Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.2014, Síða 28

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
28 Umræða Helgarblað 21.–24. febrúar 2014
Vá, þetta var
furðulegt
Niðurlæging nýja íslenska lýðræðisins
Gísli Marteinn um viðtal við Sigmund Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra. – Twitter
Á
rin eftir hrun var eitthvað að
gerast í lýðræðismálum á Ís-
landi sem var tekið eftir úti
um allan heim. Síðan gerðist
nokkuð sem afturkallaði það.
Við gerðum það sjálf, óafvitandi.
„Við fetum nú í átt til frjálslyndari
stjórnarhátta og ESB-umsóknin er
tilvalið prófmál,“ sagði Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, formaður
Framsóknarflokksins, þegar hann
reyndi að komast til valda fyrir
tveimur og hálfu ári. Í tilraunum
sínum til að vera kosinn til valda
af almenningi reyndi hann sann-
færa kjósendur um að hann vildi að
valdið lægi hjá þeim, en ekki aðeins
stjórnmálamönnum. Í grein sem
hann birti þjóðinni í Morgunblaðinu
sendi hann okkur skýr skilaboð. „Sú
íhaldssemi að stjórnmálamenn taki
einir ákvarðanir var sem betur fer
brotin þegar þjóðin hafnaði Icesave-
samningum.“
Íslendingar héldu þjóðarat-
kvæðagreiðslu um skuldir vegna
starfsemi íslenskra banka erlendis
og hófu að móta eigin stjórnarskrá
með forskrift þjóðfundar og stjórn-
lagaráðs sem var skipað af óflokks-
bundnum fulltrúum almennings. Ís-
lenska lýðræðið var á beinni braut
í átt til valddreifingar og aukinna
áhrifa almennings.
Eftir að hann náði völdum um-
turnaðist Sigmundur Davíð. Það
má varla gagnrýna hann lengur eða
vera ósammála honum, án þess að
hann grípi til gamalla úrræða Davíðs
Oddssonar: Að stimpla þá sem eru
ósammála honum vitleysinga og/
eða „pólitíska krossfara“, snúa viðtöl-
um upp í umræðu um hvað spyrill-
inn sé óvandaður og leggja drög að
yfirtöku eftirlitsstofnana.
Eftir lýðræðisbylgju eftirhruns-
áranna er nýja lýðræðið að verða
fyrir niðurlægingu undir ríkisstjórn
Sigmundar Davíðs. Framsóknar-
flokkurinn studdi beint lýðræði í
Icesave-málinu. Hann studdi líka að
valdið færi til almennings í vali full-
trúa í stjórnlagaráð, sem yrði skipað
óháð stjórnmálaflokkum, rétt eins
og Framsóknarflokkurinn vildi gera
á sjötta áratugnum. Stjórnarskráin
okkar átti að vera mótuð af þjóð-
inni óháð stjórnmálaflokkunum. Nú
er ríkisstjórn Sigmundar Davíðs að
hunsa þjóðaratkvæðagreiðsluna frá
því í október 2012, þar sem þjóðin
kaus sjálf að tillögur stjórnlagaráðs
að stjórnarskrá yrðu til grundvallar
nýrri stjórnarskrá. Stjórnmálamað-
urinn hefur sjálfur tekið ákvörðun og
sett stjórnarskrána í hendur stjórn-
málamanna í beinni andstöðu við þá
útgáfu sjálfs sín sem ekki hafði völd.
Sigmundur vill ekki lengur
þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildar-
viðræður að Evrópusambandinu.
Dagana fyrir kosningar virðist hann
hreinlega hafa verið að blekkja kjós-
endur í umræðu um Evrópusam-
bandið. Hann sagðist „gera ráð fyrir
því“ að þjóðaratkvæðagreiðsla færi
fram um málið, ef hann yrði kosinn,
sagðist vera „mjög opinn varðandi
dagsetningar“ og þráspurður um
hvort það yrði örugglega þjóðarat-
kvæðagreiðsla sagði hann „það hlýt-
ur að vera“.
Úr flokki Sigmundar Davíðs heyr-
ist núna að það sé óþarft og í raun
ómögulegt að þjóðin fái að ráða, ólíkt
því sem áður var. Vigdís Hauksdóttir,
þingmaður Framsóknarflokksins, út-
skýrði þetta í Kastljósinu á þriðjudag:
„Alþingiskosningar [eru] bindandi
þjóðaratkvæðagreiðsla ef svo má á
orði komast. Það urðu hér kosninga-
úrslit í vor … það var kosið um þetta
27. apríl.“
Niðurlæging íslenska lýðræðis-
ins átti sér stað með lýðræðisleg-
um kosningum. Fólk mátti telja sig
vera að kjósa framsækinn flokk sem
studdi beint lýðræði og vildi færa
völd og peninga í hendur fólksins.
