Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.2014, Side 25

Fréttir Erlent 25Helgarblað 22.–25. ágúst 2014
Vopnun Kúrda neyðarlausn
Þ
au vógu hundruð tonna,
her- og hjálpargögnin sem
vestræn ríki sendu til Norð-
ur-Íraks í þessum mánuði.
Á þriðjudag sendu Þjóð-
verjar einir þrjátíu og fimm tonn af
vatni, matvælum, lyfjum og skjólbún-
aði þangað. Þeir munu senda gögn til
Norður-Íraks eftir því sem þörf kref-
ur og skoða nú sérstaklega hvort þeir
eigi einnig að senda þangað vopn.
„Almennt gildir sú regla að ef hægt er
að koma í veg fyrir þjóðarmorð með
þýskum vopnum, þá ber okkur skylda
að hjálpa til,” sagði Ursula von der
Leyen, varnarmálaráðherra Þýska-
lands, í viðtali við blaðið Bild á þriðju-
dag.
Berjast gegn eigin vopnasmíð
Kúrdar hafa barist hart við liðsmenn
Íslamska ríkisins, ISIS, síðustu vikur
í Norður-Írak, einkum við borgirn-
ar Mosul og Sinjar. ISIS hafði hrakið
öryggissveitir Íraks frá flestum borg-
um í norðvesturhluta landsins, en
hersveit Kúrda, sem kallar sig Pesh-
merga, hefur hingað til haldið ISIS frá
norðaustri. Þegar öryggissveitir Íraks
hörfuðu tók ISIS yfir herstöðvar og
hergögn sem flest komu frá Banda-
ríkjunum og eru mun þróaðri en þau
sem Peshmerga hefur undir hönd-
um. Sjálfir náðu Kúrdar í Írak flestum
sinna vopna frá hersveitum Saddams
Husseins þegar þær hörfuðu í innrás
Bandaríkjanna árið 2003. Þau vopn
voru flest búin til í Sovétríkjunum.
Bæði Kúrda og Íslamska ríkið skort-
ir almenna herþjálfun. Forseti sjálf-
stjórnarhéraðs Kúrda í Írak bað fyrr í
þessum mánuði um hernaðaraðstoð
sem Bandaríkin, Kanada og Evrópu-
sambandið hafa nú brugðist við. En í
stað þess að senda hersveitir aftur til
Íraks hafa sex vestræn ríki nú ákveðið
að veita Írökum og Kúrdum ráðgjöf og
þjálfun og senda þeim hjálpar- og her-
gögn. Fljótlega eftir að ISIS hóf sókn
gegn Kúrdum sendu Bandaríkjamenn
þeim léttvopn og hafa einnig skipulagt
sendingu þungavopna. William May-
ville, yfirmaður hjá varnarmálaráðu-
neytinu Pentagon, sagði við Los Ang-
eles Times í síðustu viku að Kúrdar
þyrftu langdræg vopn. Þau þyrftu að
geta eyðilagt brynvarðar Hummer-
bifreiðar. Bandaríkin hafa stutt Kúrda
með loftárásum á ISIS, sem byggja á
tillögum frá Kúrdum og tryggja ekki
öryggi almennra borgara.
Gömul vestræn vopn
En hingað til hafa Bandaríkin, Bret-
land, Frakkland, Ítalía, Kanada og
Þýskaland farið leynt með hvaða
gögn þau hyggist senda til Íraks og
nákvæmt magn þeirra. Öll ríkin,
nema Þýskaland, hafa þó sagt opin-
berlega að þau muni senda hergögn.
„Ég held að (Frakkar: innskot blm.)
muni senda gögn sem Kúrdar búa
ekki yfir eins og handvopn, bíla, skot-
færi og samskiptakerfi sem gagnast
við eftirlit og könnun. Frakkland gæti
einnig sent eldflaugatanka og grunn-
vopn sem eru auðveld í notkun. Þá
væru skriðdrekar sérstaklega gagn-
legir gegn Íslamska ríkinu. En flug-
vélar eða þungavopn sem er flókið
að nota yrðu að litlu gagni,“ segir Je-
an-Vincent Brisset, sérfræðingur hjá
Institut de Relations Internationales
et Stratégiques. Vopnin sem Frakkar
senda munu líklega koma úr varabúri
hersins sem hann er hættur að nota
en eru þó í góðu ásigkomulagi. „Vopn-
in verða kúrdíska hernum að gagni
í fleiri ár en þau komu okkur að not-
um,“ bætir Brisset við.
