Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2013, Blaðsíða 14

Sandkorn
É
g hef lengi litið svo á að eitt af
því besta við að búa á Íslandi séu
hin ómælanlegu lífsgæði sem
hér eru. Þessi gæði eru til dæmis
lítt spillt náttúran, hreint loftið,
vatnið og ódýr jarðvarminn sem með­
al annars leiðir til þess að á landinu
er að finna heitar sundlaugar nánast í
hverju þorpi. Þetta eru vanmetin gæði
sem sumir Íslendingar virðast taka
sem sjálfsögðum hlut af því þau eru
ill mælanleg á þjóðhagslegum kvörð­
um um efnahagsástandið í landinu
og sýna sig ekki með beinum hætti á
bankareikningum fólks. Þessi gæði eru
líka þess eðlis að þau eru yfirleitt óháð
flokkapólitík: Þó hér ríki spillt og illa
þokkuð ríkisstjórn þá hafa Íslendingar
alltaf aðgang að þessum gæðum sér til
svölunar og friðþægingar. Hrunið tók
þessi gæði heldur ekki frá okkur.
Á einungis fjörtíu mínútum getur
íbúi í Reykjavík keyrt til Þingvalla og
notið þeirrar fögru náttúru sem þar
er að finna; allt í kringum borgina,
bæi og þorp á Íslandi eru óspilltar
náttúruvinjar á næsta leiti og uppi
á hálendinu, í einungis nokkurra
klukkustunda fjarlægð frá þéttbýlinu
eru óspillt víðernin: Langisjór, Strúts­
laug, Karlsdráttur og Þjórsárver. Íbúar
landsins, og ferðamenn sem hingað
koma, geta notið þessara gæða að vild
og yfirleitt án endurgjalds. Ríkisstjórn­
in hefur nú boðað að rukkað verði um
aðgangseyri að þekktum ferðamanna­
stöðum og er það vel: Þverpólitísk sátt
ætti að geta skapast um slíka gjaldtöku
þar sem tekjurnar munu hjálpa til við
að viðhalda og vernda þessa ferða­
mannastaði, eins og til dæmis Gullfoss
og Geysi.
Nýlega ákvað bandaríski leik­
stjórinn Darren Aronofsky að styrkja
Náttúruverndarsamtök Íslands til
að þakka fyrir að fá að hafa notið ís­
lenskrar náttúru sem hann sagði að
sýna ætti sömu virðingu og öðrum
listaverkum. Réttnefnd listaverk eru
í eðli sínu ómetanleg og ómælanleg
þó þau kunni í einhverjum tilfellum
að skipta um hendur fyrir tilteknar
upphæðir sem þó er ekki hægt að full­
yrða að nálgist raunverulegt verðmæti
þeirra. Slík listaverk eins og íslensk
náttúra eru ómetanleg í sjálfu sér, ein
og sér. Þau eru líka ómetanleg fyrir
okkur sem höfum aðgang að þeim af
því þau vekja hjá okkur kenndir og til­
finningar sem eru fagrar og sem ylja
okkur um hjartað og margfalda okkur,
rétt eins og hughrifin sem við verðum
fyrir þegar við njótum góðrar bókar
eða tónlistar.
Að sama skapi og okkur þykir vænt
um ákveðin listaverk mannanna þá
geta vissir staðir í náttúrunni átt sér
samastað í hjörtum okkar. Ég man eft­
ir augnabliki úr Hornvík, gangandi í
áttina að Kálfatindum, þar sem ég varð
svo bergnuminn af fegurð staðarins að
ég þurfti að leggjast niður og loka aug­
unum. Mér leið eins og ég væri í vímu
eða móki, væri í návígi við hið „fagra
sjálft“ sem var yfirþyrmandi. Svipaða
sögu má segja um sólríkar klukku­
stundir sem ég átti í gróður vininni
Þjórsárverum fyrir nokkrum árum
þar sem ég meðal annars reyndi að
fylgja eftir snæuglu sem hóf sig til flugs
þegar mig bar að. Þessi náttúrugæði
eru meðal hinna æðstu gæða lífsins.