Það er sama hvernig þau endurskil-
greina lýðræðið, endurskrifa eigin
orð, stimpla gagnrýnendur, rífast í
spyrjendum og lama greinendur;
þau geta ekki skilgreint sig frá því að
það voru þau sjálf sem kæfðu fram-
þróun lýðræðis á Íslandi eftir hrun.
Við verðum að ákveða sjálf hvort við
lærum af þessu eða ekki. n
Matreitt fyrir Mogga
Það kom fæstum á óvart að
Morgunblaði Davíðs Oddssonar
og Eyjunni hafi verið veitt for-
skot á aðra fjölmiðla, almenning
og þingheim þegar kom að því
að túlka skýrslu Hagfræðistofn-
unar HÍ um stöðu aðildarvið-
ræðna við ESB. Stjórnarflokk-
arnir eiga auðvelt aðgengi hvor
að sinni ritstjórninni og var
því hægt að gefa fyrsta tón-
inn fyrir umræðuna með rétt-
um fréttavinkli sem í þetta
sinnið var að mestu neikvæður
í takt við viðhorf stjórnarflokk-
anna til ESB. Athygli vekur að
enginn blaðamaður vill eigna
sér skýrslu skúbbið á hvorugum
fjölmiðlinum. Velta einhverjir
því fyrir sér hvort það hafi í raun
verið blaðamenn sem skrifuðu
fréttina.
Slys bjargaði
Aðeins munaði einu atkvæði á
Sóley Tómasdóttur, leiðtoga VG
í Reykjavík, og Líf Magneudóttur
sem sóttist einnig
eftir 1. sætinu.
Örlagadísirnar
voru svo sannar-
lega með Sól-
eyju á kjördag
því einn stuðn-
ingsmanna and-
stæðingsins slasaði sig á fæti
skömmu áður en atkvæða-
greiðslan hófst. Ef þannig hefði
ekki viljað til hefðu þær stöll-
ur verið jafnar og hlutkesti
væntan lega ráðið.
Kurr vegna Sigmundar
Eftir viðtalið fræga í Sunnudags-
morgni þykir Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson forsætisráðherra
hafa afhjúpað sig
með eftirminni-
legum hætti. Þeir
sem vinna náið
með Sigmundi
töldu sig sum-
ir hverjir kann-
ast við taktana
sem hann sýndi í þættinum.
Sívaxandi kurr er innan beggja
stjórnarflokkanna með stjórn-
tök hans.
4% maður
Gísli Marteinn Baldursson sjón-
varpsmaður sló í gegn í þætti sín-
um, Sunnudagsmorgni, þegar
hann pakkaði
Sigmundi Davíð
Gunnlaugs syni
forsætisráðherra
saman. Hörð
samkeppni var
boðuð með því
að Stöð 2 hóf sýn-
ingar á þáttunum Mín skoðun
með Mikael Torfasyni aðalritstjóra
365. Í fyrstu mælingum Capacent
var fjögurra prósenta áhorf á
Mikael en sjö prósenta hjá Gísla
Marteini. Eftir síðustu helgi er
enginn vafi á því hver er spjall-
þáttakóngur Íslands. Innan 365
grínast menn úr óvinamengi rit-
stjórans með að Mikael sé 4%.
S
kotar búa sig nú undir lang-
þráða þjóðaratkvæða-
greiðslu um sjálfstætt
Skotland eftir sjö mánuði,
18. september 2014. Skozk-
um aðskilnaðarsinnum hefur vaxið
fiskur um hrygg. Þeir túlka söguna
svo, að héðan í frá yrði hag Skotlands
trúlega betur borgið utan brezka
konungdæmisins. Skozki þjóðar-
flokkurinn hefur nú meiri hluta á
þjóðþinginu í Edinborg og berst fyrir
sjálfstæði landsins. Formaður flokks-
ins og forsætisráðherra Skotlands,
Alex Salmond, er snjall stjórnmála-
maður og flytur sjálfstæðismálið vel.
Viðskipti og friður
Þegar Skotland sameinaðist Englandi
og Wales við stofnun Stóra-Bretlands
1707 undir einum kóngi, vakti það
helzt fyrir Skotum að öðlast aðgang
að stórum markaði fyrir varning
sinn á Englandi og í nýlendunum og
stuðla að friði. Rökin fyrir samein-
ingu snerust jöfnum höndum um
viðskipti og frið og kallast á við rök-
in fyrir stofnun ESB löngu síðar, þar
eð þau snerust einnig fyrst og fremst
um viðskipti og frið. Viðskiptarökin
og friðarrökin tengjast, því að ófrið-
ur spillir viðskiptum og lífskjörum.
Sameining Skotlands og Englands
reyndist vel. Löndin tvö höfðu marga
hildi háð á fyrri tíð, en frá 1707 hef-
ur ríkt friður á Bretlandseyjum, ef Ír-
land er undan skilið.
