Fréttablaðið - 26.11.2014, Blaðsíða 14

26. nóvember 2014 MIÐVIKUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Leiðréttingin svokallaða var kynnt með
miklu glærusjói nýlega. Glærurnar má
skoða á vef forsætisráðuneytisins undir
liðnum verkefni og heitinu LEIÐRÉTTING.
Það kemur á óvart hve litlar upplýsingar
er að hafa úr glærunum. Þó má sjá að sá
hópur hjóna sem þénar minna en 50 millj-
ónir fær 100% úthlutunar til hjóna. Þessi
réttláta niðurstaða hefur orðið þingmönnum
Framsóknarflokksins og öðrum framsókn-
armönnum tilefni til mikilla greinaskrifa.
Glærurnar eru aðallega áhugaverðar
fyrir það sem þar kemur ekki fram. Sæmi-
lega læs manneskja, sem hefur lært dálítið í
prósentureikningi, fær litlar upplýsingar úr
glærunum. Glærunum er ekki ætlað að upp-
lýsa heldur styðja þá fullyrðingu að úthlut-
unin sé réttlát. Fyrir einhverja slysni er þó,
með frádrætti, hægt að lesa úr einni glær-
unni, að hjón sem þéna meira en 16 millj-
ónir fá 25% úthlutunar til hjóna.
Hvaða upplýsingar hefði sæmilega læsa
manneskjan sem kann svolítið í prósentu-
reikningi viljað sjá? Fyrir slíka manneskju
er glæra sem sýnir úthlutun til hjóna eftir
tekjum það fyrsta áhugaverða. Þá hefði t.d.
verið hægt að sjá hve stórir hlutar upphæð-
arinnar, sem úthlutað var, runnu til tekju-
lægsta fjórðungsins annars vegar og tekju-
hæsta fjórðungsins hins vegar. Slík glæra
hefði ekki orðið framsóknarmönnum tilefni
til mikilla greinaskrifa. Glæra sem sýnir
úthlutun til fjórðunganna með minnsta og
mesta eigið fé, er einnig mikilvæg. Þá hefði
glæra með samanburði á jafnri úthlutun
(sama upphæð til allra) og þeirri sem valin
var, líka verið áhugaverð. Kannski var
ekki hugsað um þá leið, vegna þess að ef
tekjulágir fá sömu upphæð og tekjuháir þá
fá tekjulágir miklu meira í prósentum. Ef
tveir einstaklingar fá milljón hvor og annar
þénar 2 milljónir en hinn 10 þá fær sá tekju-
lægri 50% en sá tekjuhærri bara 10%.
En þessar glærur voru ekki með í glæru-
sjóinu. Það er ekki gott að almenningur fái
mikið af upplýsingum og fari að hugsa sjálf-
stætt án forskriftar.
Ef við víkjum að spurningunni í heiti
greinarinnar, þá virðist rúmur helmingur
þjóðarinnar ánægður með úthlutunina og
myndi segja að heitið væri prentvilla, en
tæpur helmingur að sú rétting á fjárhag
heimilanna í landinu (hvar annars staðar?),
sem valin var, hafi verið leið rétting.
Leið rétting?
FJÁRMÁL
Eggert Briem
prófessor emeritus
➜ En þessar glærur voru ekki með
í glærusjóinu. Það er ekki gott að
almenningur fái mikið af upplýs-
ingum og fari að hugsa sjálfstætt án
forskriftar.
Brögð í tafli?
Fulltrúar Framsóknar í borgarráði
spyrja hversu marga bíla Reykja-
víkurborg, og félög á vegum hennar,
hafa keypt frá 1. janúar 2013 til 1.
nóvember 2014, af bílaleigum. „Þá
óskast upplýsingar um hversu langur
tími líður frá undirritun kaupsamnings
um bifreið og þar til hún er skráð á
kaupandann hjá Umferðarstofu. Er
í einhverjum tilvikum um það að
ræða að verið sé að bíða
með skráningu bifreiða á
kaupanda, þar til bifreiðar
eru búnar að vera 15 mán-
uði í eigu bílaleigunnar
þannig að eftirgjöf
af vörugjöldum
haldist?“ Greinilegt
er að grunur er um
að svik séu í tafli.
Kjarasamningar fyrir velstæða?
Drjúg umræða hefur skapast vegna
frétta Fréttablaðsins, þar sem segir
að tvær útgerðir hafi gert upp við
sjómenn með rangindum, greitt þeim
lægri laun en samningar sögðu til um.
Formaður SFS, nýrra samtaka sjávarút-
vegsfyrirtækja, Jón Garðar Helgason,
sagði í Bítinu á Bylgjunni að hann
hefði ekki kynnt sér úrskurðina, sem
féllu gegn útgerðunum, en bætti við
að sjómenn á uppsjávarskipum
hefðu góð laun. Sem er alveg
rétt. En hvort það eigi að frelsa
vinnuveitendur þeirra frá því að
fara að settum reglum hlýtur að
vera allt annað. Vinnuveitandi
pólska hreingerningar-
fólksins á Landspítal-
anum segist fara eftir
samningum.