En þegar íslenskir stjórnmála­
menn taka ákvarðanir sem geta spillt
þessum náttúru gæðum í skiptum fyrir
skjótfenginn en tímabundinn gróða af
stóriðju eins og virkjunum þá byrja ég
að endurskoða mat mitt á því hversu
gott það er að búa á Íslandi. Látum
vera að stjórnmálamenn séu gerspillt­
ir þegar kemur að efnislegum gæðum:
Að þeir hygli flokksbræðrum sínum,
vinum sínum og ættmennum við út­
deilingu á stöðum og störfum, breyti
lögum til að hygla stórfyrirtækjunum í
útgerð og iðnaði sem fjármagna flokk­
ana þeirra og einkavæði opinber fyr­
irtæki upp í hendurnar á vildarvinum
sínum. Slík spilling er auðvitað ólíð­
andi, ósiðleg og í einhverjum tilfell­
um ólögleg en hún er því miður rauði
þráðurinn í stjórnmálasögu Íslands
síðustu áratugi. Við getum þó alltaf
flúið á vit óspilltrar náttúru Íslands og
gleymt ljótleikanum um hríð – verið
eins og Díogenes hundingi í tunnunni
í Aþenu sem einungis bað Alexand­
er mikla að færa sig frá sólinni þegar
valdsmaðurinn bauð honum gull og
græna skóga.
Engum kemur á óvart að ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar
ætli að hætta viðræðum við Evrópu­
sambandið án þess að bera það und­
ir þjóðina, meðal annars til að hygla
útgerðarfélögunum og landbúnaðar­
risunum sem standa á bak við flokk­
ana og engum kemur það heldur á
óvart að stjórnin ætli sér að afnema
auðlegðarskattinn sem hefur pínt
stóreignamennina sem ráða flokk­
unum báðum þrátt fyrir að afnámið
þýði tíu milljarða gat í ríkissjóð á árs­
grundvelli. Engum kemur heldur á
óvart að Sigurður Ingi Jóhannsson,
umhverfis­ og auðlindaráðherra, hafi
nú þegar ákveðið að breyta lögum
um veiðigjöld til að hygla útgerðar­
félögum landsins á kostnað almenn­
ings; engum kemur á óvart að hann
hafi misst það út úr sér að hann vilji
leggja umhverfisráðuneytið niður til
að hygla stóriðjunni og virkjunarsinn­
um og alls engum kemur á óvart að
hann hafi breytt rammaáætlun um
vernd og orkunýtingu landsvæða til
að hygla sömu aðilum. Slík spilling er
inngróin í íslenska stjórnmálaflokka,
sérstaklega Framsóknarflokkinn sem
kann ekki að skammast sín þrátt fyrir
spillingarslóð síðustu tveggja áratuga.
Spilling Framsóknarflokksins er gef­
inn og sjálfsagður hlutur þegar litið er
á fortíð flokksins.
Nú ætlar Sigurður Ingi að endur­
skoða löngu ákveðna friðlýsingu
Þjórsárvera, meðal annars út af
athugasemdum frá Landsvirkjun, og
opnast þá aftur fyrir möguleikann á
byggingu Norðlingaölduveitu. Virkj­
anadrunurnar eru byrjaðar að skera í
gegnum kyrrðina í Þjórsverum í fjarsk­
anum og við spyrjum okkur að því
hvort og þá hversu mikið af svæðinu
verður nýtt undir stóriðju og hvenær.
Sigurði Inga og Framsóknarflokknum
er trúandi til alls: Spillingin og sér­
hagsmunabrask flokksins á fyrstu vik­
unum við stjórnvölinn er að verða ær­
andi. Flokkurinn hefur engin prinsipp,
enga hugmyndafræði og stendur
ekki fyrir neitt annað en nýfengið
valdið. Sigurði Inga er treystandi til
að sökkva hluta Þjórsár vera og öðrum
náttúruperlum með einu pennastriki
ef hægt er að hagnast á því og hann
verður fyrir þrýstingi frá réttum að­
ilum. Ég held að Sigurði Inga sé skít­
sama um Þjórsárver og sjálfsagt einnig
um flest annað í náttúru Íslands.
