Dagblaðið Vísir - DV - 13.05.2014, Blaðsíða 12

Vikublað 13.–15. maí 201412 Fréttir
F
reyja Gunnarsdóttir var
heima hjá sér að leggja loka-
hönd á jólaundirbúning
þegar vinur dóttur hennar,
Ásdísar Harðardóttur, kom til
hennar og sagði að Ásdís hefði gleypt
töflur til að deyja. Sjálfsvígstilraunin
kom Freyju algjörlega í opna skjöldu
og næstu mánuði hafði hún augun
ekki af dóttur sinni. Að lokum flutt-
ust þær mæðgur búferlum þvert yfir
landið í leit að hjálp en Ásdís glímdi
við alvarlegt þunglyndi á unglingsár-
unum eftir langvarandi einelti.
Fylgdist með í frímínútum
Eineltið hófst strax í fyrsta bekk en
Ásdís faldi það lengi fyrir foreldrum
sínum hversu illa henni leið í raun
og veru, sem og öðrum aðstandend-
um. „Ég hélt að að þetta væri ekki
svo alvarlegt, þetta væri bara einhver
stríðni. Ásdís var alltaf að herða sig
upp og sýndi engum hvað henni leið
illa. Svo þegar farið var að leita eftir
hjálp fyrir hana þá var hún búin að
setja grímuna upp og streittist sjálf á
móti. Hún var orðin eins og brodd-
göltur sem er með alla brodda úti.
Þeir sem þó reyndu náðu ekki til
hennar.
Vandinn óx og ég hugsaði með
mér að ég hefði átt að gera eitthvað.
Þú kennir þér alltaf um. Þegar hún
var komin í mjög mikla vanlíðan og
allt farið í klessu þá var ég undir svo
miklu álagi að ég var alltaf bara að
reyna að bjarga deginum. Ég sá ekki
úrræðin.“
Það er þó ekki svo að Freyja hafi
setið auðum höndum. Hún leitaði
til foreldra annarra barna sem ekki
tóku þátt í stríðninni í von um að
þeir tækju hana kannski inn í hóp-
inn. „Hún var alltaf dálítið utan-
veltu.“ Freyja fór líka í grunnskólann
þar sem Olweusar-eineltisáætlunin
var í gildi og óskaði eftir því að hún
yrði sett í gang þegar Ásdís var tíu
ára. Þá var ástandið orðið þannig að
hún fylgdist með í lengstu frímínút-
unum og þurfti reglulega að fara úr
vinnu því það kom eitthvað upp í
skólanum.
Tilkynnt til barnaverndar
Það var svo þegar Ásdís brotnaði al-
veg niður og grét kvöld eftir kvöld að
Freyja ákvað að nú væri nóg komið.
Í kjölfarið skipti Ásdís um skóla og
fór í lítinn sveitaskóla. Það gekk vel
þar til Ásdís var áreitt kynferðislega
af skólafélaga sínum í skólaferða-
lagi. Stuttu seinna sagði hún skóla-
yfirvöldum frá því en Freyja var ekki
kölluð til fyrr en búið var að ræða við
bæði Ásdísi og strákinn. „Ég var ekk-
ert með í þessu ferli fyrr ég var beðin
um að koma að sækja hana.
Sama kvöld átti að vera bekkjar-
kvöld en hún mátti ekki mæta því
hún hafði brotið reglur með því að
reykja á skólalóðinni þennan dag.
En strákurinn mátti mæta. Þetta var
súrrealískt og ég var hálf lömuð yfir
þessum viðbrögðum. Þarna heyrði
ég setningu sem ég hefði aldrei trúað
að fagfólk myndi nokkurn tímann
láta út úr sér; æ hann er bara að fá
hvolpavitið strákurinn.
Þetta var pínulítill skóli og tengslin
mikil, en mér fannst ekki rétt tekið á
þessu. Henni var sagt að hugsa um
heildarmyndina. Af hverju á 14 ára
krakki, í bullandi varnarstöðu af því
að það er búið að brjóta á honum, að
hugsa um heildarmyndina? Er það
ekki hlutverk skólastjórnenda?
