Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1957, Síða 44

42*
Búnaðarskýrslur 19S4
1951 1954 Aukning
1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. %
Heysala 1 693 708 -4-985 4-58,2
Heimilisiðnaður 300 233 4-67 4-22,3
Uppeldisstyrkur og afurðatjónsbætur .... 11 282 5 453 4-5 829 4-51,7
Ýmsar tekjur 1 304 2 656 1 352 103,7
Sumt í þessum samanburði mun koma mönnum óvænt, og jafnvel vekja tor-
tryggni á niðurstöðum, og er það ekki að öllu leyti ástæðulaust. Skal því hér gerð
nokkru meiri grein fyrir þeim. Það mun koma mörgum mest á óvart, að afurðir
af nautgripum hafa samkvæmt þessu aukizt meira að verðmæti en afurðir af sauðfé.
Sauðfé hefur fjölgað mjög mikið, og þó að nautgripum hafi líka fjölgað, er fjölgun
þeirra miklu minni. Við þetta bætist svo það, að samkvæmt verðlagsgrundvelli
landbúnaðarafurða 1951 og 1954 liefur verð sauðfjárafurða hækkað meira en verð
afurða af nautgripum. Þrátt fyrir allt þetta er hægt að gera nokkurn veginn grein
fyrir því, livernig á því stendur, að verðmæti sauðfjárafurða hækkar ckki meira
en samanburðurinn hér að ofan sýnir. Aðalástæðan er sú, að sauðfénu fjölgaði svo
mikið árið 1954, að fram talið afurðaverðmæti varð miklu minna en ella. Hins
vegar fækkaði sauðfé 1951, að vísu ekki stórlega, en þó svo, að það ár komu fram
dálítið meiri sauðfjárafurðir en annars hefði orðið. Ef sauðfjárstofninn liefði verið
óbreyttur bæði árin, mundi aukning sauðfjárafurðanna frá 1951 til 1954 hafa
numið 30—35 millj. kr. meira að verðmæti en fram kemur á afurðaskýrslum ár-
anna. Þá hefði verðmætisaukning þeirra numið 45—50% í stað 21,2%, er fram
kemur í samanburðinum. í annan stað er reikningur sauðfjárafurða til verðmætis
1951 og 1954 ekki alveg sambærilegur. Þegar skýrslan um verðmæti afurðanna
var gerð 1951, lágu ekki enn fyrir upplýsingar um verð til framleiðenda sauðfjár-
afurða, nema frá fáum stöðum á landinu. Þess vegna var sá kostur tekinn, að um-
reikna fallþunga sláturlamba í lifandi þunga og reikna lömbin síðan til verðs með
endanlegu verði lamba í fjárskiptunum þá um haustið. Þetta verð mun hafa reynzt
eitthvað hærra en sláturverðið, einkum þar sem dilkar voru rýrir, en ekki munaði
það miklu og minna en 1954. Verðreikningur á fullorðnu fé var heldur meira áætl-
unarkenndur 1951 en 1954, en ekki mun það hafa leitt til hærra mats á sauðfjár-
afurðum 1951 en rétt var.
Hækkun sú, er samanburðurinn sýnir á verðmæti hrossaafurða, er ekki
raunveruleg nema að mjög litlu leyti. Hún stafar að öðrum þræði af því, að svo
illa sem sláturhross voru fram talin 1954 virðast þau hafa verið enn lakar fram
talin 1951. Að hinum þræðinum stafar það af því, að afurðirnar af liverju slátur-
lirossi eru áætlaðar meiri 1954. Sérstaklega er kjötið áætlað talsvert miklu meira
1954, 206,5 kg af hverju fullorðnu hrossi í stað 150 kg 1951, 150 kg af tryppum
1—3 vetra og 80 kg af folöldum í stað 100 kg að meðaltali af tryppum og folöldum
1951. Þessi breyting á áætluðu afurðamagni er gerð vegna athugana hagdeildar
Framkvæmdabankans, sem áður hefur verið sagt frá.
Lækkun sú á verðmæti afurða af alifuglum, er fram kemur við saman-
burðinn, mun einvörðungu stafa af lakara framtali 1954. Er illt til þess að vita,
en þetta mun líka eina framtalið, sem lakara er 1954 en 1951.
Tekjur af fóðurtöku voru ekki í töflunni um verðmæti landbúnaðarafurða
1951, vegna þess að liér er ekki um að ræða tekjur fyrir framleiðendur landbún-
aðarafurða í heild. En þar sem afurðaverðmæti bænda er nú talið sérstaklega í
töflu XI B, þurfti fóðurtaka að vera þar með, og er hún þá líka sýnd í töflu XI A,
aðallega til þess að fram komi, að hve miklu leyti fóðurtaka er fram talin hjá öðr-
um en bændum.