Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.2014, Blaðsíða 8

Helgarblað 26.–28. júlí 20148 Fréttir
Svarti listinn
í Boltalandi
n Ikea heldur úti bannlista n Esther segir Sunnevu mismunað vegna fötlunar
H
úsgagnaverslunin Ikea
heldur lista yfir þau börn
sem er bannaður aðgang-
ur að ævintýraskóginum
Småland sem gjarnan er
nefnt Boltaland. Esther Ósk Her-
vas segir að dóttur sinni, Sunnevu
Líf Egilsdóttur sem er fötluð hafi
verið meinaður inngangur á sín-
um tíma eftir að hún vildi ekki fara
úr Boltalandi. Hún segir dóttur sína
ekki hafa skilið hvers vegna hún
mætti ekki fara í Boltaland lengur.
Þjónustufulltrúi Ikea segir versl-
unina halda lista yfir þau börn sem
bönnuð eru í Boltalandi. Það þurfi
yfirleitt þrjú skipti til að börn komist
á listann.
Meinaður aðgangur
„Við höfðum farið þarna nokkrum
sinnum og það hafði alltaf ver-
ið fínt í gegnum árin. Fötlun henn-
ar sást ekki þá því hún var svo lítil.
Í eitt skiptið varð hún hins vegar
eitthvað erfið, hún vildi ekki fara úr
Boltalandi,“ segir Esther Ósk þegar
hún ætlaði að sækja dóttur sína á
leiksvæðið eftir verslunarleiðangur
í Ikea fyrir fjórum árum. „Þau vildu
ekki hleypa mér að til að ná í hana
því þau sögðu að það væri bannað
að foreldrar færu inn. Það var auð-
vitað vesen því hún vildi ekki hlýða
þeim,“ segir Esther en eftir að hún
útskýrði fyrir starfsmönnunum að
dóttir hennar væri með Downs-heil-
kenni og einhverfu, fékk hún að fara
inn fyrir girðingu leiksvæðis Ikea,
sem gjarnan er kallað Boltaland, og
sækja dóttur sína sjálf.
Þegar Esther yfirgaf svæðið og
hélt heim á leið með dóttur sína
bjóst hún ekki við því að þetta litla
atvik hefði þau áhrif að dóttur henn-
ar yrði alfarið bannaður aðgangur
í Boltalandi til frambúðar, enda er
ekki óalgengt að börn, hvort sem þau
eru fötluð eða ófötluð, eigi það til
að neita að yfirgefa aðstæður þegar
gaman er. Slík ágengnisatvik eiga
sér einstaka sinnum stað hjá hinum
ýmsu börnum.
Þegar Esther sneri aftur stuttu
seinna og ætlaði að skrá Sunnevu
inn í Boltaland sótti starfsmaður-
inn á svæðinu yfirmann til þess að
tilkynna Esther að Sunneva væri nú
komin á bannlista í Boltalandi. „Eft-
ir það vildu þau ekki hleypa mér inn.
Mér var sagt að þau væru ekki með
sérþekkingu til þess að hugsa um
svona fötluð börn. Hún auðvitað
var rosalega sár og grét,“ segir Esther
Ósk. „Ég hef oft farið með hana
þegar hún var yngri þá var aldrei sett
út á þetta. Þau auðvitað vissu ekki að
hún væri fötluð. Um leið og ég til-
kynnti að hún væri fötluð, hefur hún
ekki fengið að fara,“ segir Esther.
Skilur ekki af hverju hún má
ekki fara inn
„Þeir hafa ekki hleypt henni inn í
fjögur eða fimm ár,“ segir Esther sem
reynir ekki lengur að fá inngöngu
fyrir Sunnevu í Boltaland eftir að hún
var sett á bannlista. Fyrir vikið hefur
henni reynst erfitt að fara í almennar
verslunarferðir í Ikea með dótturina
meðferðis, því Sunneva sækir sífellt í
leiksvæðið. „Hún auðvitað vill fara í
leikveröldina. Hún náttúrlega skilur
ekki af hverju hún má ekki fara inn,“
segir Esther.