PKK skammt undan
Landsvæði Kúrda nær yfir landamæri
Íraks, Sýrlands, Tyrklands og Írans
og hafa þeir barist fyrir því í áratugi
að stofnað verði sjálfstætt ríki Kúrda.
Saddam Hussein veitti Kúrdum í Írak
sjálfstjórn á áttunda áratugnum í kjöl-
far átaka. Ný stjórnvöld í Írak stað-
festu þá stöðu árið 2005. Meirihluti
Kúrda býr í Austur-Tyrklandi. Tölur
um fjölda þeirra eru á reiki, en talið
er að þeir séu á bilinu 12 til 16 millj-
ónir. Blóðug átök hafa geisað milli
kúrdísku stjórnmálahreyfingarinnar
PKK í Tyrklandi og tyrkneskra stjórn-
valda allt frá 1984 þar til samið var um
vopnahlé í mars árið 2013. Bandarík-
in, Evrópusambandið og NATO hafa
skilgreint PKK sem hryðjuverkasam-
tök, líkt og ISIS, vegna skemmdar-
verka og árása gegn almennum borg-
urum. Árið 2007 hófu skæruliðar
PKK árás á Tyrkland frá landamær-
um þess við Norður-Írak sem urðu
til þess að tyrkneski herinn réðst inn
í Norður-Írak í febrúar 2008. Kúrdíski
fréttamiðillinn BasNews staðhæfir að
PKK hafi svo tafið hernaðaraðgerðir
Bandaríkjanna og Peshmerga-Kúrda
við Sinjar-borg núna í ágúst. Ástæð-
an sé sú að þeir hafi viljað taka þátt í
aðgerðunum, sem fólu meðal annars í
sér björgun tugi þúsunda flóttamanna
undan ásókn ISIS.
Óeining eða sameining?
„Vopnun Kúrda gæti verið lokaskref
í sundurliðun Íraks. Þetta gæti haft
alvarlegar afleiðingar á Tyrkland og
Íran. En ef hinn valkosturinn er að
missa fleiri landsvæði yfir til ISIS og
hætta á að fleiri voðaverk eigi sér stað,
þá er þetta besta skammtímalausnin
sem er í boði enn sem komið er,“ seg-
ir Richard Gowan, sérfræðingur hjá
Centre on International Cooperation í
New York. Ríkisstjórn Tyrklands hefur
um árabil vitað um hættuna sem fylgir
ISIS. Þegar ISIS tók yfir borgina Mosul
og hóf ofsóknir gegn Tyrkjum búsett-
um í Írak, biðluðu Tyrkir til Bandaríkj-
anna um hernaðaraðstoð. Þeir hafa
hingað til ekki andmælt hernaðar-
aðgerðum Peshmerga-Kúrda í Írak.
Þvert á móti tilkynnti aðstoðarfor-
sætisráðherra Tyrkja óvænt á þriðju-
dag að rætt yrði við PKK og aðra for-
ystuflokka Kúrda um hugsanlega
lausn á deilunni.
Mannúðaraðstoð
Forseti sjálfstjórnarhéraðs Kúrda í Írak
ræddi við utanríkisráðherra Noregs á
þriðjudag þar sem hann sagði Kúrda
stolta af því að berjast gegn ISIS. „Við
erum stolt af því að Kúrdistan-héraðið
og hersveitir Peshmerga hafa náð að
vernda eina og hálfa milljón flótta-
manna.“ Sameinuðu þjóðirnar hófu í
vikunni eina umfangsmestu hjálpar-
aðgerð sem stofnunin hefur ráðist í
til að koma nauðsynjum og læknisað-
stoð til flóttamanna. n
n Kúrdar hugsanlega næsta vandamál Íraks n Sex vestræn ríki sameinast um herstuðning
Róbert Hlynur Baldursson
skrifar frá Brussel
Persmerga-hersveitir Kúrda Kúrdar hafa hingað
til ekki verið í náðinni hjá ríkisstjórn Íraks en vestræn ríki
sameinuðust um hernaðaráætlun til stuðnings Kúrdum
eftir að nýr forsætisráðherra tók við völdum í Írak.
