Fréttablaðið - 14.11.2014, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 14. nóvember 2014 | SKOÐUN | 17
„Ég borga glaður skatta,“ sagði Oliver Wendell
Holmes, þaulsætnasti dómari í sögu Hæstarétt-
ar Bandaríkjanna og einn sá virtasti. „Fyrir þá
kaupi ég siðmenningu.“
Ég hef löngum verið sammála þessum orðum.
Ég borga sátt skatta því það sem ég fæ fyrir þá
finnst mér ómetanlegt. Með sköttum tryggi ég
mér og öðrum aðgengi að menntun, heilbrigðis-
kerfi, félagslegu öryggisneti, fjölbreyttu menn-
ingarstarfi, íþróttastarfi, hreinu og snyrtilegu
umhverfi, já og hversdagslegum hlutum eins og
þeim munaði að geta sturtað niður í klósettinu
mínu og það sem hvílir í skálinni hverfur eins
og fyrir töfra eitthvert út í veröldina. Fyrir
skatta kaupi ég siðmenningu.
Um fátt er rætt af meiri ákafa um þess-
ar mundir en áttatíu milljarðana sem mörg-
um finnst ríkisstjórnin hafa sturtað niður í
klósettið undir merkjum hinnar svo kölluðu
skuldaleiðréttingar. Hvað sem spunakúnstum
forsætisráðherra og fjármálaráðherra líður
er flestum ljóst að peningarnir koma úr ríkis-
sjóði, sameiginlegum potti allra landsmanna
sem fyrst og fremst þrífst á skattfé. Þótt þeir
sem unnu pening í Framsóknarlottóinu fagni
búbótinni telst þetta stærsta kosningaloforð
Íslandssögunnar þó tæplega vera fjárfesting í
siðmenningu. Enn hriktir í stoðum heilbrigðis-
kerfisins. Tækjakostur spítala er í lamasessi.
Krabbameinssjúklingar fá ekki nýjustu krabba-
meinslyf jafnhratt og þegnar annarra siðaðra
þjóða. Læknar fá ekki laun sem hæfa mikil-
vægi þeirra og menntun. Fræðslumál þjóð-
arinnar eru í uppnámi. Tónlistarkennarar fá
ekki mannsæmandi laun. Stórlega er þrengt að
rekstri framhaldsskóla og háskólastarfi er teflt
í hreina tvísýnu vegna meðal annars skítalauna
háskólaprófessora.
Áttatíu milljarðar hljómar sem há upphæð,
í raun svo há að það er erfitt að henda reiður
á henni. Samt láta ráðamenn eins og ríkissjóð
muni ekkert um hana, eins og þetta sé bara eitt-
hvert klink. Það er því vert að skoða hvað fæst
fyrir áttatíu milljarða.
Hvað má kaupa fyrir áttatíu milljarða króna?
1) Fyrir áttatíu milljarða má greiða 600 læknum
laun í tíu ár.
2) Fyrir áttatíu milljarða má senda hvern ein-
asta Íslending í viku lúxusfrí til Kanaríeyja.
3) Fyrir áttatíu milljarða má byggja heilt
hátæknisjúkrahús.
4) Fyrir áttatíu milljarða má greiða 22.000
Íslendingum listamannalaun í heilt ár.
5) Fyrir áttatíu milljarða má greiða 2.000 tón-
listarkennurum laun í tíu ár.
6) Fyrir áttatíu milljarða má kaupa DataMar-
ket, íslenska sprotafyrirtækið sem selt var á
dögunum, sjötíu sinnum.
7) Fyrir áttatíu milljarða má kaupa eitt rótgrón-
asta olíufélag landsins, Skeljung, tíu sinnum.
8) Fyrir áttatíu milljarða má kaupa tíu hríð-
skotabyssur handa hverjum einasta landsmanni.
9) Fyrir áttatíu milljarða má kaupa tíu hótel-
háhýsi við Höfðatorg.
10) Fyrir áttatíu milljarða má kaupa fornfá-
legum, tækifærissinnuðum stjórnmálaflokki
með framtíðarsýn á við blindan snigil sigur í
þingkosningum.
