Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1902, Blaðsíða 101

95
eru koranar úr 258 þús. og niðar í 213000 kr. Lækkunin nemur 45000 kr. og jarðirnar sem
bafa gefið þessa upphæð af sjer eru uáttúrlega til enn þá. Auðvitað liafa jarðir farið í eyði,
og smákot hafa verið lögð undir aðrar jarðir, ef til vill án þess að eptirgjaldið hækkaði af stærri
jörðinni, en 45 þús. króna halli getur ekki stafað af þvi'. Hallinn kemur lika af véðsetning-
um, sem gjöra það að verkum að maðuriun, sem á hina veðsettu jörð, á ekki að svara tekju-
skatti eptir veðsetninguna, og fellur svo algjörlega burtu. Hvorki hann eða tekjur hans eru
taldar. Ef maður hefur átt að eins eina jörð, sem gaf af sjer 80 kr. áður, en hún er nú veð-
sett fyrir 1000 kr. láni, þá eru vextirnir 40—50 kr. og sjeu þeir dregnir frá verða ekki epr-
ir nema 30—40 kr.; þær eru ekki skattskyldar, og jörðin og gjaldþegninn eru hvorugtnefnd
framar á skattaskránum. Slík tilfelli geta verið mörg á öllu landinu. Aætlaðu tekj-
urnar geta líka hafa lækkað, og hafa lækkað nokkuð við það, að nú er tiðara en áður, að gefa
upp áætlaðar tekjur, þannig að þær sjeu deilanlegar með 25 kr., á þann hátt gætu fallið
burtu úr áætluðu tekjunum t. d. 15000 kr., (eða 12X/S kr. fyrir hvern gjaldanda). Aðalhækk-
unin á áætluðu tekjunum kemur af véðsetningum, bæði þeim sem eru dregnar frá eptirl.gr.
laganna, og þeim sem gjöra að eigandi hinnar veðsettu jarðar fellur alveg út úr tekjuskatts-
skýrslunum.
Jarðarafgjöld eru mestmegnis ákveðin eftir verðlagsskrá. Há verðlagsskrá hækkar
hiuar áætluðu fasteiguartekjur, og lágt verðlag lækkar þær. Lág verðlagsskrá fækkar líka
gjaldþognum, sumir gjaldþegnar, sem hafa 50 kr. tekjur eða lítið yfir það, komast þá niður
fyrir 50 ltr. og falla burtu úr skyrslunnm meðau verölag er lágt. Yfir höfuð hefir verðlags-
skáin ])ó frenmr lítil áhrif. Verðlag á helztu laudaurum, sem greiddir eru í jarðarafgjöld
eru þetta, þegar meðaltal er tckið fyrir allt landið:
A veturgömlum sauðum
- smjöri ................
Meðalverð allra meðalverða...
18 9 3 1894 189 5 1897
80 a. 82 a. 90 a. 81 a.
57 - 58 - 59 - 59 -
50 - 50 - 51 - 50 -
(187) (190) (200( (190i/2)
Að leggja þessar verðiagsskrár saman er gjört til skýringar að eins. Til þessa svara áætlað
ar tckjur sömu ár.
1893 214000 þús. kr.
1894 216000 — —
1895 220000 — —
1897 216000 — —
Þegar tekið er meðaltal yfir laud alt hefur verðlagið á þessum vörum verið:
1877—7y ... 92 veturgl. sauðir alin 62 a. smjör aliu 57 a. meðalv. allra mv. (211 a.)
1884—85 ...104 69 57 (230 )
1886—90 ... 91 - 60 51 - - - (202 -)
1891—95 — 92 59 53 - - - (204 -)
1897 ... 81 59 - — SO'/a e. - - - (190y2a.)