„Megi guð hjálpa þér“
Haidar al-Abadi tók loks við stöðu
forsætisráðherra Íraks á fimmtudag í
síðustu viku eftir erfiða stjórnarkreppu.
Hans helsta verkefni verður að koma
böndum á uppreisn Íslamska ríkisins, ISIS,
endurreisa öryggissveitir landsins, skapa
þjóðarsamstöðu og auka samstarf, efla
traust á Íraksstjórn og uppræta víðtæka
spillingu innan stjórnkerfisins. Nouri
al-Maliki sagði af sér sem forsætisráð-
herra í beinni sjónvarpsútsendingu við
sama tilefni eftir þrátefli við forseta
landsins og pólitíska andstæðinga sem
vildu hann burt. Bandaríkin og Frakkland
höfðu skilyrt herstuðning við afsögn hans
og grafið skipulega undan Maliki með
áhrifamönnum úr hans eigin stjórn-
málahreyfingu. Þeir stofnuðu bandalag
til höfuðs Maliki sem steypti honum svo
af stóli eftir átta ára valdasetu með
stuðningi forseta Íraks. Abadi er með
doktorspróf í verkfræði frá Háskólanum
í Manchester á Englandi og vann meðal
annars um tíma við lyftugerð hjá breska
ríkisútvarpinu BBC í Lundúnum. Líkt og
Maliki, sneri Abadi aftur til Íraks úr útlegð
eftir innrás Bandaríkjanna árið 2003.
Ferill Abadis í stjórnmálum svipar því
mjög til Malikis, en báðir voru þeir virkir
í Dawa-stjórnmálaflokknum og ötulir
andstæðingar Saddams Husseins sem
varð til þess að þeir flúðu land. Abadi er
þó talinn vera viljugri til að miðla málum
við aðra þjóðfélagshópa en Maliki. Þegar
Abadi tók við stöðunni óskuðu banda-
menn hans honum velfarnaðar í starfi
og báðu til guðs um hjálp handa honum.
Óstaðfestar fregnir herma að Íran hafi
boðið Maliki pólitískt hæli, sem hafi verið
hluti af baksviðs samningum um uppgjöf
hans því hann óttist um líf sitt. Kúrdískir
fréttamiðlar staðhæfa að Maliki, sem enn
gegnir formlega stöðu yfirmanns herafla
Íraks, hafi beitt sér gegn því að vestræn
ríki veiti Kúrdum hernaðaraðstoð. Sú
aðstoð grafi undan sjálfstæði Íraks og
sé veitt án heimildar frá stjórnvöldum
í Bagdad. „Við höfum veitt erlendum
orrustuþotum athygli sem hafa brotið
gegn lofthelgi Íraks og flutt vopn til eins
þjóðflokks í Írak án heimildar frá Bagdad,“
segir í tilkynningu.
Hergögn
Hvaða hergögn vilja Kúrdar?
n Flugskeyti
n Loftvarnarkerfi
n Brynvarin ökutæki
n Eftirlitsdróna
n Háþróaða nætursjónauka
Hvaða hergögn eiga Kúrdar?
n AK47 sjálfvirka riffla
n Howitzer loftvarnarbyssur
n M224 og RPG 7 sprengjuvörpur
n SA7 loftvarnarstöðvar
n T55 skriðdreka
Nouri al-Maliki Sagði
nýlega af sér sem for-
sætisráðherra Íraks.
Hernaðarsigur Hersveit Peshmerga náði
stjórn á hernaðarlega mikilvægu svæði í
vikunni þegar hún hrakti liðsmenn ISIS frá
Mosul-stíflunni. Virkjunin sér nærliggjandi
svæðum fyrir rafmagni og vatni. Hér sjást
hermenn Kúrda við stífluna.