Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Blaðsíða 11

ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLA
105.4. Munurinn miðað við töflu 2 stafar aðal-
lega af því, að þar er umframnotkunin metin
á lægra gengi en því, sem ásamt uppbótum
gengur inn í ráðstöfunarstærðirnar.
Markaðsvirði vergrar þjóðarframleiðslu teng-
ist tekjuvirði hennar með viðbót framleiðslu-
styrkja og frádrætti óbeinna skatta. Fram-
leiðslustyrkirnir ganga inn í tekjur fyrirtækj-
anna, en markaðurinn þarf ekki að greiða þann
hluta, heldur hið opinbera. Hins vegar eru
óbeinir skattar, þ. e. skattar á framleiðslu,
sölu, rekstur eða innkaup til rekstrar, inni-
faldir í markaðsvirði framleiðslunnar, án þess
að koma inn í tekjur fyrirtækjanna. Til fram-
leiðslustyrkja teljast allar niðurgreiðslur
neyzluvara nema þeirra, sem látnar eru gegn
skömmtunarmiðum, úthlutuðum til einstakl-
inga.
Heimild um þessa skatta og styrki er úr-
vinnsla Framkvæmdabankans á reikningum
ríkis og sveitarfélaga. Skýrsluefni þetta bygg-
ist einkum á greiðslum framleiðslustyrkja og
óbeinna skatta. Til þess að fella þetta efni
inn í þær töflur, sem hér eru til meðferðar,
þarf að setja styrki viðkomandi framleiðslu-
árganga í stað greiddra styrkja á árinu. Þetta
hefur verið gert samkvæmt töflu hér á eftir
um útflutningsstyrki greidda árin 1951—1961.
En auk þess hafa áætlaðar yfirfærslubætur
og gjöld af lántökum og afborgunum lána
verið dregin frá, þar sem þau tilheyra ekki
framleiðslu- og ráðstöfunarstærðunum.
Hlutföll framleiðslustyrkja og óbeinna skatta
hafa farið hækkandi nálega allt tímabilið.
Helztu undantekningarnar eru 1950 og 1960,
en bæði árin voru kerfi útflutningsstyrkja af-
numin. Hvorugt árið sýnir þó hreina mynd
framleiðslunnar án kerfis útflutningsstyrkja.
Á framleiðsluárgang 1960 teljast falla 210 m.
kr. útflutningsstyrkir, en innifaldar í óbein-
um sköttum eru 652 m. kr. tekjur til greiðslu
útflutningsstyrkja. Sé leiðrétt fyrir þessum
upphæðum, teljast framleiðslustyrkir 6.4!?, en
óbeinir skattar 21.8% vergrar þjóðarframleiðslu.
Þess ber og að geta, að árið 1960 verður sú
breyting, að tekjuöflun ríkisins færist í tals-
verðum mæli frá beinum sköttum yfir til
óbeinna.
Tekjuvirði vergrar þjóðarframleiðslu hefur
lengst af verið 88—93% markaðsvirðisins, en
var 80% árið 1960. Þetta þýðir, að hið opin-
bera hefur tekið milli 7 og 12% markaðsvirð-
isins til sín í formi nettósköttunar vöru- og
þjónustustraumanna, en síðasta árið 20%.
Gagnvart breytingum á skattakerfinu er tekju-
virðið stöðugri stærð en markaðsvirðið, þar
sem hið síðar nefnda endurspeglar meiri eða
minni óbeina nettósköttun. Þetta kemur skýrt
fram af samanburði áranna 1959 og 1960.
Markaðsvirðið hækkar um réttan milljarð
króna, en tekjuvirðið er mjög lítið breytt og
verg þjóðarframleiðsla á föstu verðlagi næstum
óbreytt.
Slit og úrelding fjármuna, öðru nafni af-
skriftir, eru metnar eftir áætlunum Fram-
kvæmdabankans um þjóðarauðinn. Þessar
áætlanir eru sízt öruggar að því er varðar
fyrstu árin. Niðurstaðan er þó sennileg. Af-
skriftirnar eru lægst lilutfall fyrstu árin, en
þá er tiltölulega mikið af gömlum fjármun-
um í notkun. Virði þeirra er lágt miðað við
brúttóafkastagetu, en afskriftirnar eru hér
reiknaðar af eftirstöðvavirði fjármunanna á
hverjum tíma.
Frá árinu 1949 hafa afskriftirnar haldizt
nærri 10% vergrar þjóðarframleiðslu, þó nokkru
hærri árin 1950—1952. Bendir þetta, að öðru
jöfnu, til nokkuð stöðugs hlutfalls framleiðslu
og fjármagns, þótt það verði ekki fullyrt af
þessum tölum einum saman.
Þjóðartekjur er sú stærð, sem eðlilegt er
að miða nettótekjur í verðgildi sama árs við.
Að öðru leyti hefur tala þessi lítið sjálfstætt
gildi. Hlutfall hennar miðað við verga þjóðar-
framleiðslu, markaðsvirði, sýnir samandregin
áhrif óbeinnar nettósköttunar og afskrifta.
Aukaupplijsingar um nettóstærðir leiddar af
öðrum stærðum töflunnar, eru gefnar í 14.—
9