Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.2010, Blaðsíða 2

2 MÁNUDAGUR 15. mars 2010 FRÉTTIR
Á skömmum tíma hafa tvö ungmenni, tólf
og sextán ára, svipt sig lífi í Hafnarfirði þar
sem að minnsta kosti í öðru tilvikinu hafði
viðkomandi orðið fyrir langvarandi einelti
í skóla. Kolbrún Baldursdóttir sálfræð-
ingur segir einelti orsakaþátt sem verði
að taka mjög alvarlega og undir það tekur
Matthías Halldórsson aðstoðarlandlæknir
sem biður fólk um að hlusta á börnin sín.
„Þegar áföll eiga sér stað í lífi ung-
menna verðum við að fylgjst sérstak-
lega vel með þeim og það á líka við í
skólanum þar sem þau verja miklum
tíma í hverri viku. Þá er ákveðin hætta
á því að sé einelti ekki tekið alvarlega
geti það leitt til sjálfsvígs. Það er engin
spurning og það höfum við séð,“ segir
Kolbrún Baldursdóttir sálfræðingur.
Á skömmum tíma hafa tvö ung-
menni, tólf og sextán ára, svipt sig
lífi í Hafnarfirði þar sem að minnsta
kosti í öðru tilvikinu hafði viðkom-
andi orðið fyrir langvarandi einelti í
skóla, án þess að einelti hafi verið úr-
skurðað sem orsök sjálfsvígsins. Bæj-
arbúum er brugðið og hafa tíðindin
sett sinn svip á umræður bæjarbúa.
Þeir sérfræðingar sem DV leit-
aði til benda á einelti sem orsaka-
þátt sem verði að taka mjög alvarlega.
Þegar verst lætur geti þunglyndi, sem
af einelti getur skapast, leitt til sjálfs-
vígstilrauna ungmenna.
Öll sund lokuð
„Einelti brýtur niður sjálfsmynd
barnanna og langvarandi einelti er
grafalvarlegt mál sem eyðileggur líf
og getur orðið til þess að taka líf við-
komandi. Í mínu starfi hef ég séð erf-
ið tilvik þar sem einelti hefur hrein-
lega skemmt krakka og þau svipt sig
lífi,“ segir Kolbrún.
Skóla- og félagsmálayfirvöld í
Hafnarfirði biðja foreldra í bænum
að fylgjast sérstaklega með líðan og
hegðun barna sinna, til að mynda
samskiptum í gegn netsíður. Það
gerir Matthías Halldórsson aðstoð-
arlandlæknir líka því oft hafi ung-
menni sem svipta sig lífi minnst á
þann möguleika áður. „Gjarnan eru
einelti og þunglyndi að baki slíkra
tilvika. Það kemur öðru hverju fyrir
hjá öllum að öll sund virðast lokuð
og ungmennin fara þessa leið hugs-
anlega í einhverju bráðræði. Einelti
er örugglega einn helsti orsakaþátt-
urinn í þessu þar sem ungmenn-
in sjá enga aðra leið. Það er mjög
oft, þegar krakkar á ungum aldri
svipta sig lífi, sem einelti er nefnt
og það má alls ekki taka það létti-
lega ef ungmennin hafa áður tal-
að um eða reynt sjálfsvíg,“ segir
Matthías.
Verðum að tala saman
Kolbrún segir það því miður koma
reglulega fyrir að ungmenni svipti
sig lífi. „Þetta eru alltaf erfið mál og
ástæðurnar geta verið margar. Að
baki er gríðarleg vanlíðan þar sem
viðkomandi sér enga aðra leið út úr
vandanum og virðist ekki geta
opnað sig um sína líðan
við einhvern. Oftast
koma sjálfsvíg ung-
mennanna því fólki
algjörlega í opna
skjöldu en svo eru
líka dæmi um að
viðkomandi hafi
áður gert tilraun-
ir til sjálfsvígs. Þegar
svo er þá er það ávísun á að tilraun-
in sé endurtekin og fyrir því þurfa að-
standendur að vera betur vakandi,“
segir Kolbrún.
„Einelti veldur vanmáttarkennd
og vanlíðan hjá börnunum. Það
getur verið svo erfitt að laga þetta,
stundum er þetta í formi þess að vera
skilin út undan og stundum í formi
andlegs eða líkamlegs ofbeldis. Sárin
gróa stundum aldrei.“
Vera vakandi
Þorsteinn Sæberg, skólastjóri Ár-
bæjarskóla, telur skólana flesta vel í
stakk búna til að taka á eineltismál-
um enda sé það afar mikilvægt. Fyr-
ir fjórum árum svipti ungur drengur
sig lífi, á ellefta aldursári, í Árbænum
en Þorsteinn segir það ekki hafa ver-
ið rakið til eineltis. „Því miður fannst
engin skýring á því. Stundum geta
börnin orðið það kvíðin að þau geta
ekki opnað sig um það. Heimilin og
skólinn þurfa að vera gríðarlega vak-
andi fyrir því að grípa inn í. Því miður
eru merki um eineltismál víða í sam-
félaginu. Það verður að taka á ein-
elti með mjög öflugum hætti því slík
mál eru mjög alvarleg. Við þurfum
að vera mjög vakandi og fylgjast með
vísbendingunum,“ segir Þorsteinn.
Kolbrún tekur í sama streng og
segir samvinnu heimila og skóla
mjög mikilvæga. „Flestir skólar eru
með sínar áætlanir en því miður eru
brotalamir í kerfinu því sumir skólar
vinna ekki nægjanlega vel í eineltis-
málum. Ég vil koma á fót lítilli sér-
SVIPLEG SJÁLFSVÍG
TRAUSTI HAFSTEINSSON
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
n Ungmennið hefur mörg einkenni
þunglyndis
n Vaxandi kvíði og félagsfælni
n Ungmennið talar um sjálfsvíg,
vonleysi eða vanmátt
n Ungmennið lendir í tíðum slysum
eða óhöppum
n Ungmennið talar um dauða og
það að deyja
n Ungmennið grætur meira en
áður, en er tilfinningalega lokað
að öðru leyti
n Ungmennið er farið að gefa
öðrum eigur sínar
n Félagsleg einangrun
n Vímuefnanotkun, þar með talin
áfengisnotkun
n Vaxandi hömluleysi í allri hegðun
n Vaxandi áhættuhegðun
Heimild: umhuga.is
Hættumerki tengd
sjálfsvígum:
Það er mjög oft, þegar krakkar á
ungum aldri svipta sig
lífi, sem einelti er nefnt
og það má alls ekki taka
það léttilega ef ung-
mennin hafa áður talað
um eða reynt sjálfsvíg.
Mjög alvarlegt Kolbrún segir
mikilvægt að fylgst sé sérstaklega með
ungmennum sem lent hafa í áföllum
eða einelti í skóla því þunglyndi af þeim
sökum geti leitt til sjálfsvígstilrauna.
Hlustum á börnin
Matthías varar við því
að einelti sé einn helsti
orsakaþáttur sjálfsvíga
hjá ungmennum þar
sem öll sund virðast
þeim lokuð.