Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 25

Náttúrufræðingurinn - 2011, Side 25
77 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags með aldri.77 Þessa fullyrðingu er þó ógerningur að styðja með íslenskum rannsóknum en nota má hina frægu Park Grass-tilraun í Rothamsted í Englandi.78 Þar hefur líffræðileg fjölbreytni háplantna haldist stöðug í um 150 ár í óábornu graslendi, en þar hefur verið líkt eftir beit með árlegum klippingum. Í ramma um líffræðilega fjöl- breytni hér að framan var rætt um þrenns konar mat: alfa-, beta- og gamma-fjölbreytni. Í SKÓGVIST fékkst mat á tveimur gerðum, þ.e. alfa- og beta. Beta-fjölbreytnin (breyting í tegundaauðgi eftir fram- vindustigi) var ráðandi við okkar aðstæður og vó hún mun þyngra en alfa-fjölbreytnin milli vistkerfa. Lífveruhópar Þegar betur var rýnt í niðurstöður- nar sást að mismunandi lífveru- hópar svöruðu skógrækt á ólíkan hátt (7. og 8. mynd). Ekki var gerð tölfræðileg greining á tegundaauðgi einstakra lífveruhópa, heldur af- markaðist túlkunin við meðaltöl milli framvindustiga. Plöntutegundir voru flestar í mólendi og ungum skógum. Þeim fækkaði til muna þar sem skógarnir voru sem þéttastir á myrkvaskeiði og lítið ljós á skógar- botni (1. tafla). Koma hér fram áður- nefnd áhrif af laufþaki skóga á magn og fjölda plantna sem lifa á botni skóga.84,85 Sambærilegar niðurstöður fengust einnig nýlega í rannsóknum á misgömlum birkiskógum.86,87,88 Í rannsókn okkar var hlutfall fuglategunda af heildartegunda- auðgi svipað í mólendi og á myrkva- skeiði í skógum en heldur lægra í yngstu og elstu skógunum (7. og 8. mynd). Tegundasamsetning fugla breyttist samhliða framvindunni og hörfuðu bersvæðategundir er skógur óx upp.89 Ekki komu fram afgerandi breytingar á fjölda teg- unda hryggleysingja á yfirborði í tengslum við skógrækt. Fjöldi þeirra var svipaður í mólendi og þéttum skógum. Hryggleysingjar eru því dæmi um hóp þar sem tegunda- fjöldi breyttist ekki að marki við skóg- rækt, en líkt og hjá fuglunum urðu breytingar á tegundasamsetningu.90 Hjá tveimur lífveruhópum, þ.e. jarðvegsdýrum og sveppum, fjölg- aði tegundum í skógum miðað við mólendi (7. og 8. mynd). Þessir tveir hópar brjóta niður lífrænt efni eða lifa sem sníkjudýr og afræningjar. Framleiðni og magn lífræns efnis er miklu meira í skógum en mólendi og þar skapast því betri skilyrði fyrir þessa lífveruhópa.91,92 Rann- sókn á hlutfallslegum niðurbrots- hraða í reitunum í SKÓGVIST sýndi svipaðar niðurstöður – niðurbrotið jókst þegar skógur var ræktaður á skóglausu landi.93 Jafnframt sást að munur var á niðurbrotshraða milli trjátegunda og aldurs skóga. Rann- sókn á svepprótarsveppum á lerki og birki á Austurlandi sýndi jafn- framt að svepprótargerðum fjölgaði fyrst eftir að skógur var ræktaður á skóglausu landi og fjöldinn náði hámarki þegar skógurinn var 20–40 ára gamall.94 Eftir það dró lítillega úr fjöldanum. Aðrar rannsóknir á áhrifum landgræðslu og skógræktar á jarðvegsdýr hafa sýnt fram á svipaðar niðurstöður, þ.e.a.s. dýrum fjölgar þegar gróður er ræktaður á áður gróðursnauðu svæði95 og niðurbrot af völdum jarðvegslífvera er einnig mun meira á grónum svæðum en ógrónum.96 Niðurstöðurnar sýndu að þegar mólendi breyttist í skóg hófst ferli 7. mynd. Hlutdeild tegunda á hverju framvindustigi. Meðalfjöldi tegunda er sýndur fyrir ofan hverja súlu. – Precentage of average species number for group within each successional stage. Average number of species is shown above each column. 81_2#profork070711.indd 77 7/8/11 7:41:43 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.