Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2011, Síða 15

Náttúrufræðingurinn - 2011, Síða 15
67 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags landsins og byggja skipulag og stjórnunaraðgerðir á áreiðanlegum rannsóknum og gögnum. Í stefnumörkun stjórnvalda um sjálfbæra þróun í íslensku samfélagi frá árinu 2002 og endurskoðun hennar frá árinu 2010 21,22 er lögð áhersla á að tryggja að stór sam- felld víðerni verði áfram að finna í óbyggðum Íslands. Þar er jafnframt lögð áhersla á að mannvirki verði byggð utan skilgreindra víðerna þar sem slíkt er mögulegt, en að öðru leyti verði þess gætt að þau valdi sem minnstu raski og sjónmengun. Þrátt fyrir skýr markmið og yfirlýsta stefnu stjórnvalda að því er varðar verndun víðerna, er ljóst að stöðugt er verið að ganga á íslensk víðerni og það án þess að nokkur gagn- rýnin umræða eigi sér stað. Skýra stefnumörkun vantar síðan alveg hvað varðar ferðamennsku tengda náttúruvernd. Friðlýsing lands er vottun um fágæta og/eða sérstaka náttúru. Friðlýst svæði vekja á þann hátt bæði forvitni og eftirspurn meðal ferðamanna. Ferðaþjónustan svarar slíkri eftirspurn með auk- inni uppbyggingu innviða, þjón- ustu og afþreyingu sem styrkir efnahagslega sjálfbærni svæða. Án skýrrar stefnumörkunar um nýt- ingu náttúruverndarsvæða, hvað varðar útivist og ferðamennsku, er hins vegar hætta á að þessi svæði glati bæði upprunalegu aðdráttar- afli sínu og því verðmæti sem verið er að vernda. Af framangreindu er ljóst að und- anfarna áratugi hefur verið gengið hratt á víðernisauðlind landsins. Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að einungis um 30% landsins eru laus við sjónræn áhrif mann- virkja. Þetta hlutfall myndi lækka töluvert ef nýting lands væri hér tekin með í útreikningana, en nýt- ing eins og t.d. beit hefur í tímans rás sett sitt mark á íslensk víðerni og þannig breytt ásýnd landsins. Þetta hlutfall myndi skerðast enn frekar ef álag vegna útivistar og ferða- mennsku, svo sem af utanvegaakstri og umferð vélknúinna ökutækja á jöklum landsins, væri tekið með. Samkvæmt náttúruverndarlögum (44/1999, 17. gr.) er heimilt að aka vélknúnum ökutækjum „á jöklum, svo og á snjó utan vega utan þétt- býlis svo fremi sem jörð er snævi þakin og frosin“. Umliðna áratugi hefur umferð á jöklum landsins aukist ár frá ári og vekur það spurningar á borð við þá hvort rétt sé að flokka jökla sem víðerni. Umfangsmiklar breytingar eins og þær sem orðið hafa á ástandi íslenskra víðerna krefjast heildræns skipulags á nýtingu víðernis- auðlindarinnar. Slíkt skipulag þarf að byggjast á skilningi og þekkingu á auðlindinni sem og á viðhorfum ólíkra hagsmunaaðila. Greining lands, eins og hér hefur verið lýst, er ein leið til að auka bæði skilning og þekkingu á íslenskum víðernum. Ósnortin víðerni sem glatast eru auðlindir sem ekki verða endurheimtar. Íslensk víðátta er ekki endalaus. Þessar staðreyndir endurspeglast skýrt í ritstjórnarpistli John F. Potter23, fyrrverandi rit- stjóra tímaritsins Environmentalists, frá árinu 1999, þar sem hann rekur þróun ferðamennsku á Íslandi og segir á einum stað: … The [Icelandic] landscape is no longer that of the Iceland of yester-year, and I find the country far less attractive and appealing. … and will probably never return to the country I once found so environmentally rewarding. Summary Vast wilderness? Assessing and mapping Icelandic wilderness Spectacular nature and pristine wilder- ness are important attraction factors for tourists visiting Iceland, and as such the backbone of the Icelandic tourism industry, the country’s third largest in- dustry. During the past decades the highlands have, however, witnessed a rapid expansion in natural resource ex- ploitation that has resulted in gradual decrease of the Icelandic wilderness. Knowledge of the quantity and quality of Icelandic wilderness is crucial for 10. mynd. Oddkelsver í Þjórsárverum. Kerlingarfjöll í baksýn. – From Oddkelsver. Kerlingarfjöll are seen in the back. Ljósm./Photo: Rannveig Ólafsdóttir. 81_2#profork070711.indd 67 7/8/11 7:41:28 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.