Henni þykir sú afsökun starfs-
mannanna að þeir hafi ekki sérþekk-
ingu ódýr skýring, enda sé Sunneva
sjaldan til vandræða á slíkum leik-
svæðum. „Þetta eru auðvitað bara
venjuleg börn eins og önnur börn,
það þarf enga sérfræðiþekkingu til
að hugsa um þau. Ekki er ég búin
að fara á námskeið til að hugsa um
barnið mitt,“ segir Esther en Sunn-
evu var aldrei neitað um aðgang að
leiksvæðum Kringlunnar eða Smára-
lindar, þrátt fyrir að hún hafi tilkynnt
þeim þar um fötlun stelpunnar.
„Aldrei verið neitt vesen þar, bara í
Ikea,“ segir hún.
Fleiri lent í hinu sama erlendis
Ástæða þess að Sunneva kemur fram
með málið fjórum árum seinna er
vegna sams konar máls sem kom
upp í Ikea í Svíþjóð fyrir stuttu. Þar
hefur fjölskylda fatlaðs drengs ítrek-
að lent í því að honum er neitað um
aðgang inn á leiksvæðið, á meðan
ófötluð systkini hans fá að fara inn.
Í eitt skiptið bauð sumarstarfsmaður
stráknum inngöngu að fyrrabragði
og hefur þakklætissaga móður hans
farið víða í fjölmiðlum. Sagan hreyfði
við Esther.
„Þegar ég sá greinina hugsaði ég
að þau á Íslandi ættu að taka þetta
til fyrirmyndar. Það hafa greinilega
fleiri lent í þessu en ég,“ segir Esther.
Ikea heldur úti bannlista
„Við tökum við öllum börnum nema
það þurfi að fylgjast sérstaklega mik-
ið með þeim,“ segir þjónustufulltrúi
Ikea í samtali við DV, aðspurð hvort
fötluð börn séu leyfileg í Boltalandi
Ikea. „Við tökum hreyfihamlaða og
fólk með Downs, eða ég hef allavega
sjálf hleypt þeim inn. Annars láta for-
eldrar okkur vita ef það er eitthvað
sem þarf að fylgjast sérstaklega mik-
ið með,“ segir hún.
Hún kannast ekki við mál Esther-
ar og þykir einkennilegt að Esther
hafi fengið þetta viðmót, enda þurfi
mikið til svo barni sé neitað um inn-
göngu til frambúðar. „Það þarf oftast
þrjú skipti af því að barnið sé erfitt,
til þess að það sé algjörlega bannað
í Boltalandi.
Ef börnin eru erfið og við þurfum
að hafa athygli okkar á einu barni
allan tímann þá eru þau bönnuð,
þá er ég ekki bara að tala um fötl-
uð börn,“ segir þjónustufulltrúinn
en sú stefna á jafnt við um öll börn,
hvort sem þau eru fötluð eða ófötluð.
Þjónustufulltrúinn svarar því játandi
að til sé skjalfestur listi yfir þau börn
sem fái endanlegt bann á leiksvæðið.
Hann sé geymdur inni á skrifstofu.
Strákahópur settur í straff
Framkvæmdastjóri Ikea, Þórar-
inn Ævarsson, kannast ekki við það
þegar Sunnevu var meinaður að-
gangur. Hann muni þó eftir einu
máli þar sem strákahópur hafi ver-
ið settur í straff. „Það er fyrir ítrekuð
brot. Þar sem krakkarnir eru hrækj-
andi á starfsfólk og lemjandi önnur
börn. Og það hefur gerst ítrekað, aft-
ur og aftur. Og þegar búið er að tala
við foreldra og tala við börnin. Það er
kannski svona ár síðan þessir strákar
voru settir í straff,“ segir hann.
Aðspurður hvort Ikea taki síður
við fötluðum börnum segir hann það
ekki vera svo, tekið er við öllum börn-
um sem séu sjálfbjarga. „Svo fram-
arlega sem krakkarnir geti séð um
sig sjálf. Við erum ekki með fóstru
eða sjúkraþjálfara í vinnu þarna,
við erum með einn starfsmann á
10 börn. Það er gert ráð fyrir því að
þau börn sem eru þarna, frá 3–9
ára, geti séð um sig að mestu leyti.
Við erum ekki að skipta á börnum
þarna, aldurinn er þannig að það er
ekki gert ráð fyrir því að þau séu með
bleyju. En ef það kæmi krakki með
Downs-heilkenni og gæti funkerað
án þess að það þyrfti að styðja hann
er ekkert því til fyrirstöðu að hann
kæmi þarna inn,“ segir hann.