Persónulega missi ég ekki svefn
yfir spillingu Framsóknarflokksins og
einkavinavæðingu hans á efnisleg­
um gæðum almennt séð – eins hvim­
leið og hún er. Sýna þarf illskiljan­
legri tilvist Framsóknar flokksins visst
æðruleysi. En þegar flokkurinn er far­
inn að tala um að ganga frekar á þau
ómælan legu, ómældu og ómetan legu
gæði landsins sem eru óafturkræf þá
er ég farinn að sjá fram á óþægilegar
andvöku­ og áhyggjunætur. Ákvarð­
anir sem snúast um eyðileggingu á ís­
lenskri náttúru snúast aftur um annað
og miklu meira en peninga. Þjórsár­
ver verða sannarlega ekki metin til fjár.
Einungis tilhugsunin um slíkt sýnir
fram á brenglað verðmætamat þess
sem tekur tímabundin, efnisleg gæði
fram yfir æðri, varanleg gæði.
Ráðherrabíll að láni
n Eitt af furðumálum síðustu
viku var frásögn Viðskipta­
blaðsins af því að Jóhanna
Sigurðardóttir hefði á síðustu
metrunum í ráðuneytinu
keypt nýjan ráðherrabíl í stað
sjö ára bifreiðar sem hún
hafði notað. Upplýst var að
Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son hefði kippt í taumana og
skilað bílnum. Nú hefur ver­
ið upplýst að nýi bíllinn var
lánsbifreið sem notuð var á
meðan sá gamli var í klöss­
un. Jóhanna er því saklaus af
þessu bruðli.
Össur heldur bílnum
n Það heyrast fleiri sögur um
ráðherrabíla, nú þegar ný rík­
isstjórn kemur til valda. Össur
Skarphéðinsson, fyrrverandi
utanríkisráð­
herra, fékk að
kaupa emb­
ættisbíl sinn
á 2,7 millj­
ónir króna,
að sögn
Viðskipta­
blaðsins. Um er að ræða eðal­
vagn af gerðinni BMW X5.
Viðskiptablaðið upplýsir að
þarna sé enginn skandall á
ferð þar sem verðið samsvari
uppítökuverði hjá bílaum­
boði.
Snowden í
kuldanum
n Íslensk stjórnvöld eru í
hinum versta vanda vegna
áhuga upp ljóstrarans Ed-
wards Snowden á því að flýja
til Íslands.
Hann komst
í heimsfrétt­
irnar fyrir að
upplýsa fjöl­
miðla um
umfangsmikl­
ar netnjósnir
bandarískra yfir valda. Síðan
hefur hann haldið sig í Hong
Kong. Ólíklegt er talið að
Hanna Birna Kristjánsdóttir inn­
anríkisráðherra geri annað en
bókstafur laganna heimilar.
Snowden er því í kuldanum.
Velþóknun bandarískra
stjórnvalda er undir.
Stálfrú vill selja
n Eins og DV greinir frá í dag
hyggjast eigendur Stálskipa,
Guðrún Lárus dóttir og Ágúst
Sigurðsson, selja fyrir tækið.
Ljóst er að
sjónarsvipt­
ir verður að
hjónunum.
Þau hafa stýrt
fyrirtæki sínu
allt frá því
þau keyptu
sitt fyrsta skip – á strand­
stað þess – og gerðu upp.
Fyrirtækið hefur verið rekið
á sömu kennitölu frá 1941.
Guðrún og Ágúst hafa rekið
fyrirtæki sitt af mikilli hagsýni
og festu í gegnum árin. Lík­
legt er að margir renni hýru
auga til fyrirtækisins, sem
stendur afar styrkum fótum.
