Hagskýrslur um iðnað - 01.01.1953, Síða 11

Inngangur.
Introduction.
1. Skýrslusöfnunin 1950.
Collection of Data.
Skýrslum um rekstur iðnaðarfyrirtækja hefur um alllangt skeið verið safnað
af Hagstofu íslands. Hefur sú skýrslusöfnun verið byggð á lögum nr. 64, 10. des.
1934, um viðauka við lög nr. 29, 8. nóv. 1895, um hagfræðislcýrslur. í 1. gr. þeirra
laga segir svo: „Iðnfyrirtæki þau, sem eru tryggingarskyld samkvæmt lögum nr.
72, 8. sept. 1931 um slysatryggingu1), eru skyld til að láta Hagstofunni árlega í té
skýrslu um magn og verð framleiðslu sinnar, um notkun hráefna og aðstoðarefna,
um tölu og samanlagðan vinnutíma verkamanna og starfsmanna ásamt útborguðu
vikukaupi, svo og aðrar upplýsingar um fyrirtækið, samkvæmt eyðublöðum, sem
Hagstofan semur í samráði við Iðnráð Reykjavíkur.“
Árangur af þessari skýrslusöfnun liefur ekki orðið það góður, að tiltækilegt
hafi verið að gefa út sérstakar iðnaðarskýrslur. Meginorsökm er sú, hve illa liefur
gengið að innheimta tilskilin gögn frá ýmsum fyrirtækjum. Hins vegar hafa skýrsl-
ur þessar komið að ýmsu gagni í sambandi við smærri skýrslugerðir fyrir innlenda
og erlenda aðila.
Árin 1950—1952 var gerð úrslitatilraun til þess að ná saman efnivið í sérstakar
iðnaðarskýrslur fyrir árin 1949 og 1950. Hefur verið lögð geysimikil vinna í að fá
iðnaðarfyrirtæki til þess að láta skýrslur í té í tilskyldu formi, og hefur það tekizt
þolanlega, þó að allmörg fyrirtæki í sumum iðnaðargreinum hafi látið undir höfuð
leggjast að skila tæmandi skýrslu og mörg önnur fyrirtæki hafi útfyllt aðeins hluta
af eyðublaðinu. Þó að heimilt sé að beita sektarákvæðum gagnvart þeim, sem van-
rækja skýrslugjöf, þá hefur enn sem komið er lítið verið farið inn á þá braut, enda
er lítils árangurs af því að vænta.
Söfnun iðnaðarskýrslna fyrir árin 1949 og 1950 var gerð í samráði við Fjár-
hagsráð. Eyðublöð voru send öllum fyrirtækjum, sem höfðu slysatryggt vinnuafl
í þjónustu sinni þessi ár. Æskilegt hefði verið að hafa sérstaklega gerð eyðublöð
fyrir hverja grein iðnaðarins, þar sem tekið hefði verið tillit til sérstakra aðstæðna
þeirra, hverrar um sig, en slílct hefði liaft stóraukinn kostnað í för með sér, bæði
við söfnun skýrslnanna og útgáfu þeirra á prenti. Nauðsynlegt getur þó orðið í
framtíðinni að hafa sérstök eyðublöð fyrir sumar greinar iðnaðarins.
Skýrslusöfnunin náði aðallega til fyrirtækja í iðnaði (flokkar 2—3, sjá næsta
kafla), en skýrslum var einnig safnað að nokkru um námuvinnslu og um rafmagns-
veitur og gasveitur. Um byggingarstarfsemina var liins vegar ekki safnað neinum
skjh'slum, enda miklum örðugleikum bundið.
Ýmsar aðrar heimildir hafa verið notaðar en skýrslur fyrirtækjanna sjálfra.
Ber þar einkum að nefna framtöl til skattyfirvaldanna um slysatryggt vinnu-
1) Núgildandi 6kvœði hér að lútondi eru í 112, og 113. grein laga nr. 50, 7. maí 1946, um almannatryggingar.
b