Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.2010, Qupperneq 19

HELGARBLAÐ 6. mars 2010 FÖSTUDAGUR 19
STJÓRNMÁLASPUNI OG KJAFTASÖGUR
Okkur sárnaði þetta og okkur þótti ósvífið
hvernig tillögur okkar voru meðhöndlaðar. Það
má segja að þetta hafi verið upphafið að átökun-
um við ríkisstjórnina. Það urðu miklar deilur um
20 prósenta leiðina alveg fram að kosningunum
í lok apríl í fyrra.
Réttir fram sáttahönd
Eftir kosningarnar tóku við deilurnar um Ice-
save. Eitt leiddi af öðru og meiri harka færðist í
leikinn.
Þróunin núna hefur verið á þá lund að allir
flokkarnir voru neyddir til þess að vinna saman í
Icesave-málinu. Það var í rauninni krafa að utan.
Þegar menn fóru að vinna saman og fengu utan-
aðkomandi menn til verka fóru hlutir að gerast.
Og nú er ástandið orðið þannig, ekki aðeins varð-
andi Icesave, heldur almennt í samfélaginu að
flokkarnir neyðast til þess að vinna saman. Þol-
inmæði með átökum er engin og menn neyðast
til þess að vinna saman. Maður verður til dæm-
is var við það hér í þinginu að þingmönnum úr
öllum flokkum þykir nú skuldaniðurfelling eðli-
leg. Það sem við sögðum á sínum tíma, að verið
væri að færa lánin úr gömlu bönkunum yfir í þá
nýju með afslætti og að sá afsláttur ætti að ein-
hverju leyti að færast áfram til fólksins, virðist nú
almennt viðurkennt. Þingmenn úr öllum flokk-
um hafa sagt þetta þannig að skyndilega hef-
ur skapast grundvöllur til þess að vinna saman.
Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra hefur
talað þannig á fundum með formönnum flokk-
anna og í fjölmiðlum að ég sé nú góðan sam-
starfsgrundvöll úr þeirri áttinni. Við leggjum því
fram þessar tillögur okkar um þjóðarsátt og sýn-
um vilja til samvinnu. Ríkisstjórnin hefur fram
að þessu ekki verið tilbúin til samstarfs og það
hefur að sumu leyti verið eðlilegt viðbragð, eins
og hjá Steingrími J. Sigfússyni formanni VG sem
sagði eftir kosningar að nú væri hann með meiri-
hluta og þyrfti ekki á samvinnunni að halda. En
aðstæðurnar eru þannig núna að flokkarnir eru
neyddir til samstarfs. Tillögur okkar eru í 10 lið-
um og flestar eru þannig að um þær ætti að nást
sátt. Kannski verður afstaða okkar til samstarfs-
ins við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn umdeild. En
við stillum þessu alls ekki þannig upp að slíta
eigi samstarfinu við hann. Við viljum að skoð-
aðar verði aðrar leiðir samsíða. Það kemur ekki
til greina að samstarfinu verði slitið einhliða án
þess að nokkuð komi í staðinn.
Harðsnúinn andstæðingur
Icesave-samninga?
Þú hefur komið fyrir sem harðsnúinn andstæð-
ingur stjórnvalda í Icesave-málinu. Jafnvel á
þann veg að ævinlega þegar þér hefur tekist að
fá aðra upp á þína þúfu flytjir þú þig sífellt á nýja
þúfu. Er þetta rétt lýsing?
Þessu mótmæli ég. Það má vel vera að þetta
hafi virst vera á þennan veg. Fyrst var byrjað að
tala um þetta þegar þingið var að semja fyrirvara
við Icesave-samninginn síðastliðið sumar. En
þá og alveg fram á þennan dag höfum við verið
sjálfum okkur samkvæm og ekki breytt afstöðu
nema þegar við gáfum eftir til að koma að því
sem ég kalla fimm flokka tillöguna. Það er sú til-
laga sem leiddi til nýrra viðræðna og felst í því að
menn yrðu opnir fyrir því að tryggja það sem út
af stæði þegar búið væri að greiða viðsemjend-
um okkar með eigum Landsbankans.
En áhrif ykkar í stjórnarandstöðunni hafa
verið mikil í þessu samningaferli. Þið höfðuð
í gegn að ráðnir voru erlendir sérfræðingar til
verka og þið fenguð menn í samninganefndina.
Þið hafið legið undir grun um að nota málið til
þess að koma ríkisstjórninni frá.
Maður heyrir þetta reglulega að við viljum
koma stjórninni frá. Við heyrum einnig að við
viljum ekki taka við landstjórninni. Þá er kenn-
ingin væntanlega sú hjá stjórnarliðum að við
viljum stjórnleysi. Þetta gengur ekki upp. Við í
stjórnarandstöðunni erum ekki að þæfa málið.
