Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Blaðsíða 7

ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLA
á eftir. Reynt verður að skýra merkingu og
þýðingu hinna einstöku liða og heildarstærða,
sem í töflunum felast. Aftur á móti mun
skýringum við útreiknings- og áætlunarað-
ferðir sem minnst blandað saman við þessar
efnislegu skýringar. Á eftir töflunum verður
hins vegar leitast við að gera stuttlega grein
fyrir heimildum og áætlunaraðferðum. í því
sem hér fer á eftir, verður því gert ráð fyrir,
að tölurnar séu fullkomlega gildur mælikvarði
á það, sem þeim er ætlað að tákna. Hins veg-
ar er rétt að gera þegar í upphafi þann fyrir-
vara, að gildi talnanna takmarkast af áreiðan-
leik þeirra heimilda og aðferða, sem standa
þeim að baki.
Efnislegar skýringar tölulegra upplýsinga
um hagmál geta einkum verið með tvennum
hætti, annars vegar að skýrt sé rökrænt sam-
hengi þeirra og lýst afstöðum þeirra og þró-
unarstefnum, hins vegar að skýrt sé orsakasam-
band fyrirbæranna og atburðarásin tengd
saman í tímaröð. Hér verður hið fyrrnefnda
látið nægja, þannig að bent verður á, hverjar
séu hinar helztu niðurstöður talnanna sjálfra,
og í hvers konar sambandi þær hafi helzt þýð-
ingu. Hið síðara er að sjálfsögðu ekki ómerk-
ara viðfangsefni, en krefst umfangsmikilla
rannsókna á ýmsum þáttum efnahagslífsins,
sem ekki er lýst í meðfylgjandi tölum, auk
margháttaðra innbyrðis tenginga þeirra upp-
lýsinga, sem hér liggja fyrir. Túlkun orsaka-
sambanda og leitun lögmála um þau eru kjör-
svið óháðra fræðimanna og hagrannsóknar-
stofnana, en eiga illa við með frumbirtingu
hagskýrslna. Skýrslurnar liafa sitt gildi sem
niðurstöður um ákveðnar staðreyndir og þurfa
sem slíkar að vera sem minnst tengdar ákveðn-
um túlkunarviðhorfum. Engu að síður er hag-
nýtt gildi þjóðhagsskýrslna um liðinn tíma
að mestu háð notkun þeirra í umræddum til-
gangi. Það skýrsluefni sem hér liggur fyrir,
er alþjóðlega viðurkennt grundvallarefni marg-
háttaðra hagrannsókna. Verður því varla lögð
of sterk áherzla á þýðingu þess, að þetta efni
verði, ásamt öðru því skyldu, tekið til þeirrar
meðferðar, sem það verðskuldar, þótt ekki sé
það gert að ráði í þessu sambandi.
Samhengi og hlutföll
þjóðhagsstærðanna
Samhengi þjóðhagsstærðanna kemur greini-
lega fram í töflum 1 og 2. Þessar töflur eru
byggðar á verðlagi hvers árs. Tafla 1 sýnir
upphæðimar og tafla 2 sýnir hlutföll hinnar
fyrr nefndu í hundraðstölum. Þar sem þessar
töflur sýna samhengi stærðanna með röð sam-
lagninga og frádrátta, virðist tæplega ástæða
til að gefa ýtarlegar skilgreiningar stærðanna
og samhengis þeirra. Töfluformið setur í raun-
inni fram reikningsjöfnur, er binda skilgrein-
ingar stærðanna saman. Einnig má vísa til
greina í fyrri heftum þessa rits, einkum til 1.
heftis, er út kom í júní 1955.
Töflur þessar fjalla aðeins um ákveðið svið
þjóðhagsstærða, hina svo nefndu raunvirða-
strauma, þ. e. vöru- og þjónustustrauma, og
þær upphæðir, er virði þeirra telst samsett
af frá tekjuhliðinni séð. Kjarnastærðin í þessu
samhengi er verg þjóðarframleiðsla, markaðs-
virði, en í þeirri stærð mætast tekjustærðirnar
samsafnaðar og raunvirðastraumarnir, sem
allir eru skráðir á sambærilegum grundvelli
markaðsvirðis.
Svið skýrslnanna takmarkast enn frekar við
það, að ekki eru allar upphæðir raunvirða-
straumanna sýndar, heldur aðeins þær vörur
og þjónustur, er koma til endanlegra nota yfir
árið, en ekki þær er fara til fyrirtækja til
rekstrarnota. Þjóðarframleiðslan er skilgreind
ýmist sem heildarupphæð til endanlegra nota,
að utanríkisviðskiptum slepptum, sem fram-
leiðsluvirði myndað af hinum einstöku at-
vinnugreinum eða sem tekjur myndaðar í
framleiðslustarfseminni. Hráefni og rekstrar-
vörur og rekstrarþjónustur framleiðslunnar
eru í þeim útreikningi ýmist útilokaðar eða
5