Jósepsson. Það er víst rétt!
Þetta eru átján plús fimmt­
án plús fimmtán plús fimm plús
átta. Alls 61 þingmaður. Alls eru
þingmennirnir 63. Og ekki ætla ég
að vanmeta nýju framboðin. Pírat­
ar eru efnilegir en stefnumál þeirra
geta rúmast á stefnuskrám VG,
Samfylkingar og Bjartrar framtíðar.
Ekki gömlu stjórnarflokkanna sem
ætla að taka við í maí. Lýðræðis­
vaktin getur sótt í sig veðrið komin
með einn og einn fínan frambjóð­
anda; ég nefni Sigríði Stefánsdóttur.
En Lýðræðisvaktin mun aldrei fara
með Sjálfstæðisflokki og Fram­
sóknarflokki. Ef flokkur nær 5%
getur flokkurinn fengið 3 eða 4
þingmenn. Flokkur getur auk þess
komið að einum manni í kjördæmi
án þess að fá menn víðar. Flokkur
Halldórs í Holti er sérstaklega
merkilegur. Hann er með stefnu­
mál Sjálfstæðisflokksins og kemst
kannski nálægt manni á Suður­
landi. Þegar upp er staðið er því
hætta á því að 10% atkvæða verði
ónýt og að þau ráði úrslitum. Það er
ekki gott.
En nú er kosningabaráttan að
byrja. Það getur margt gerst. En
margt bendir til þess að gömlu
stjórnarflokkarnir taki aftur við í
maí. Þeir voru í tólf ár; 1995–2007.
Það var komið nóg en er það svo?
Kosningarnar leiða það í ljós.
24 Umræða 5.–7. apríl 2013 Helgarblað
Aðsent
Svavar
Gestsson
Sú gamla kemur
kannski aftur„Þeir notuðu
nýju þing-
sköpin þannig
að það eru ENGIN
dæmi um annað
eins í sögu Alþingis
Kemur hún aftur? „Fram-
sókn getur gengið að sigri
vísum,“ skrifar Svavar Gestsson.