Réttara væri að segja að fjármálaráðherra vilji
ganga helst til langt og hraða samningum hvað
sem það kostar. Menn hafa sem sagt ólíka sýn á
þetta mál. En miðað við hversu ólík hún er verð-
ur að teljast merkilegt að samstarfið haldi enn.
Gætir þú skrifað undir þann Icesave-samning
sem nú liggur á borðinu?
Ég viðurkenni ekki lagaskylduna að okkur beri
að greiða lágmarksinnstæður að upphæð 20.887
evrur fyrir hvern reikning en ég er reiðubúinn að
tryggja viðsemjendunum þessa upphæð.
Auk þess tel ég að það sé samstaða milli land-
anna þriggja, eins og skilið var við Icesave-málið,
og að menn ætli að leysa þetta í sátt og samlyndi.
Hætta steðjar að
Að frátöldu Icesave-málinu: Af hverju hefur þú
nú mestar áhyggjur?
Við komum alltaf aftur að ríkisfjármálunum.
Það er ef til vill ekki spennandi mál í fréttum því
menn eiga ekki auðvelt með að tengja persónu-
lega hagi sína við ríkisfjármálin. Ástæðan fyrir
því að ég hef af þessu áhyggjur er að á endan-
um koma ríkisfjármálin við hvern einasta mann
í landinu með mjög afgerandi hætti. Í vikunni
birtust tölur frá fjármálaráðuneytinu sem sýna
að útgjöld ríkisins eru nú 73 prósentum hærri en
tekjurnar. Að vísu er fjármagnstekjuskattur ekki
reiknaður með í þessum tölum fyrir upphaf árs-
ins. Þetta þýðir að það stefnir í gríðarlegan halla-
rekstur og skuldasöfnun. Ef ríkið þarf auk þess
að greiða fimmtung tekna í vexti er ekki lengur
hægt að reka samfélagið eins og við viljum reka
það. Við gætum þá verið komin í spíral niður á
við sem erfitt er að snúa við. Við gætum misst
úr landinu heilu kynslóðirnar eins og Færeying-
ar lentu í. Þess vegna verðum við að sameinast
um að taka á ríkisfjármálunum. Ríkisfjármálin
og skuldastaða heimilanna er því stóra áhyggju-
efnið nú. Ég vil efna til samstöðu um þessa hluti.
Allt í einu er kominn hljómgrunnur fyrir skulda-
leiðréttingu heimilanna. Helgi Hjörvar, formað-
ur efnahags- og skattanefndar, talar með þeim
hætti, einnig Össur Skarphéðinsson, Lilja Mós-
esdóttir og fleiri stjórnarliðar hafa verið að tala
á þessum nótum og það eykur mér bjartsýni um
frekari samvinnu. Þetta er í rauninni skulda-
kreppa og allt leiðir af skuldunum. Vandamál-
ið eru skuldir, sama hvert litið er, ríkið, sveitar-
félög, heimili, fyrirtæki. Til þess að geta unnið
á öllu hinu verður að taka á skuldavandanum.
Það er ekki hagkvæmt að viðhalda kröfum sem
fást aldrei greiddar. Ef við lítum á þjóðina sem
eitt heimili er á þessu heimili meira farg en það
stendur undir. Ef létt er á þessu fargi hagnast all-
ir á því á endanum, meira að segja kröfuhafarnir.
Veðjar á þjóðstjórn næsta vetur
Þið hafið haft ríkisstjórnina undir og í raun hef-
ur hún frá áramótum að minnsta kosti verið í
minnihluta með liðsinni villta vinstrisins í VG. Er
þessu ekki þannig háttað?
Mér finnst áhugavert hvað menn gera mikið
úr þessu og því að allir eigi að lúta flokksaga, at-
kvæði eigi að fylgja flokkslínum og svo framveg-
is. Það sáum við einnig með minnihlutastjórnina
að þar yrðu menn að vinna saman á þinglegum
grundvelli. En þetta fór fljótlega í gamla farið,
að menn eigi tiltekinn atkvæðafjölda og styrk í
þinginu og ríkisstjórnin, framkvæmdavaldið sé
með þingmeirihlutann til ráðstöfunar. Mér hef-
ur þótt sem þau, sem stundum eru kennd við
órólegu deildina í VG, hafi verið meira á minni
línu og mér hefur þótt það ágætt. Mér hefur hins
vegar ekki þótt rétt sem sumir hafa gert að líta á
þetta sem einhvern veikleika fyrir VG eða Stein-
grím. formann flokksins. Miklu frekar séu menn
aðeins að fylgja sinni sannfæringu og það finnst
mér jákvætt. Þannig finnst mér óþarft að setja
pressu á Steingrím um að hann verði að skila
fullu húsi á þingi með atkvæðum VG. Það er gott
á milli mín og Ögmundar Jónassonar en eðli
málsins samkvæmt fjarlægðumst við Steingrím-
ur vegna Icesave-deilunnar.
