19. júní - 19.06.2007, Blaðsíða 28

2
Fjögurra ára gömul stóð Svein-
björg Hermannsdóttir á Austur-
velli og fagnaði nýfengnum kosn-
ingarétti íslenskra kvenna ásamt
móður sinni. Þennan sigurdag
kvenna skynjaði barnið gegnum
gleði móðurinnar, enda hefur
Sveinbjörg alla tíð verið mikil
kvenréttindakona og meðlimur í
KRFÍ í um hálfa öld. Hún hefur
allan þann tíma verið óþreytandi
að vinna félaginu til heilla. Auk
þess er hún einstaklega áhuga-
verð kona með aðdáunarvert
lífsviðhorf.
Sveinbjörg man tímana tvenna.
Hún varð einnig sjónarvottur að
brunanum mikla í miðbæ Reykja­
víkur árið 1915 og frostaveturinn
mikli árið 1918 varð örlagaríkur í
lífi hennar. Foreldrar hennar
ákváðu að senda hana norður í
land því þau þurftu að flytja bú­
ferlum til Hafnarfjarðar og þótt
barnið hafi aðeins átt að dvelja
þar um vorið og sumarið varð úr
að hún kom ekki í bæinn aftur
fyrr en hún var orðin unglingur
því um haustið kom spænska
veikin til landsins og það endaði
með því að stelpan fór hvergi.
„Ég veit ekki hvað ég get sagt
ykkur,“ segir Sveinbjörg þegar
hún er beðin að rifja upp ævi sína
og veruna í Kvenréttindafélaginu.
„Ég hef eins og allir lent í ýmsum
breytingum og áföllum í lífinu og
fundarsókn mín mótaðist af því.
Ég var alin upp í trú á kvenrétt­
indi og ég elskaði að taka þátt í
starfinu. Mamma og Bríet Bjarn­
héðinsdóttir voru kunningjakonur
en pabbi og mamma voru alþýðu­
fólk eins og Bríet og Valdimar.
Ég man líka vel eftir gömlu járn­
brautinni sem gekk hér í borginni
Sveinbjörg Hermannsdóttir
hefur verið í Kvenréttindafélaginu í hálfa öld
Tveggja heima kona
og ég var svo móðguð því ég
vildi ekki láta kalla hana Bríeti.“
Grét yfir að komast ekki í skóla
Hér er verið að vísa til eimreiðar­
innar sem lögð var úr Öskjuhlíð­
inni og niður að höfn. Hún var
hlaðin grjóti sem notað var til
uppfyllingar í hafnargarðinn.
Hávaðinn í eimreiðinni og reykur­
inn sem hún spúði þótti minna á
kvenréttindakonu og þess vegna
tóku gárungarnir upp á að kalla
hana Bríeti. Viðmælandi okkar
þekkir líka vel þá virðingu sem
Kvennaskólinn naut en sjálf fékk
hún ekki tækifæri til að afla sér
menntunar.
„Ég fékk ákaflega góða barna­
kennslu norður í Húnavatnssýslu
en meiri menntunar gat ég ekki
aflað mér. Ég ákvað það að ef ég
eignaðist barn skyldi ég berjast
fyrir því að það fengi að mennta
sig því ég grét svo mikið þegar ég
varð að hætta við eftir að ég var
búin að innrita mig í Kvenna­
skólann þar sem ég átti ekki
peninga fyrir skólagöngunni. Því­
líkt líf sem var á kreppuárunum
en samt kvartaði enginn. Það var
ekki á nokkrum manni að heyra
að honum liði illa. Maður var bara
glaður og hress.“
Sveinbjörgu tókst að standa við
heit sitt því dóttir hennar er lærður
kennari og lauk prófi þrátt fyrir að
móðir hennar væri einstæð móðir
og þyrfti mikið að hafa fyrir lífinu.
„Ég lærði kjólasaum 1933 og
var búin 1937. Ég lærði hjá Aðal­
heiði Stefánsdóttur á Vestur­
götunni en við saumuðum á
kvöldin og unnum á daginn. Á
kreppuárunum var fátæktin svo
mikil að stundum komum við
með flíkurnar tilbúnar til fólksins
og þá voru ekki til peningar til að
borga þær,“ segir hún en þessi
úrræðagóða kona dó ekki ráða­
laus. „Það var því ekkert upp úr
þessu að hafa. Stúlka sem vann
með mér sá auglýst eftir tveimur
stúlkum á matsölustað og við
sóttum um. Hvílík gleði. Matráðs­
konan hvatti mig til að læra mat­
reiðslu því henni fannst ég búa til
svo góðan mat. Ég vann á Hótel
Skjaldbreið á árunum 1937 og
fram á 1939. Þá fór ég norður til
Akureyrar og var aðstoðarkokkur í
eldhúsinu á Hótel Akureyri. Ég
veit ekki hvað leti er. Ég hef alltaf
haft gaman af vinnu og vinnan
hefur líka bjargað mér og söngur­
inn. Ég söng mig frá sorginni. Ég
hafði gott skap það var mín
blessun.“
Texti: Steingerður Steinarsdóttir
Sveinbjörg fermdist í Hvammskirkju fyrir ofan Hvammstanga. Hún var í
hvítum skautbúningi, bleikum silkisokkum og lakkskóm. Skóna og
sokkana keypti hún fyrir upptíninginn eða hagalagðana en það voru
ullarlagðar sem börnin tíndu og seldu. Andvirðið var lagt inn á reikning
í kaupfélaginu og þau gátu svo tekið inneignina út í vörum. Í sveitinni
var um það talað hvað Sveinbjörg var fín á fermingardaginn.