Ég er afar stolt
af hjónabandinu
Þetta er mín fertugsaf-
mælisgjöf til sjálfrar mín
Eygló Harðardóttir gerði ekki ráð fyrir að giftast. – DV Hulda Þórey Garðarsdóttir hleypur 250 kílómetra í ágúst. – DV
Ómælanleg lífsgæði
Á
hverjum degi tærast upp réttindi
okkar í netheimum til upplýsinga­
og tjáningarfrelsis og til friðhelgi
einkalífsins. Það er hafin bylting
á netinu, iðnaðarbylting. Því miður er
þessi bylting hafin fyrir nokkru síðan
og hefur slóð eyðileggingar hennar ver­
ið mætt með lítilli mótspyrnu hins al­
menna borgara í netheimum. Flestir
skilja ekki að réttindi okkar í netheimum
hafa aldrei náð sambærilegum stuðlum
og í raunheimum, en flestir virðast í
einfeldni sinni treysta því að einkafyrir­
tæki gæti hagsmuna þeirra, þó svo að
það sé fyrirtækjunum í hag að safna og
selja gögn, sem flestar leyniþjónustur
í heiminum myndu vera stoltar af, um
svo stóran hluta neysluglaðra meðaljóna
hins vestræna heims. Þegar ég hef reynt
að benda fólki á þær hættur sem eru
framundan með alls kyns tilraunum til
að ganga enn lengra en nú þegar er gert
opinberlega, þá horfir það á mig með
kæruleysislegu glotti þess sem veit betur
og heldur sig í vera í vari vegna þess að
það er bara venjulegt fólk og hefur þar af
leiðandi ekkert að fela og því ekkert að
óttast þó yfirvöld skimi og geymi hvern
einasta innslátt þeirra persónulegu staf­
rænu sögu. Og ekki nóg með það heldur
hefur fólk með tilkomu Facebook fært
inn í hið stafræna form enn persónulegri
gögn en nokkur markaðs­ eða njósna­
starfssemi gæti látið sig dreyma um að
fá aðgengi að – án þess að þurfa að gera
nokkurn skapaðan hlut nema að tína
fullþroska ávexti gáleysis okkar úr hin­
um alsjáandi stafræna flokkunarsarpi.
Ég skil svo sem þessa freistni til að
treysta á grunni ævarandi sakleysis og
meðalmennsku. Ég skil að það er bara of
flókið að fitla við síbreytilegar stillingar á
Facebook og af hverju ætti fólk svo sem
að hylja slóð sína? Fyrir það fyrsta þá
eru allar þessar upplýsingar um hvern
einasta einstakling gríðarleg persónu­
leg verðmæti, fyrir hvert og eitt okkar.
Ástæða þess að Facebook náði svo
háum hæðum á hlutabréfamarkaði er
algerlega byggð á þeim upplýsingum og
tengslum við annað fólk og málefni sem
við höfum gefið þeim.
Fólk er að vakna upp við vondan
draum eftir að þær upplýsingar sem Ed­
ward Snowden lét almenningi í té röt­
uðu fyrir sjónir okkar. Ljóst er að allir
sem hafa upplýsingar geymdar á staf­
rænu formi eru allir undir linnulausu
eftirliti, eftirliti sem er margfalt umfangs­
meira og grefur sig dýpra í helgustu vé
en þeir sem stjórnuðu Stasi gátu látið
sig dreyma um. Það er einsýnt að ekki er
hægt að fara fram á að fólk passi upp á
upplýsingar sínar því geta og vilji stjórn­
valda nokkurra voldugustu ríkja heims
er svo umfangsmikill að einstaklingar
geta ekki spornað við fótum. Það hlýtur
því að vera forgangsatriði hjá stjórnvöld­
um og þingheimi sem og þeim alþjóða­
samtökum sem við eigum aðild að, að
smíða lagaramma sem verndar almenn­
ing fyrir njósnum bæði af hálfu stjórn­
valda sem og fyrirtækja, raunheimalög
þurfa að ná yfir netheima þegar vernda
ber friðhelgi einkalífsins.
Þyrnirósin í netheimum
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 24. júní 2013 Mánudagur
„Sigurði Inga er
treystandi til að
sökkva hluta Þjórsárvera.
„Ég skil svo sem
þessa freistni til
að treysta á grunni ævar-
andi sakleysis og meðal-
mennsku.
Kjallari
Birgitta
Jónsdóttir