Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.2014, Qupperneq 36

Helgarblað 7.–10. mars 201436 Fólk Viðtal
Kirkjan vildi
afhomma hann
H
austið 1959. Það er sólbjartur
dagur í Reykjavík. Tónlistar-
kennari við Miðbæjarbarna-
skólann hafði pantað hljóð-
færi frá hinni stóru Ameríku
og þennan dag fá börnin að velja sér
hljóðfæri til að læra á. Það á að stofna
hljómsveit við skólann.
Hljóðfærin eru eins og sælgæti í
skál: Gyllt, silfurlit, svört … Hljóðfær-
in ættu að geta kynnt börnunum aðra
heima. Ævintýraheima þar sem allt er
hægt.
Strákar og stelpur líta yfir úrvalið:
Þarna eru flautur, fiðlur, trompetar og
tenórhorn. Börnin í stofunni velja þau
hljóðfæri sem þeim líst best á. Þangað
til eitt er eftir: Kolsvart klarínett.
Drengur úr hópnum er eitthvað að
drolla og tefst. Kemur of seint í veisl-
una. Hann gengur hægum skrefum
inn í stofuna. Sér klarínettið. Tekur
hljóðfærið upp. Prófar það örlítið.
Þannig gerðist það að Einar Jó-
hannesson kynntist klarínettinu.
Áður hafði hann lært á blokkflautu og
fiðlu í Barnamúsíkskólanum. Hann
söng líka í barnakór. Var drengjasópr-
an.
Hann fór að læra á klarínettið. Og
hann hélt áfram að læra og spila …
Og hann spilaði og spilaði og spilaði –
eins og enginn væri morgundagurinn.
Fjórtán ára var hann farinn að
koma fram – fékk smádjobb hér og
þar við klarínettleik.
Andi meistara Mozarts var á með-
al þeirra sem svifu yfir vötnum.
Brillerað með klarínettið
Veturinn 2014. Skýjaður dagur í jan-
úar.
Casta Diva, che inargenti
queste sacre antiche piante,
a noi volgi il bel sembiante
senza nube e senza vel …
Sópransöngurinn hljómar í versl-
un í Hörpu. Mögnuð rödd. Mögnuð
tónlist Bellinis. Einar Jóhannesson er
enn á æfingu – að spila enn eitt magn-
að verkið með Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands.
Loks er æfingunni lokið og Einar
kemur gangandi með klarínettið sitt
í tösku sem hangir á annarri öxlinni.
Heilsar hlýlega.
Hann rifjar upp fyrstu skrefin með
klarínettið.
„Það kemur yfirleitt nokkuð
snemma í ljós hvort börn og ung-
lingar hafi hæfileika á þessu sviði eða
ekki. Ég fékk hvatningu frá tónlistar-
kennurum, byrjaði í Tónlistarskól-
anum í Reykjavík þegar ég var 13 ára
og var svo jafnframt í MR þegar að
því kom. Mér fór þó að leiðast nám-
ið þar. Rektor gaf mér þriggja vikna
frí þegar ég var 17 ára til að fara í tón-
listarferðalag til Skandinavíu og vet-
urinn eftir var ég búinn að fá nóg og
vildi fara að komast í framhaldsnám
til útlanda. Ég fékk lánaðar glósur hjá
voða sætri, rauðhærðri stelpu niður á
Laugavegi sem ég þakka ævinlega fyr-
ir og las allar bækurnar og glósurnar
hennar utanskóla um sumarið; ég út-
skrifaðist úr tónlistarskólanum vor-
ið 1968 þá 18 ára og tók svo stúd-
entsprófið nokkrum vikum seinna. Ég
las mér hálfgert til óbóta.“
Hann flutti til London þá um
haustið, nýorðinn 19 ára, og nam við
The Royal College of Music þar sem
hann vann til Frederick Thurston-
verðlaunanna. Hann bjó í Englandi
og á Írlandi í rúman áratug þar til
hann flutti aftur heim árið 1980 og tók
við stöðu 1. klarínettleikara við Sin-
fóníuhljómsveit Íslands.
Síðan eru liðin mörg ár og mikið
vatn hefur runnið til sjávar. Einar
hefur brillerað sem 1. klarínettleikari
með hljómsveitinni, hann hefur oft
spilað einleik með kollegum sínum
auk þess að koma fram með fjölda
hópa hér á landi og erlendis. Þá eru
þeir margir geisladiskarnir sem hann
hefur spilað inn á.
Hann hefur kennt við ýmsa tón-
listarskóla frá því hann flutti heim og
núna njóta tveir nemendur við Lista-
háskólann leiðsagnar hans auk þess
sem hann kennir kammermúsík.
Í vandræðum með kennitöluna
Einar varð sextugur fyrir fjórum árum.
„Þá voru í gildi þær reglur hjá Sin-
fóníuhljómsveitinni að sextugir hljóð-
færaleikarar, sem væru búnir að vera
í sólósætum, ættu að færa sig niður.
Framkvæmdastjóri hljómsveitarinn-
ar hóaði í mig um þetta leyti og sagði
að stjórnin væri í vandræðum með
kennitöluna mína. Þetta er gömul
regla sem notuð var til að ýta við leið-
andi spilurum sem mundu fífil sinn
fegurri og orðnir þreyttir og reglan
vafalaust nauðsynleg sem slík. Sex-
tugt fólk í dag er ekki eins og sextugt
fólk var fyrir 30–40 árum. Vinnulagið
er öðruvísi. Okkur hljóðfæraleikurum
fer alltaf fram og maður lærir betur á
líkamann og tæknina. Menn eru þess
vegna oft í toppformi um sextugt og
hafa mikið listrænt þor. Nú er reyndar
búið að endurskoða þessa reglu sem
betur fer og gera sveigjanlegri svo þeir
Einar Jóhannesson klarínettuleikari er
á meðal fremstu hljóðfæraleikara þjóðarinnar frá
upphafi og það var skellur þegar aldurinn varð til
þess að hann var færður til í Sinfóníuhljómsveit
Íslands. Hann er þó orðinn sáttur – en er ekki sáttur
við að hann hafi verið settur út af sakramentinu hjá
ka þólsku kirkjunni þar sem hann elskaði ekki mann-
eskju af réttu kyni. Einar talar meðal annars um
tónlistina, myndlistina, trúna og monsignor í New
York sem spilaði á básúnu í bandi Duke Ellington.
Höfnunartilfinning
„Ég þurfti aftur að leita
mér aðstoðar – út af
þessu og varðandi starfið.
Það fór allt dálítið mikið
á hvolf. Þetta var tvöföld
höfnun,“ segir Einar um til-
færsluna í Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands og höfnun
kaþólsku kirkjunnar.
Myndir Sigtryggur Ari
„Ég var vin-
samlegast
beðinn um að láta
safnaðarsystkini
mín ekki sjá mig
ganga til altaris.
„Þetta var
gríðarleg
höfnun af því að
ég hafði tekið
mikinn þátt í
kirkjustarfinu
um árabil