Upphaflegu rökin fyrir samein-
ingu Skotlands og Englands eiga ekki
lengur við óbreytt, þar eð Skotland
er sem hluti Bretlands aðili að ESB.
Skotar eiga að vísu meiri viðskipti
við Englendinga en við löndin á
meginlandi Evrópu, þar eð þjóðir
kjósa jafnan að eiga helzt skipti við
granna sína. En það breytir því ekki,
að Skotland á sem hluti Bretlands
óskoraðan aðgang að stórmarkaði
ESB. Því hefur sú hugsun hvarflað að
mörgum Skotum, að þeir þurfi ekki
lengur á Englandi að halda svo sem
áður var, þar eð þeim sé nú borgið
innan ESB. Ákveði Skotar að lýsa yfir
sjálfstæði, munu þeir óska strax eft-
ir áframhaldandi aðild að ESB í sam-
ræmi við eftirsókn þeirra eftir að-
gangi að stórum markaði allar götur
frá 1707 auk þess sem meiri hluti
Skota er hlynntur aðild að ESB.
Þessi sviðsmynd er nú fyrirferðar-
meiri en áður í hugum skozkra kjós-
enda, þar eð brezka ríkisstjórnin
undir forustu Íhaldsflokksins sýn-
ir ýmis merki þess, að hún vilji losa
um tengsl Bretlands við ESB, og
að því marki er aðeins ein leið fær:
úrsögn. Fari svo, að brezka ríkis-
stjórnin láti af því verða að halda
þjóðaratkvæðagreiðslu um málið
og niðurstaða hennar verði úrsögn
Bretlands úr ESB, mun Skotum þykja
einboðið að lýsa yfir sjálfstæði og
halda þannig áfram veru sinni í ESB
á eigin forsendum.
En hér þykknar þráðurinn. Skotar
eiga á hættu, að Spánverjar muni
beita neitunarvaldi gegn aðild sjálf-
stæðs Skotlands að ESB til að senda
aðskilnaðarsinnum í Katalóníu skýr
skilaboð um, að Katalónía muni ekki
heldur komast inn í ESB sem sjálf-
stæð þjóð á eigin spýtur. Brezka rík-
isstjórnin hefur einnig í hótunum
um að beita neitunarvaldi gegn aðild
Skotlands, en það getur Bretland þó
því aðeins gert, að það verði áfram
í ESB. Hótanir brezku stjórnarinn-
ar, þ.e. Englendinga, í garð Skota eru
til þess fallnar að hleypa illu blóði í
kjósendur og geta stuðlað að því, að
meiri hluti skozkra kjósenda fallist
á sjálfstæði í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni 18. september. Fari svo, virðist
ólíklegt, að ESB, sem hefur breitt út
faðminn til allra átta og nú síðast
veitt Króatíu inngöngu, eigi annarra
kosta völ en að taka einnig við
Skotlandi. ESB yrði því að finna leið
til að sætta Spánverja og e.t.v. einnig
Englendinga við þær málalyktir.
Sjálfstæði? Til hvers?
Hvers vegna er mörgum Skotum svo
umhugað um stofnun sjálfstæðs
ríkis í Skotlandi?
Ein ástæðan er sú, að Skot-
ar eru smáþjóð og hugsa að ýmsu
leyti öðruvísi en Englendingar.
Margir Skotar kjósa helzt að sækja
sér fyrir myndir til Norðurlanda,
en margir Englendingar líta á hinn
bóginn helzt til Bandaríkjanna. Það
er engin tilviljun, að Íhaldsflokk-
urinn er stærsti stjórnmálaflokkur
Englands og hefur hverfandi fylgi í
Skotlandi.
Margir Skotar segja því við enska
íhaldsmenn: Þið ættuð að fagna
sjálfstæðu Skotlandi, því að þá fáið
þið að stjórna Englandi óáreittir, og
við fáum að vera í friði fyrir ykkur.
Við getum átt góð samskipti áfram,
þótt hreppamörk breytist í landa-
mæri.
Einu geta Skotar treyst hvað
sem verður. Niðurstaða þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar um sjálfstæði
Skotlands 18. september n.k. verður
virt. Brezka þingið mun ekki fremja
valdarán með því að hafa úrslit
atkvæðagreiðslunnar að engu. n
Skotland og sjálfstæði
Jón Trausti Reynisson
jontrausti@dv.is
Leiðari
„Skotar eiga á
hættu, að Spán-
verjar muni beita
neitunar valdi gegn aðild
sjálfstæðs Skotlands að
ESB.
„Niðurlæging
í slenska lýðræðis-
ins átti sér stað með lýð-
ræðislegum kosningum.
Furðulegasta viðtal
sem ég hef farið í
Sigmundur Davíð um viðtalið við Gísla Martein. – Bítið – Bylgjan
Ég er þreytt á að vinna með
óhæfum karlmönnum
Þórlaug Ágústsdóttir, Pírati. – DV
Þorvaldur Gylfason
skrifar
Kjallari