Hvaða þingmeirihluti verður hér í nóvember
næstkomandi og þá hvaða ríkisstjórn?
Ég veðja á að þá sitji þjóðstjórn. Það eru
margir sem hafa ekki trú á því fyrirkomulagi og
færa fyrir því rök. En ég held að ef menn hafa af-
markað viðfangsefnin sé ekkert því til fyrirstöðu
að flokkarnir vinni saman. Neyðin rekur þá til
þess nú.
Sigmundur og Indefence
Þrýstihópurinn Indefence hefur verið spyrtur
talsvert við þig. Þar er maður sem settist í banka-
ráð Seðlabankans að þínu undirlagi, Magnús
Árni Skúlason, virkur Indefence-maður. Hann
hvarf á braut úr bankaráðinu eftir að hafa átt
hlut að gjaldeyrisviðskiptum sem orkuðu tví-
mælis. Þrálátur orðrómur er um viðskiptatengsl
ykkar á milli. Á sá orðrómur við rök að styðjast?
Nei. Við kynntumst innan hóps fyrrverandi
háskólanema í Bretlandi, í Oxbridgefélaginu.
Margir innan þess eru einnig í Indefence, flestir
menntaðir í Bretlandi og áhugamenn um land-
ið. Þegar hryðjuverkalögunum var beitt fannst
okkur íslensk stjórnvöld ekki bregðast rétt við
og töldum að nálgast ætti Bretana með öðrum
hætti. Magnús er formaður þessa félags. Við
vorum á sama sviði í skipulagsmálum; hann er
sérfræðingur á fasteignamarkaði og við unnum
svolítið saman, héldum meðal annars kynningu
fyrir velferðarráð Reykavíkurborgar.
Ungir stjórnmálaforingjar á framabraut
Þú og Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, eruð stundum spyrtir saman sem ungir
stjórnmálamenn á framabraut, menn af efnafjöl-
skyldum komnir, og hugsanlega með óheppileg
tengsl við „gamla Ísland“. Þið séuð synir auð-
manna og fæddir með silfurskeið í munni. Sjálfur
tengist þú þar að auki talsverðum auði í gegnum
sambýliskonu þína, Önnu Pálsdóttur, dóttur Páls
Samúelssonar, fyrrverandi eiganda Toyotaum-
boðsins. Er þetta haft gegn þér stundum?
Ég veit að það er talsvert bloggað um svona
atriði. Þetta er nú meira og minna vitleysa sem
þar kemur fram. Ég ætlaði um tíma að safna
saman sögum á netinu um mig og halda yfir
þetta skrá. Menn eru oft ótrúlega frumlegir í
því að búa til sögur. Settar eru fram fullyrðing-
ar sem engin innistæða er fyrir. Ég hef ekki vilj-
að blanda mér í mál fjölskyldu Önnu, sambýlis-
konu minnar. Páll er af gamla skólanum, mikill
rekstrarmaður og í öllum hlutverkum í fyrirtæki
sem hann byggði upp á 40 árum úr engu. Hann
var munaðarlaus í sveit sendur á milli bæja. Svo
fór hann að reyna að bjarga sér og flutti inn einn
bíl, svo annan og svona gekk þetta hjá honum í
40 ár. Ég held að við þurfum á svona mönnum að
halda. Hvað varðar fjármálin hefur mér fundist
óviðeigandi að líta svo á að þetta séu mín mál.
Faðir minn Gunnlaugur Sigmundsson verð-
ur stundum fyrir barðinu á því að sonurinn er
kominn í stjórnmál. Hann rak nýsköpunarfyr-
irtækið Kögun sem var stærsta hugbúnaðarfyr-
irtæki á landinu um tíma. Hann er íhaldssamur
rekstrarmaður. Honum tókst til dæmis að sneiða
hjá netbólunni og lifði hana af með hugbúnað-
arfyrirtæki sitt. Hann fylgir þeirri stefnu að síg-
andi lukka sé best. Fáir hafa gagnrýnt loftbólu-
hagkerfi jafnmikið í mín eyru og hann. Hann
segir ævinlega að einhver raunveruleg verð-
mæti verði að vera í spilinu. Ég er sáttur við föð-
ur minn og tengdaföður og held að við þurfum
á slíkum mönnum að halda. Frumkvöðlum eins
og Páli, sem byrjaði með tvær hendur tómar, og
manni eins og pabba sem haslað hefur sér völl
í nýsköpun. Þetta eru prýðilegir atvinnurekend-
ur hvor á sinn hátt. Ég geri ráð fyrir að hvorugur
þeirra hefur farið varhluta af fjármálahruninu.
