Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2011, Blaðsíða 7

Náttúrufræðingurinn - 2011, Blaðsíða 7
59 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags lágur hryggur þvert á meginál fjarðarins, allt að framangreindum farvegi. Við álítum þennan hrygg vera gamla eyri, sem þarna hafi myndast við lægra sjávarmál. Þessi eyri hefur þrengt fjörðinn verulega, snemma á nútíma, enda sambærileg við Hvalfjarðareyri að stærð eins og kortið (2. mynd) ber með sér. Mannvirki á hafsbotni Hin nýja botnmynd sjómælinga- sviðs Landhelgisgæslunnar sýnir ýmislegt fleira en sjávardýpi og jarð- fræðileg fyrirbæri í Hvalfirði utan- verðum. Til dæmis má sjá á botn- inum nokkur mannvirki. Áberandi eru t.d. nokkrar malarnámur, sem dæluskip Björgunar ehf. hafa nýtt á undanförnum árum. Á svæðinu milli Brekkuboða og Hnausaskers getur t.d. að líta holu í botninum við suðurmörk mælingasvæðisins. Þetta er svonefnd Brekkuboðanáma, en þar hefur verið tekið efni til fyllinga í Reykjavík. Á svæðinu innan við Laufagrunn má síðan sjá, við suðurmörk mælingasvæðisins, ysta hluta Kiðafellsnámu, en þaðan hefur verið tekið geysimikið efni til framkvæmda í Reykjavík og víðar. Hryggurinn sem liggur til norðurs frá Kiðafellsnámu, og rætt er um hér að framan, er orðinn ósléttur enda hefur verið tekin úr honum möl. Í suðausturstefnu frá bryggjunni á Grundartanga liggja tveir skurðir í botninn. Innan og utan við þessar línur sjást raðir af holum (6. mynd). Þetta kunna að vera ummerki eftir kafbátagirðingu, sem sett var upp í síðari heimsstyrjöld til að verja herskip bandamanna fyrir árásum. Mynd af þessari kafbátagirðingu er í bók Þórs Whitehead, Ísland í hers höndum.9 Að stríði loknu olli þessi girðing, eða leifar hennar, tjóni á veiðarfærum íslenskra fiskimanna, eins og sjá má til dæmis í álitsgerð F.F.S.Í. til Sjávarútvegsnefndar sem birtist í Sjómannablaðinu Víkingi 1948.10 Náma í malarhjalla Mislægi Farvegur Malarhjalli Berggrunnur Berggrunnur Farvegur Mislægi a b c Hafsbotn 0 40 80 m 0 50 100 m 0 40 80 m 2 km 1 1 2 3 4 km 0 0 0 1 2 3 km N S 5. mynd. Valin endurvarpssnið yfir Hval- fjörð sem sýna helstu jarðmyndanir. Á sniðunum er horft inn fjörðinn og norður er til vinstri. Berggrunnur (klöpp) er tákn- aður með grænum lit og hafsbotn með svörtum lit. Ofarlega í setlögunum er mis- lægi, þ.e. flötur sem aðskilur setlög með mismunandi halla. Mislægið er táknað með rauðum lit og er það talið vera rofflötur frá upphafi nútíma. Yfirhækkun á sniðunum er níföld. Staðsetning sniðanna er sýnd á 2. mynd. Snið b er nálægt legu Hvalfjarðar- ganga. Á sunnanverðu sniði c getur að líta skálaga malarhjalla, sem nýttur hefur verið sem malarnáma. 44 68 34 36 44 34 7 3 125 07 8 35 35 33 32 31 33 305 27 25 32 27 31 37 32 305 31 32 43 36 38 36 33 6. mynd. Skurðir í botni sunnan Grundartangahafnar, líklega ummerki kafbátagirðingar frá árum seinni heimstyrjaldar. 81_2#profork070711.indd 59 7/8/11 7:41:15 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.