Tíu hlutir
sem kosta 80 milljarða
Í DAG
Sif
Sigmarsdóttir
rithöfundur
Hugmyndir flestra um heil-
brigðiskerfi er spítali, heilsu-
gæsla, læknastofur og hjúkr-
unarheimili. Þessi starfsemi
heilbrigðiskerfisins er hluti af
stærri köku sem kalla má heil-
brigðisiðnað. Til hans telst fleira
en fyrrnefndir þættir eins og
háskólar og framhaldsskólar
sem mennta fagfólk í heilbrigð-
isvísindum, lyfjafyrirtæki, aðil-
ar í sjúkraflutningum, fyrirtæki
sem þróa vörur fyrir heilbrigð-
isþjónustu, þjónustufyrirtæki
sem þjóna heilbrigðiskerfinu,
fyrirtæki sem bjóða upp á heilsutengda
þjónustu (Bláa lónið) auk fleiri aðila
sem starfa á þessum vettvangi (Krabba-
meinsfélagið).
Undanfarin misseri hafa aðilar í heil-
brigðistengdri starfsemi unnið að efl-
ingu og mótun íslenska heilbrigðisklas-
ans (Iceland Health). Markmiðið með
heilbrigðisklasasamstarfinu er að vinna
að stefnumótun fyrir heilbrigðistengda
atvinnustarfsemi, þar sem markmiðið
er að efla verðmætasköpun meðal fyrir-
tækja og stofnana innan greinarinnar.
Mikilvæg fyrir þjóðarbúið
Á Íslandi starfar fjöldi fyrirtækja sem
þróa vörur fyrir heilbrigðismarkað
eins og Össur, Actavis og Nox Medical
auk fjölda annarra. Fyrirtæki í þess-
ari grein hafa yfir 3.000 starfsmenn og
þeim fjölgar, því nýlega tilkynnti fyrir-
tækið Alvogen að það stefndi á að ráða
yfir 200 manns á næstu árum. Þessi fyr-
irtæki sem þróa vörur fyrir heilbrigðis-
markað eru gríðarlega mikilvæg fyrir
þjóðarbúið. Framlag þeirra til rann-
sókna er mælt í milljörðum og störfin
sem þessi fyrirtæki skapa eru hálauna-
störf og eftirsótt. Það er álit aðila í heil-
brigðisklasanum að þessa starf-
semi megi auka til muna með
einföldum aðgerðum, t.d. með
skattaívilnunum og hagstæðari
rekstrarskilyrðum. Umhverf-
ið sem þessum fyrirtækjum
er skapað til að starfa hér á Íslandi er
að mörgu leyti gott, en til að efla sam-
keppnishæfni þessara fyrirtækja þarf
að bæta starfsskilyrði þeirra.
Tíu þúsund störf
Með einbeittum aðgerðum, áhuga og
vilja er hægt að fjölga þessum störfum
úr ca. 3.000 í yfir tíu þúsund á næstu
tíu árum með því að bæta starfsskilyrði
þessara fyrirtækja. Þar með er hægt að
slá tvær flugur í einu höggi, fjölga eftir-
sóttum störfum og tryggja að vel mennt-
að fólk velji að starfa á Íslandi. Þessi
fyrirtæki starfa á alþjóðlegum mörk-
uðum, þau laða að erlent starfsfólk og
erlent fjármagn. Það er samdóma álit
þeirra aðila sem standa að heilsuklasan-
um að þessi fyrirtæki séu jákvæð fyrir
efnahagslífið, þau tryggja vísindastörf
í landinu, þau skapa aðlaðandi starfs-
umhverfi fyrir ungt velmenntað fólk og
auka hag heildarinnar.
Fram undan er frekari vinna aðila
innan heilbrigðisklasans við að þróa
stefnumótun fyrir heilbrigðisiðnaðinn
og hvernig hægt er að styrkja þessa
mikilvægu atvinnugrein sem er ljósið í
skammdeginu.
Styrkjum heilbrigðis-
tengda atvinnustarfsemi
Áttatíu milljarðar hljómar sem
há upphæð, í raun svo há að
það er erfitt að henda reiður á henni.
Samt láta ráðamenn eins og ríkissjóð
muni ekkert um hana, eins og þetta sé
bara eitthvert klink.
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Gunnar
Alexander
Ólafsson
heilsuhagfræðingur
➜ Undanfarin misseri
hafa aðilar í heilbrigðis-
tengdri starfsemi unnið að
efl ingu og mótun íslenska
heilbrigðisklasans (Iceland
Health).
Í eitt skipti sem ég var að
breyta um lífsstíl ákvað
ég að verðlauna mig fyrir
vel heppnaða viku með
því að kaupa íslenska tón-
list á hverjum föstudegi. Á
nokkrum mánuðum komst
ég í mun betra form og
safn mitt af gæða geisla-
diskum stækkaði verulega.
