19. júní - 19.06.2007, Blaðsíða 15

bæklingurinn „Nokkrar stað­
reyndir um stöðu kvenna á
vinnumarkaðnum“ verið gefinn út
með helstu niðurstöðum og dreift
á vinnustöðum og á fundum um
land allt.
KRFÍ varð sjötíu og fimm ára
1982 og var haldið afmælishóf á
Hótel Borg þar sem mættu hátt á
þriðja hundrað manns. Margir
góðir gestir mættu í veisluna en
þar voru fluttar ræður og skemmti­
atriði. Mikið var fjallað um félagið
í fjölmiðlum og fluttur var útvarps­
þátturinn „Íslandskonur hefjist
handa“ sem konur í félaginu sáu
um og gáfu félaginu laun sín fyrir
þáttinn. Ákveðið var að láta þessi
laun ásamt þeim peningagjöfum
sem bárust vegna afmælisins
renna í sérstakan söguritunarsjóð
en ákvörðun hafði verið tekin um
að rita sögu félagsins og fá Sigríði
Th. Erlendsdóttur, sagnfræðing til
verksins. Bókin „Veröld sem ég
vil“ Saga Kvenréttindafélags
Íslands 1907 – 1992 kom út á
árinu 1993.
Á þessum tíma var mikil sam­
staða meðal kvennahreyfinga um
að vekja sameiginlega athygli á
ákveðnum málum eins og í
Framkvæmdanefnd um launamál
kvenna og ég sagði frá áðan.
KRFÍ tók einnig virkan þátt í
starfi Friðarhreyfingar íslenskra
kvenna, gerðist aðili að Samtök­
um um kvennaathvarf þegar þau
var stofnuð og ´85 nefndinni.
Á árinu 1983 var skipuð undir­
búningsnefnd sem fékk það hlut­
verk að undirbúa þátttöku Íslands
í kvennaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Nairobi í lok kvenna­
áratugarins 1985. Þar kom fram
sú hugmynd að sameina fulltrúa
kvennahreyfinga í svokallaðri ´85­
nefnd sem síðar setti sér það
markmið að gera úttekt á stöðu
kvenna við lok kvennaáratugar og
að standa fyrir aðgerðum á árinu
1985, sem hún og gerði. Mikið
var um að vera allt árið og tóku
félagskonur í KRFÍ virkan þátt í
undirbúningi viðburða, eins og að
minnast þess að sjötíu ár voru
liðin frá því konur fengu kosninga­
rétt og kjörgengi til alþingis með
hátíðarfundi á Þingvöllum. Stór
listahátíð kvenna var haldin í
Reykjavík og síðast en ekki síst
var haldinn útifundur á Lækjar­
torgi 24. október og Kvenna­
smiðja var opnuð í Seðlabanka­
húsinu. Þennan dag kom út á
vegum nefndarinnar bókin
„Konur – hvað nú?“ en í henni
var gerð úttekt á stöðu kvenna á
mörgum sviðum og leitast við að
svara spurningunni hvort
kvennaáratugurinn hafi skilað
árangri í að jafna stöðu kvenna
og karla. Það er engin spurning
að kvennaáratugurinn skilaði
ákveðnum árangri. Eftir þennan
áratug vorum við að mínu mati
skrefi framar í kvennabaráttunni.
Það varð ákveðin hugarfars­
breyting í þjóðfélaginu þótt hún
hefði mátt vera miklu meiri.
Ég tók sem formaður virkan
þátt í starfsemi Alþjóðasamtaka
kvenréttindafélaga IAW og sat í
stjórn þeirra frá 1982 – 1992.
Þar kynnist ég mörgum frábær­
um konum sem börðust fyrir
jafnrétti kvenna á við karla í sínu
heimalandi og áherslurnar voru
mismunandi. Konur í Evrópu
börðust fyrir aukinni stjórnmála­
og atvinnuþátttöku kvenna og
launajöfnuði á meðan konur í
Afríku börðust við ólæsi og fyrir
því að fá fleiri vatnsbrunna til að
auðvelda þeim störf sín. Allar
þessar konur náðu vel saman því
markmiðið var og er í raun það
sama – aukið jafnrétti kynjanna.