Í kjölfarið fékk Ásdís algjört áfall
og ég leyfði henni að vera heima í
viku á meðan hún var að jafna sig.
Þegar hún fór aftur í skólann varð ég
að hringja þangað til þess að biðja
kennarann um að endurraða í sæti
því hún var sett við hlið stráksins.
Þetta þótti svo lítið mál.“
Í raun telur Freyja að þetta atvik
og viðbrögðin við því hafi haft verri
áhrif á Ásdísi en það sem á undan
hafði gengið. „Af því að þetta gerðist
í hennar örugga litla skólaumhverfi.
Hún hélt áfram í skólanum en leið
mjög illa andlega sem kom út í líkam-
legum kvillum. Ég leyfði henni oft að
vera heima. Ég skal alveg viðurkenna
það. Viðbrögð skólans voru að til-
kynna okkur til barnaverndarnefndar
vegna fjarveru frá skólanum.“
Tilkynningin þýddi það að Freyja
fékk bréf frá barnaverndarnefnd þar
sem hún var boðuð í viðtal. „Það var
bara fínt. Þá fengum við hjálpina sem
við þurftum og viðtöl við fagaðila.“
Sjálfsvígstilraunin
Veturinn leið en næsta haust brotn-
aði Ásdís alveg niður. Freyja tók
barnið úr skólanum. „Ég var ráða-
laus, búin að taka barnið úr skóla og
vildi aldrei ræða aftur við neinn þar.“
Ásdís hélt áfram í mánaðarlegum
viðtölum hjá barnasálfræðingi frá
Barnahúsi en það dugði ekki til. Fyr-
ir jólin gafst hún upp og gleypti pillur
í sjálfsvígshugleiðingum. „Eða til að
kalla á hjálp,“ segir Freyja.
Þetta gerðist tveimur dögum fyrir
jól. Freyja var á kafi í jólaundirbún-
ingnum þegar vinur Ásdísar kom til
hennar og sagði henni hvað gerst
hafði. „Ásdís lá þá undir kjallara-
tröppunum, þar sem hún var oft með
vinum sínum, hálfdösuð. Við drösl-
uðum henni upp á heilsugæslustöð
þar sem læknirinn tilkynnti þetta til
barnaverndar. Daginn eftir var hr-
ingt frá bráðateymi barnageðdeildar
Landspítalans og við vorum kallaðar
suður á þriðja í jólum.
Eftir svona áfall verður þú hálf-
dasaður. Þú ert í hálfgerðu losti en
heldur áfram. Við fórum í gegnum
jólin þannig. Þetta var svo óraun-
verulegt að enn þann dag í dag verð
ég hálfkjánaleg þegar ég tala um
þetta. Þetta kom algjörlega aftan að
mér. Í raun hafði ekkert sérstakt gerst
þarna rétt á undan og það var ekki
fyrr en eftir þetta að það fór að halla
verulega undan fæti.“
Á sjálfsvígsvakt
Á BUGL fékk Freyja loks fagleg svör
við því hvað væri að. Talað var um
áfallastreituröskun, kvíða og þung-
lyndi. Dóttir hennar fékk kvíðalyf en
það tók tíma þangað til þau fóru að
virka og við tók erfiður tími. „Í febrú-
ar og mars var hún alveg ofboðslega
þunglynd. Hún var bókstaflega bara í
rúminu og á hverjum einasta morgni
var barátta að reyna að koma henni
af stað í skólann. Hún komst kannski
niður í tröppurnar en þar settist hún
niður og grét.
Mér fannst ég vera á sjálfsvígsvakt
og fór ekki að sofa fyrr en hún fór að
sofa og fór ekkert því ég gat ekki skil-
ið hana eina eftir þegar ástandið var
sem verst og vildi ekki leggja ábyrgð-
ina á aðra ef eitthvað kæmi fyrir.
