Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 11

Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 11
63 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags • fjarlægð frá aðkomuleiðum vélknúinna tækja (e. remoteness from mechanized access) • fjarlægð frá byggð (e. remoteness from population) • sýnilegt náttúrlegt ástand (e. apparent naturalness) • náttúrlegt ástand vistkerfa (e. biophysical naturalness) Fjarlægð frá aðkomuleiðum vélknú- inna tækja metur hversu afskekkt svæði er með tilliti til aðgengis og fjarlægð frá byggð hversu afskekkt svæði er með tilliti til fastrar búsetu. Með sýnilegu náttúrlegu ástandi er átt við að hve miklu leyti landslag er laust við mannvirki nútímasam- félags, sbr. háspennulínur, símalínur, hitaveiturör, orkuver, stíflumann- virki, hafnarmannvirki, fjarskipta- mannvirki o.s.frv. Fjórði þátturinn, náttúrlegt ástand vistkerfa, metur meðal annars röskun og breytingu vistkerfa vegna álags mannsins og krefst öllu meiri og flóknari rannsókna en hinar þrjár. Rannveig Ólafsdóttir og Micael Runnström16 notuðu fjarlægðargreiningu og land- fræðileg upplýsingakerfi (LUK) til að meta og kortleggja íslensk víð- erni og studdust í rannsókn sinni við fyrstu þrjá ofangreinda þætti. Mismunandi fjarlægð var reiknuð út eftir flokkun á vægi breytna. Niðurstöður þeirra gefa til kynna að víðerni þeki í dag tæp 34% af heildarflatarmáli landsins, þar af er stór hluti jöklar (3. mynd). Hversu rétta mynd gefa slíkir útreikningar af upplifun fólks á víð- ernum? Líklegt er að margt fleira en fjarlægð frá manngerðum þáttum hafi veruleg áhrif á víðernisupp- lifun hvers og eins. Til að mynda berst hljóð vegna umferðarþunga langar leiðir, en margir þættir hafa áhrif á dreifingu hljóðsins. Þar sem ekkert skyggir á og skyggni er gott, eins og algengt er hér á landi, getur mannvirki sést langt að, jafnvel tugi kílómetra. Landslag hlýtur því að vera stór áhrifavaldur í upplifun fólks á víðernum, sér- staklega á mishæðóttu landi eins og Íslandi. Vegur eða háspennumastur sem ekki er í sjónlínu hefur til að mynda ekki bein áhrif á upplifun áhorfandans, jafnvel þótt fjarlægðin sé lítil. Þannig er landslag líklega áhrifameiri breyta í mati og grein- ingu víðerna en einföld fjarlægð frá mannvirkjum. Í þessari grein eru kynntar niður- stöður af greiningu og kortlagningu íslenskra víðerna þar sem stuðst er við svokallaða útsýnisgreiningu (e. viewshed analysis). Markmið með kortlagningunni var að meta hversu stór hluti landsins er laus við sjón- ræn áhrif mannvirkja og ennfremur að nýta niðurstöður kortlagningar- innar til að meta hversu stór hluti friðlýstra svæða hér á landi er laus við slík áhrif. 3. mynd. Íslensk víðerni samkvæmt niðurstöðum fjarlægðargreiningar. Kortið sýnir svæði sem eru stærri en 25 km2, 50 km2 og 100 km2, en samkvæmt skilgreiningu náttúruverndarlaga (nr. 44/1999, 3. gr.) þarf svæði að vera minnst 25 km2 að stærð til að flokkast sem víðerni. – Icelandic wilderness based on proximity analysis. The map represents areas larger than 25 km2, 50 km2 og 100 km2. (According to law on nature conservation, no. 44/1999, §3, an area must be at least 25 km2 to be defined as wilderness.) Kort/Map: Rannveig Ólafsdóttir og Micael Runnström, 2011. 2 2 2 81_2#profork070711.indd 63 7/8/11 7:41:20 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.