Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Blaðsíða 85

BÚSKAPUR RÍKISINS
vexti af innlendum skuldum, en liin neðri af
erlendum.
Tilfærslutekjur ríkisins eru eingöngu skatt-
ar, þ. e. lögskyldar tilfærslur. En hið opinbera
hefur þá sérstöðu í geiraskiptingunni að hafa
frumkvæði og ákvörðunarvald um mest allar
tilfærslurnar í hagkerfinu. Töfluliður innhliðar
VI. Skattar, er svo rækilega sundurliðaður,
sem kostur er, og er því varla þörf neinna
skýringa við þann lið. Þess er sérstaklega get-
ið, hve miklu nemur tekjuöflun útflutnings-
styrkjakerfanna. Með ágóða af einkasölu á
áfengi og tóbaki er talin innheimta til Land-
græðslusjóðs af vindlingum og til Félags lam-
aðra og fatlaðra af eldspýtum.
í reikningakerfinu eru óbeinir skattar bók-
aðir á framleiðslureikninga fyrirtækjanna.
Beinir skattar, er teljast falla á tekjur, eru
færðir á tekjureikninga bæði ríkisins og mót-
aðila, en þeir sem teljast rýra eign mótaðil-
ans, eiga að færast á fjármagnsmyndunar-
reikning beggja aðilanna.
Tilfærslugjöld ríkisins koma ásamt sam-
neyzlunni á innhlið tekju- og ráðstöfunarreikn-
ings, þó ekki þær tilfærslur, sem er ætlað að
vera fjármagn hjá mótaðilanum. Undir þessi
gjöld heyra töluliðir úthliðar: VI. Tilfærslur:
1. til fyrirtækja, a,—c. liðir; 2. til atvinnuvega,
a. liður, 3.-5. til samtaka, heimila og til styrk-
þurfandi ríkisfyrirtækja; og VII. Tilfærslur til
annarra opinberra aðila, nema 2. liður, a.—d.,
sem er vegna fjármunamyndunar sveitarfé-
laga-
Við þessa úrvinnslu hefur verið lögð rík
áherzla á að aðgreina tilfærslur til rekstrar
og neyzlu frá tilfærslum til fjármögnunar.
Ennfremur hefur verið gengið lengra í því
en áður að telja útgjöld ríkisins til tilfærslna
frenmr en til samneyzlu. Myndaður hefur
verið sérstakur flokkur: til atvinnuvega. Þær
tilfærslur eru ekki látnar neinum fyrirtækjum
í té í greiðsluformi, en er ætlað að vera heilum
atvinnuvegum til gagns. Þær fela í sér rann-
sóknir, leiðbeiningar og skýrslugerð vegna
einstakra atvinnuvega. Fjárveitingar ríkisins
til slíkra stofnana, þ. e. nettó kostnaður að
frádregnum tekjum þeirra, eru þannig færðar
sem tilfærslur. Framlögin til Búnaðarfélags,
Fiskifélags og Iðnaðarmálastofnunar íslands
eru færð þannig, þótt þessar stofnanir veiti
einnig nokkurt liðsinni við almenna hagstjórn
ríkisins auk þjónustunnar við ákveðna atvinnu-
vegi. En hugsunin, er liggur til grundvallar
þessari meðferð liðanna er sú, að í samneyzlu
eigi aðeins að koma sú ráðstöfun, sem skilar
árangri sínum beint til almennings, en ekki
óbeint í framleiðsluárangri atvinnuveganna.
Tilfærslur til samtaka, VI. 3, er nokkuð
blandaður liður, enda reynist oft erfitt að
greina milli samtaka og atvinnuvega, er taka
með sér samtök í þeirra þágu. Til samtaka telst
ýmis óarðbær félagsstarfsemi á sviði lista og
fræðistarfsemi, íþrótta, heilbrigðismála og
mannúðarmála. Styrkir til starfandi listamanna
eru taldir með þessum lið út frá því viðhorfi,
að þeir séu í þágu þeirra hópa, að vísu óskipu-
lagðra, er njóta starfs þeirra. Þessir styrkir
gætu eins talizt til einstaklinga og heimila, þ.
e. sem njótenda listar, eða jafnvel til fram-
leiðslustyrkja.
Með tilfærslum til Tryggingastofnunar rík-
isins eru, í lið VII. 1. a., færð bein eftirlaun
ríkisins, en hins vegar ekki lífeyrissjóðsgreiðsl-
ur af vinnulaunum. Þær koma ásamt vinnu-
laununum í lið IV. Sem tilfærslur til heil-
brigðismála, VII. 1. b., eru færð öll framlög
til sjúkrahúsa og til ríkisframfærslu sjúkra
manna og örkumla, til væntanlegrar úrvinnslu
ásamt reikningum Tryggingastofnunar og
sjúkrasamlaga. Undir tilfærslur til sveitarfé-
laga, VII. 2. e., „annað“, er fært framlag
ríkissjóðs upp í lögreglukostnað í Beykjavík,
hluti bæjar- og sýslufélaga af stríðsgróðaskatti
og ýmsar greiðslur til sveitarstjórnarmála, af
17. grein ríkisreiknings.
Spörun ríkisins er það, sem afgangs er á
tekjuráðstöfunarreikningi til myndunar fjár-
magns.
83