Ég var einnig í Íslensku sendi­
nefndinni sem fór á kvenna­
ráðstefnu SÞ í Nairobi í júlí 1985.
Töluverð vinna fór í undirbúning
ráðstefnunnar og á ráðstefnunni
sjálfri en mjög fróðlegt var að
kynnast starfsemi SÞ og hvernig
svona fundir fara fram.
Af mörgu er að taka þegar
rifjuð er upp starfsemi KRFÍ á
þeim árum sem ég gegndi for­
mennsku. Í þessu svari er aðeins
stiklað á því allra helsta, sem
kemur upp í huga minn. Þessi ár
voru mjög skemmtileg en tölu­
verður tíma fór í starfið sem hefði
aldrei gengið svona vel nema af
því að með mér störfuðu svo
margar frábærar konur með ólík
sjónarmið.“
Hvaða málum finnst þér brýnast
að taka á um þessar mundir?
„Mjög brýnt er að uppræta launa­
misrétti kvenna og karla sem enn
viðgengst í þessu þjóðfélagi,“
segir Esther. „Á árinu 1961 voru
sett lög um launajöfnuð karla og
kvenna þar sem kveðið var á um
að laun kvenna skyldu hækka á
árunum 1962 – 1967 til jafns við
laun karla fyrir sömu störf í
almennri verkakvennavinnu,
verksmiðjuvinnu og verslunar­ og
skrifstofuvinnu, eins og það var
orðað. Í dag fjörutíu og sex árum
síðar er ennþá óútskýranlegur
munur á launum kvenna og
karla. Þessu þarf að breyta.
Sá tími þarf að koma að það
skipti ekki máli hvort móðir eða
faðir er heima ef heimilisaðstæð­
ur eru þannig að annað þeirra
þarf að taka hlé frá vinnu.
Foreldrar eiga að hafa raunveru­
legt val en ekki að það sé sjálf­
gefið að konan verði heima þar
sem hún er á lægri launum.
Einstæðar mæður þurfa líka að
geta séð fyrir sér og sínum á
sama hátt og einstæðir feður.
Vinnumarkaðurinn er ennþá
mjög kynskiptur í hefðbundin
kvenna­ og karlastörf og því
miður eru kvennastörf ekki
metin til jafns við karlastörfin.
Nauðsynlegt er að einhverskonar
endurskoðun á starfsmati fari
fram með það í huga að hefð­
bundnar kvennastéttir verði
metnar að verðleikum.“
Hverjir eru að þínu mati stærstu
áfangasigrar íslenskrar kven-
réttindabaráttu?
„Fyrst vil ég nefna þegar konur
fengu kjörgengi og kosningarétt
árið 1915 en það var baráttumál
þeirra kvenna sem stofnuðu KRFÍ
árið 1907 að konur fengu fullt
stjórnmálalegt jafnrétti á við karla.
Annað baráttumál kvenna­
hreyfinga víða um heim í byrjun
síðustu aldar var réttur kvenna til
menntunar og æðri skólagöngu.
Hér á landi fengu konur lagalegt
jafnrétti til skólagöngu og
embætta árið 1911.
Velferðar­, skatta­, og trygg­
ingamál hafa verið baráttumál
félagsins í gegnum tíðina. Þar
hafa unnist bæði smáir og stórir
sigrar sem þakka má ötulli fram­
göngu félagskvenna í KRFÍ. Sem
dæmi um þetta má nefna að
fljótlega eftir stofnun félagsins var
barist fyrir því að opnaðir yrðu
leikvellir fyrir börn í Reykjavík. Í
dag er það sjálfsagður hlutur að
börn séu á leikskólum á meðan
foreldrar eru við vinnu. Á árinu
1978 voru sett lög um sérsköttun
1