Veggjakrot í Grafarvogi
Meira af vettvangi borgarinnar og nú
frá Grafarvogi, en fulltrúar Fram-
sóknar hafa bókað vegna veggjakrots
í Grafarvogi: „Borgarstarfsmenn eiga
auðvitað að sýna frumkvæði og halda
Grafarvogi eins og borginni allri hreinni
frá degi til dags, viku til viku, mánuð til
mánaðar. „Skorum við því á borgar-
starfsmenn að vinna nú hratt og þrífa
veggjakrot af veggjum víðsvegar um
Grafarvog og einnig skorum við á
borgarstarfsmenn að sýna þessum
málaflokki miklu meira frumkvæði
og grípa að eigin frumkvæði og
markvisst í veggjaþrif í Grafarvogi
þegar þörf er á,“ og hana nú.
Greinilegt að margvísleg
mál rata á borð stjórnenda
borgarinnar.
sme@frettabladid.is
M
ikið var gott að heyra Steinþór Pálsson, banka-
stjóra Landsbankans, segja að eigið fé bankans sé
með þeim ágætum að Landsbankinn væri full-
fær um að greiða til baka allar verðtryggingar-
greiðslur liðinna ára, yrði sú niðurstaða dómstóla.
Þá er best að gera ráð fyrir að staða hinna bankanna sé ekki
síðri. Yfirlýsing Steinþórs, sem féll í fréttum Stöðvar 2, er afar
þörf og hlýtur að slá á allt umtal um að bankarnir myndu kikna
undan því að gera upp verðtrygginguna, fari svo þegar endan-
legur dómur verður fallinn.
Eigið fé Landsbankans eins er
um 240 milljarðar, sem er langt
yfir þeim mörkum sem ætlast
er til. Þar er borð fyrir báru.
Viðskiptabankarnir þrír
eru ung fyrirtæki. Þrátt fyrir
ungan aldur hafa allir bank-
arnir rakað saman peningum
og hagnaður þeirra er hreint ævintýralegur. Þar sem útlán til
almennings hafa undantekningarlítið borið hærri vexti en þekk-
ist í öðrum löndum og verðtryggingu að auki hefur oft verið
sagt að bankarnir hafi bæði belti og axlabönd. Kannski verður
EFTA-úrskurðurinn til þess að axlaböndin verði tekin af bönk-
unum og þeir verði þá að starfa á sama hátt og bankar í öðrum
löndum. Með vextina eina, ekki verðtryggingu að auki.
Ekki er nema von að spurt sé hvað gerðist í íslenskum
bönkum. Þeir hafa þurft að endurgreiða milljarða vegna þess
að þeir veittu kolólögleg lán, bundin erlendri mynt. Það var
bannað með lögum og endaði með milljarða endurgreiðslum.
Þrátt fyrir það áfall sér ekki högg á vatni. Svo miklir eru
peningar bankanna.
Fari svo að öll verðtryggð lán þar sem bankarnir í einfeldni
sinni létu lánasamninga miðast við að hér yrði engin verðbólga,
jafnvel næstu fjörutíu árin, verði dæmd á þann hátt að bankarn-
ir verði að borga lántakendum til baka, gerist svo sannarlega
margt. Eitt er víst. Hinir nýju og stórríku bankar munu starfa
jafnt eftir sem áður. Viðskiptavinir þeirra hafa borgað til bank-
anna þá peninga sem eru grunnurinn að sterkri stöðu þeirra.
Þeir peningar sem þannig fara úr peningageymslum bankanna
og til fólksins hverfa ekki, þeir skipta einungis um hendur.
Þá verður forgangsverkefni að gæta þess að allt fari ekki á
fleygiferð, fjárfestingar fólks rjúki ekki upp úr öllu og þenslan
nái nýjum háhæðum. Það er nánast spaugilegt að sala á nýjum
bílum hefur nær tvöfaldast eftir að skuldaleiðrétting ríkis-
stjórnarinnar var kynnt fyrr í mánuðinum.
Ótrúlegur uppgangur hinna nýju banka er ekki síst tilkominn
vegna þess umhverfis sem þeir starfa í og hversu ódýrt þeir
fengu lánasöfnin frá gjaldþrota bönkunum, forverum sínum.
Engin afrek hafa verið unnin. Fólk hefur borgað margfalt meira
en þekkist í næstu löndum. Vandi þjóðarinnar, fari svo að dómar
gangi ýktustu leið, verður ekki staða bankanna. Alls ekki.
Vandinn verður þjóðin sjálf. Það verða miklar breytingar að
losna úr áralangri skuldaneyð. Kannski tekst okkur þá að verja
tíma okkar betur, vinna minna, njóta þess betur að vera til.
Óvissa er um réttmæti lána þúsunda einstaklinga:
Missa bankarnir
þá axlaböndin?
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Sun. 23. nóv kl .13.00
Sun. 7. des. kl . 13.00
Sun. 18. jan kl . 13.00
Sun. 18. jan. kl .15.00
Síðustu sýningar!!
- DV