Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1957, Side 51

Búnaðarskýrslur 1954
49
þús. kr., og er mismunurinn á þessu tvennu aðeins 608 þús. kr. Launatekjur bú-
lausa fólksins, sem taldar eru í búnaðarskýrslum, eru að einhverju leyti greiddar
af bændum. Þó er það tilviljun ein, að þessum tölum ber svona lítið á milli,
því að vitanlega fer talsvert af kaupgreiðslum bænda til annarra en þeirra, sem
teknir eru á búnaðarskýrslu sem búleysingjar, og einnig fá búleysingjar þeir, sem
teknir eru á búnaðarskýrslu, nokkurn liluta sinna launa frá öðrum en bændum.
Þess ber að geta, að laun tekin í fríðu eru mjög vantalin og vanmetin til tekna,
en þau inunu einnig vera vantalin og vanmetin til gjalda lijá bændum, eins og
áður segir, í 11. kaíla inngangsins. Þessi tekjuliður var ekki sérstaklega tilgreindur
í Búnaðarskýrslum 1951, heldur talinn með „öðrum tekjum“, og er því ekki unnt
að gera samanburð milli áranna.
Vextir af innstæðum eru alls fram taldir 2 269 þús. kr., en voru 3 047
þús. kr. 1951. Vaxtatekjur 1954 munu að mestu taldar af vangá, þar eð þær eru
að verulegu leyti skattfrjálsar og undanþegnar framtalsskyldu.
Tekjur af húseignum eru fram taldar aðeins 4 692 þús. kr., og eru þar
meðtaldar tekjur af eigin húsnæði. Samsvarar þetta aðeins um 720 kr. á ári á
hvert bóndabýli. Kostnaður við húseignir nemur 6 296 þús. ltr., eða hærri upphæð
en tekjur af húseignum nema, og eru þar þó ekki taldir vextir af skuldum, er hvíla
á húseignum, og oft ekki fyrning nema að litlu leyti. Árið 1951 voru tekjur af hús-
eignum taldar með „öðrum tekjum“, og verður þessi tekjuliður því ekki borinn
saman við fyrri ár.
„Aðrar tekjur“ eru tekjuliðir 8—14 á aðalframtalsskýrslu. Þetta eru að
mestu leyti styrkir og bætur frá almannatryggingum, en einnig sértekjur konu, ef
nokkrar eru, svo og ýmsar smátekjur af öðru en búskap, þær, sem ckki eru þegar
taldar. Alls nemur þetta 20 036 þús. kr. Þennan lið er ekki liægt að bera saman
við samnefndan tekjulið í Búnaðarskýrslum 1951, vegna þess að þá var, svo sem
þegar liefur verið frá sagt, fleira með talið. Þess skal getið, að jarðabótastyrkur
er hér ekki talinn með tekjum, þar sem hann var gerður skattfrjáls, og auk þess
reyndist framtal hans mjög ófullkomið.
Þá skal lítils háttar grein gerð fyrir gjaldaliðum þeim, sem teknir eru af aðal-
framtali.
Vextir af skuldum eru samtals fram taldir 8 380 þús. kr„ þar af hjá bænd-
um 7 966 þús. kr. Þetta er mikil hækkun frá 1951, en þá voru vaxtaútgjöld bænda
og búleysingja talin 3 837 þús. kr. Fram taldar skuldir alls hafa á sama tíma hækkað
úr rúmlega 127 millj. kr. í rúml. 239 millj. kr. Vextir af heildarskuldum í árslok
1951 voru samkvæmt þessu 3% að meðaltali, en 1954 3,5%, og getur hvorugt
verið rétt. Skuldavextir virðast vantaldir bæði árin. Árið 1954 var um helmingur
skuldanna við Byggingarsjóð og Bæktunarsjóð, 118,4 millj. kr„ að vísu með 2—
2Y2% vöxtum, en aðrar veðskuldir, er nema 23,6 millj. kr„ liafa ólíklega verið með
lægri vöxtum að meðaltali en 6%, og „aðrar skuldir“, 97 millj. kr„ hafa verið með
7—8% vöxtum, og hefðu þá vextir af samanlagðri skuldaupphæð, 239 millj. kr„
átt að vera 11—12 millj. kr. eða um 5%. Annars má e. t. v. eitthvað frá þessu
draga fyrir því, að ekki hafi verið greiddir fullir ársvextir af skuldaraulcningunni
(eða nýjum skuldum) á árinu, en sá frádráttur getur þó ekki verið mikill, þar sem
skuldaraukning hjá kaupfélagi eða verzlun gengur á undan fastri lántöku og eru
að jafnaði greiddir hærri vextir af henni. Þetta, að skuldavextirnir virðast van-
taldir, getur að einhverju leyti stafað af því, sem áður er getið, að sumir telji vext-
ina fram nettó, en aðallega virðist það stafa af vangá við framtal.
g