Eftir tveggja mánaða tímabil þar
sem Ásdís fór ekki út úr húsi nema
með mér, systur sinni eða okkar nán-
ustu aðstandendum varð ég bara
glöð ef hún fékkst til að fara út.“
Tilfinningarússíbani
Þegar þar var komið sögu var Ásdís á
lokaári grunnskólans. Eins og Freyja
bendir á þá skiptir 10. bekkur máli
því einkunnir úr samræmdu próf-
unum fylgja þér áfram út í lífið. Í maí
fóru lyfin að virka og lundin breytt-
ist, en það var orðið of seint til þess
að bjarga önninni.
„Um sumarið fór hún til pabba
síns í Noregi og ég fékk smá hvíld.
En það var rosalega erfitt. Ég var
svo strekkt að ef ég náði ekki í hana
var ég búin að ræsa pabba hennar.
Þá var hún kannski úti með félög-
um sínum, eitthvað sem hún hafði
ekki gert á Egilsstöðum. Ég var búin
að vera með hana undir vængnum
í fjóra mánuði og allt í einu var hún
bara úti í partíi. Undirliggjandi voru
alltaf þessar áhyggjur af því að hún
gæfist upp á lífinu. Ég var búin að
horfa upp á hana í þessari vanlíð-
an þar sem henni leið alltaf verr
og bjóst alveg eins við því að hún
myndi brotna.“
Góðu tímabilin lengdust en
sveiflurnar voru miklar. „Það þurfti
ekki mikið til. Ég hugsaði kannski
með mér að nú væri þetta allt að
koma og daginn eftir var hún lögst í
rúmið. Ég var alltaf í þessum tilfinn-
ingarússíbana.“
Fluttu suður
Ásdís fékk inni í sínum heimaskóla,
Menntaskólanum á Egilsstöðum, og
hóf nám þar um haustið. Þar mætti
hún aftur eineltisseggjunum úr
æsku. „Andlega var hún ekki tilbúin
fyrir það og fór í mikla niðursveiflu.
Ég óttaðist að hún myndi gera eitt-
hvað og fannst ég vera komin aftur
á sjálfsvígsvakt. Upp á von og óvon
sendi ég hana því suður með flugi á
föstudegi og reyndi að ná sambandi
við BUGL. Á mánudagsmorgni
tókst það og við fengum tíma næsta
morgun.“
Skömmu síðar var Freyju boðið að
minnka starfshlutfallið í vinnunni.
„Ég var ekki að sinna vinnunni vel
undir þessu álagi,“ útskýrir hún. „Þá
greip ég tækifærið, hætti og flutti
suður með Ásdísi.“
Ásdís fór strax suður með systur
sinni en Freyja kláraði uppsagnar-
frestinn fyrir austan.
Fyrir sunnan fékk Ásdís regluleg
viðtöl hjá BUGL en sleppti stundum
að mæta vegna kvíða. „Það var gott
að hún var farin suður og gat sótt við-
töl en það var vont að geta ekki búið
henni heimili. Það hentaði henni illa.“
Með herkjum tókst Ásdísi að
komast inn í Borgarholtsskóla. „Fyrst
voru teknir inn krakkar úr hverfinu,
síðan þeir sem voru með einkunn-
ir í lagi og svo hinir. Ásdís var í hópi
þeirra barna sem fengu síðust af-
greiðslu. Mér var sagt að hún yrði að
fara í sinn hverfisskóla en ég sagði að
það væri útilokað, hún gæti ekki far-
Dóttirin reynDi sjálfsvíg fyrir jól
n Freyja fylgdi dóttur sinni í gegnum alvarlegt þunglyndi n Fluttu suður í leit að hjálp n Á sjálfsvígsvakt í tvo mánuði n Hafði augun ekki af dóttur sinni og fór ekki úr húsi
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is „Mér fannst
ég vera á
sjálfsvígsvakt
„Þetta var
svo óraun-
verulegt að ég
verð enn hálf-
kjánaleg þegar ég
tala um þetta.
Barðist fyrir dóttur sína
Freyja fluttist búferlum þvert
yfir landið til þess að finna
hjálp fyrir dóttur sína sem
hefur gengið í gegnum einelti,
kynferðisáreiti og langvarandi
þunglyndi. MynDIr SIgTryggur ArI