Ég segi það satt að ég veit ekkert um stöðu þeirra
og vil ekki blanda mér í þau málefni. Ég var alinn
upp við það að maður ætti ekki að treysta því að
foreldrar sæju um alla hluti. Ég byrjaði að vinna
12 ára þegar maður var á sama tíma hvattur til
þess að leika sér.
Mest um vert að setja sig í annarra spor
Margir sögðu að sigur Einars Skúlasonar gegn
Óskari Bergssyni í höfuðborginni væru skilaboð
til þín um það til dæmis að Evrópusinnar væru
að auka völd sín í flokknum. Einnig heyrist að þú
ræktir ekki grasrótina nægilega vel. Er þetta svo?
Ég hef heyrt þessa sögu um Evrópumálin.
Kannanir benda nú í aðra átt um á hvaða leið
þjóðin er í þeim efnum. Það sem er niðurdrep-
andi við svona sögur er að þær koma úr öllum
áttum og stangast stundum á. Það kom frétt í
fjölmiðli um að Einar væri á mínum vegum og
ég færi þannig gegn Óskari. Svo las maður allt
aðra túlkun annars staðar. Sannleikurinn er að
ég kom ekkert nálægt þessu. En svona er þetta
í stjórnmálum, alltaf er spuni og sögur í gangi.
Það er varla vinnandi vegur að hafa áhyggjur af
þessu öllu.
Maður verður að passa sig á því að lenda ekki
í einhvers konar stjórnmálamannablindu. Ég
hafði orðið var við slíka blindu áður en ég fór út
í þetta sjálfur, meðal annars sem fréttamaður.
Stjórnmálamönnum hættir með öðrum orðum
við því að telja að allir sjái málefnin sömu aug-
um og þeir sjálfir og að aðrir upplifi hlutina eins
og þeir. Þingmenn telja að það sem þeir segja í
þinginu og gögn sem þeir leggja fram máli sínu
til stuðnings sé túlkað á einhlítan hátt og all-
ir séu ánægðir með þá. Svo skilja menn ekkert
í því þegar svo er ekki. Fólk veit ekki einu sinni
af skoðunum þeirra, hefur ekki heyrt af málum
sem þeir taka fyrir eða hverjir þeir eru. Stjórn-
málamenn lifa þannig í dálítið lokuðum heimi.
Ég finn þetta hjá sjálfum mér. Maður verður að
muna að það sem maður gerir og segir birtist
mönnum á ólíkan hátt og ekki víst að fólk viti
einu sinni af því. Ég féll í þessa gryfju eftir að hafa
talið mig vinna vel og verið fjarri heimilinu lang-
tímum saman, yfirleitt innan um flokkssystkin-
in, við að reyna að gera samfélagið betra. Mað-
ur fer að sjá hlutina ákveðnum augum og telur
sig hafa eitthvað fram að færa. Svo skilur mað-
ur ekkert í því því þegar einhver skilur ekki út á
hvað þetta gengur eða er með fordóma. Fyrst
verður maður sár og hvumpinn en svo hugsar
maður: Því skyldi fólk ekki einmitt telja þetta?
Ef ég væri ekki í stjórnmálum myndi ég sjálfsagt
halda fram svona hlutum. Þegar menn eru utan
stjórnmálanna hættir mönnum við að verða for-
dómafullir í garð þeirra. En þetta er einnig á hinn
veginn; þegar maður er í stjórnmálunum snýst
þetta við og maður verður jafnvel fordómafullur
í garð hinna sem standa fyrir utan þau. Maður
verður að temja sér að setja sig í spor annarra.
Okkur sárnaði þetta og okkur þótti ósvífið
hvernig tillögur okkar voru
meðhöndlaðar. Það má segja
að þetta hafi verið upphafið að
átökunum við ríkisstjórnina.
Splunkunýr flokksformaður Sigmundur Davíð með Önnu Pálsdóttur (t.v.) sambýliskonu sinni á flokksþingi
Framsóknarflokksins í janúar 2009. Með þeim á myndinni eru Sigurður Friðriksson og Una María Óskarsdóttir.
„Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra hefur talað
þannig á fundum með formönnum flokkanna og í
fjölmiðlum að ég sé nú góðan samstarfsgrundvöll úr
þeirri áttinni.“ MYND BRAGI ÞÓR JÓSEFSSON