Þótt framkvæmdastjórinn kann-
ist ekki sjálfur við mál Sunnevu og
Estherar neitar hann ekki að það
hafi átt sér stað, enda stór vinnu-
staður „Ég ætla ekki að útiloka eitt
eða neitt. Þetta er stórt hús og mik-
ið að gerast hérna, en ég man ekki
eftir þessu máli. Það eru bara þess-
ir strákar sem ég veit um sem ég get
staðfest að voru settir í straff því þeir
voru ekki húsum hæfir.“
Framkvæmdastjóri segir
listann ekki til
„Það er enginn svartur listi í raun.
Starfsmennirnir vita bara hvaða
krakkar þetta eru. Það er enginn listi
til,“ segir Þórarinn aðspurður um til-
vist umrædds bannlista.
Aðspurður út í ummæli þjón-
ustufulltrúa þess efnis að skrifleg-
ur listi væri geymdur inni á skrif-
stofu kannast hann ekki við slíkt.
„Það er eitthvað meira en ég veit, ég
veit bara að starfsfólkið í Boltalandi
þekkir bæði foreldrana og strák-
ana í sjón, og ef það telst vera listi
að vita hvernig einhver lítur út þá er
það bara þannig. Ég kannast ekki við
að neinn listi sé til,“ segir hann að
lokum. n
Salka Margrét Sigurðardóttir
salka@dv.is
„Hún auðvitað var rosalega sár og
grét“ Sunnevu þótti miður að geta ekki
farið í Boltaland.
Mæðgurnar Esther segir veru Sunnevu
ekki hafa verið vandamál í leiksvæði
Kringlunnar og Smáralindar.
Svartur listi Ef börn eru láta illa
þrisvar sinnum fara þau á svartan
lista og komast ekki í Boltaland.
„Múlatta“
gagnrýni
„fráleit“
Haraldur Johannessen, rit-
stjóri Morgunblaðsins, ásamt
Davíð Oddssyni, segir í sam-
tali við fréttastofu RÚV að gagn-
rýni á notkun orðsins „múlatti“
í leiðara blaðsins vera „fráleita“.
Í Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins um helgina var Barack
Obama, forseta Bandaríkjanna,
lýst sem „múlatta“. Reykjavíkur-
bréf Morgunblaðsins er ritað af
ritstjórum blaðsins, þó yfirleitt
Davíð Oddssyni í seinni tíð. Krist-
ín Loftsdóttir, prófessor í mann-
fræði, segir í samtali við RÚV
að orðanotkunin feli í sér úrelta
hugmynd um flokkun mannkyns
eftir kynþætti.
Færri fá bætur
og fleiri borga
auðlegðarskatt
Fjölskyldum sem fá vaxtabætur
fækkaði um 6,6 prósent og þeim
sem fengu barnabætur um 5,6
prósent milli áranna 2012 og
2013. Bætur vegna vaxtagjalda
af íbúðarlánum námu 8 millj-
örðum króna árið 2013, sem er
8,4 prósentum minna en árið
áður. Þá námu barnabætur
9,5 milljörðum og lækkuðu þó
nokkuð milli ára. Þetta kemur
fram í tölum frá ríkisskattstjóra
vegna álagningar opinberra
gjalda á einstaklinga árið 2014.
Á sama tíma greiddu 6.534
aðilar alls 6,2 milljarða króna í
auðlegðarskatt af eignum um-
fram 75 milljónir króna. Þetta
er 10,4 prósentum hærri upp-
hæð en árið áður. Viðbótarauð-
legðarskattur á hlutabréfaeign
var þá lagður á 5.735 Íslendinga,
samtals 4,7 milljarðar króna,
sem er 35,3 prósentum meira
en árið áður. Skatturinn sem var
settur á tímabundið árið 2010
til fjögurra ára hefur ekki verið
framlengdur af nýrri ríkisstjórn
og verður innheimtur í síðsta
skipti nú í ár.
Mesta breytingin milli 2012
og 2013 á sér stað í tekjum af
söluhagnaði, en þær hækk-
uðu um 124,3 prósent, úr 8,6 í
19,2 milljarða króna. Þeim sem
greiða tekjur af útleigu fasteigna
eða eignaréttinda fjölgar um
300 manns, eða 4,4 prósent milli
ára. Þrátt fyrir það lækka leigu-
tekjur um 1,6 prósent milli ára
og nema 9 milljörðum króna.