Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1957, Page 11

Inngangur.
Introduction.
1. Um búnaðarskýrslurnar almennt.
General statement.
Búnaðarskýrslurnar eru að þessu sinni aðallega fyrir árið 1954. Þó sýna þær
einnig jarðargróða, jarðabætur og tölu búpenings ásamt tölu framteljenda garð-
ávaxta, lieyfengs og búpenings 1952 og 1953, en Hagstofan safnaði ekki öðru efni
til búnaðarskýrslu þau ár.
Skýrslurnar eru að þessu sinni mjög með sama liætti og búnaðarskýrslurnar
fyrir árið 1951. Eyðublaðið undir búnaðarskýrslur hreppa og kaupstaða var lítið
breytt frá því, er þá var, og blaut slíkt að ráða mestu um alla skýrslugerðina.
Helztu breytingar á eyðublaðinu voru þessar: 1) Bætt var við 3 dálkum um
ábúð jarða, einum, er sýnir, hvort framteljandi býr á sjálfs sín eign eða er leigu-
liði, öðrum, er sýnir mat á landi jarðnæðisins, og þriðja, er sýnir mat á liúsum,
er því fylgja. Þetta er allt í töflu I hér á eftir. 2) Fellt var niður að kalla eftir framtali
jarðabótastyrks. Sá styrkur er ekki skattskyldur og hefur víða verið vantalinn til
búnaðarskýrslu. Hins vegar eru til áreiðanlegar heimildir um hann í jarðabóta-
skýrslum Búnaðarfélags íslands. 3) Fjölgað var dálkurn, til þess að tekjur samkvæmt
aðalframtalsskýrslu mætti sundurliða meir en áður var gert á búnaðarskýrslu.
Skyldu nú tekjur af fasteignum taldar sérstaklega og einnig laun tekin í fríðu, en
þetta hvort tveggja var áður talið á búnaðarskýrslu með „öðrum tekjum“. 4) Bætt
var við tveimur dálkum fyrir tölu aðkeypts sauðfjár, áa og lamba, svo að fram
kæmi, hve mikil bústofnsaukning hefði á hverjum stað orðið af eigin stofni. 5) Bætt
var við dálki fyrir skuldir við Byggingarsjóð og Ræktunarsjóð í einu lagi, en þær
skuldir, voru taldar með „öðrum veðskuldum“ í Búnaðarskýrslum 1951. Breyt-
ingar þessar koma fram í töflunum hér á eftir, og verður gerð fyllri grein fyrir
sumum þen-ra um leið og töflurnar verða skýrðar.
Búnaðarskýrslur skattanefnda voru að þessu sinni yfirleitt betur færðar
en áður hefur verið. Sérstaklega má telja þær vel færðar í þeirn umdæmum, þar
sem landbúnaður er aðalatvinnuvegurinn, þó að slikt sé ekki undantekningarlaust.
Hins vegar er víða kastað höndum til skýrslugerðarinnar, þar sem annarra atvinnu-
greina gætir meira, einkum í sumum kaupstöðunum, kauptúnunum og fjarða-
byggðunum, enda er skýrslugerðin öll erfiðari þar, og þegar svo er, liættir sumurn
til að slá slöku við bana.
Búnaðarskýrslur skattanefnda og skattstjóra eru byggðar á framtölum ein-
staklinga til skatts. Þetta veldur ýmislegum vandkvæðum við skýrslugerð-
ina. Þannig verður örðugt að fá upplýsingar um annað en það, er skattheimtuna
varðar. Þó er undantekning með heyfenginn. Hvort tveggja er, að hann á að fylgja
hverju búnaðarframtali, og svo er víða afiað sérstakra heimilda um liann. Nokkuð
kveður að því, að menn draga undan við framtal, einkum það, sem erfitt er að
sannreyna, og ýmislegt fellur lika niður vegna gleymsku eða hirðuleysis, og það
b