Þegar ég spila þessa ágætu
diska velti ég oft fyrir mér
hvernig svona fámenn þjóð
eins og við getum haldið úti svona
hágæða tónlistarlífi. Íslenskir tón-
listarmenn hafa í áratugi gefið út
hágæða efni, sumt skemmtilegra
en annað, en jafnvel tónlist sem
mér finnst minna skemmtileg ber
öll merki mikillar fagmennsku.
Þó ég geti afar lítið spilað sjálfur
á hljóðfæri og enn minna sung-
ið þá sé ég fagmennskuna skína
af hverju strái tónlistarakursins.
Fagmennsku sem ýmsar stéttir
gætu tekið sér til fyrirmyndar.
Fagmennskan sést ekki aðeins
á öflugu diskasafni síðustu ára
heldur blómstrar fagmennskan á
ýmsum viðburðum, hátíðum, tón-
leikum, leikritum, bæjarhátíðum,
útvarpi, sjónvarpi og víðar. Ég
spái stundum í því hvernig samfé-
lagið væri ef við hefðum enga tón-
list í eina viku. Aðeins dauðaþögn
eða hávaði.
Hvaðan kemur þessi fagmennska?
Við getum auðvitað leitað skýr-
inga í menningu og sögu, en það
dugar skammt. Skýringarnar
hljóta að liggja að stórum hluta
nær. Auðvitað býr fagmennskan
í öflugu, hæfileikaríku tónlistar-
fólki og fólki í tengdum greinum
sem leggur alúð við það sem það
gerir. En verandi hluti af samfé-
lagi sem metur menntun afar mik-
ils þá hljótum við einnig að sjá að
öflugt tónlistarskólakerfi er órjúf-
anleg og í raun meginstoð í þeirri
fagmennsku sem hér hefur verið
byggð upp. Án þess að hafa lesið
rannsóknir sem styðja þá
ályktun mína þá blasir það
við mér. Svona heilsteypt,
fjölbreytt og viðvarandi
fagmennska er ekki að
öllu leyti sjálfsprottin.
Hvaða gildi
liggja að baki?
Það vekur því mikla furðu
að heyra fréttir af því að
tónlistarkennarar fái mun
lægri laun en aðrir kenn-
arar í Kennarasambandi Íslands.
Mun lægri laun en grunnskóla-
kennarar sem eru langt frá því að
vera ofaldir. Hvaða gildi liggja þar
að baki? Hvaða rök liggja að baki
þeirri ákvörðun að bjóða einni
stétt kennara muna lakari kjör en
öllum öðrum?
Verkfall tónlistarkennara stopp-
ar líklega ekki svokölluð hjól
atvinnulífsins á sama hátt og verk-
fall flugmanna gerir. En hvaða
áhrif hefur kjaradeilan til lengri
tíma? Viljum við sem samfélag ýta
tónlistarkennurum í önnur störf,
bara losna við þá alla? Eða viljum
við halda áfram að fá fagmenn til
að kenna börnunum okkur en ekki
borga þeim nema brot af launum
annarra kennara?
Hvað kýst þú?
Viðsemjendur tónlistarkennara
eru ekki bara einhver nefnd sem
vinnur í tómarúmi án þess að það
komi okkur við. Viðsemjendur eru
fulltrúar okkar, þeir vinna fyrir
okkur til að byggja áfram upp
betra samfélag. Hefur þú sagt
stjórn þíns sveitarfélags hvað þú
vilt? Hvort heldur sem við eigum
börn í tónlistarnámi eða ekki þá
hljótum við að styðja kjarakröf-
ur tónlistarkennara. Það er ekki
boðlegt að þessi deila verði áfram
óleyst.
Látum í okkur heyra, styðj-
um fagmennsku og leyfum börn-
unum og tónlistinni að blómstra
áfram.
Fagmennska
fram í fi ngurgóma LEIÐRÉTTINGIN Í HÖFN
Framsóknarflokkurinn boðar til opins fundar á Grand Hótel
laugardaginn 15. nóvember klukkan 11:00.
Dagskrá:
11:00 Ávarp og kynning
á helstu niðurstöðum
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson,
forsætisráðherra
11:20 Pallborðsumræður:
• Eygló Harðardóttir, félags-
og húsnæðismálaráðherra
• Elsa Lára Arnardóttir,
alþingismaður
• Guðbjörn Guðbjörnsson,
stjórnsýslufræðingur
• Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness
Fundarstjóri:
• Vigdís Hauksdóttir, alþingismaður
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
Elsa Lára Arnardóttir
Guðbjörn Guðbjörnsson
Eygló Harðardóttir
Vilhjálmur Birgisson
Vigdís Hauksdóttir
MENNING
Stefán Hrafn
Jónsson
félagsfræðingur