19. júní - 19.06.2007, Page 32

Klæðnaður mannanna sveiflast
ekki eingöngu eftir veðráttu og
hráefnum sem fáanleg eru í um-
hverfinu á hverjum stað heldur
einnig eftir duttlungum tískunnar.
Hingað til hafa karlar og konur
verið iðin við að elta kenjar
tískunnar í stað þess að velja
fatnað eftir aðstæðum, þægind-
um og veðurfari.
Með jafnréttisbaráttu undan­
farinna alda hefur náðst ákveðið
frelsi í klæðaburði. Við ráðum því
að mestu hvort við erum í buxum,
pilsum eða kjólum. Hvernig
flíkurnar eru, víðar, þröngar, úr
gerviefnum eða ekta. En það er
alltof algengt að konur velja að
klæða sig eftir ákveðnum tísku­
straumum fremur en eftir því
hvað þeim finnst þægilegast og
líður best í.
Öldum saman voru pils eini
leyfilegi klæðnaður kvenna. En
það hefur ekki verið auðvelt að
vinna erfiðisvinnu í síðum pilsum.
Í vetrarkuldum á norðurslóðum
urðu þau að vera þykk og úr
einangrandi ullarefnum sem
þýddi að þegar þau blotnuðu
voru þau svo þung að konum
hefur verið erfiðara um vik í vot­
viðrum og bleytu. Við vinnu
þurftu konur að stytta sig eins og
það var kallað en það var að
binda upp pilsin svo hægara væri
að hreyfa sig. Þær þurftu pils­
anna vegna að sitja í söðli og það
má ímynda sér álagið sem hefur
fylgt því að sitja svo illa á hestin­
um um langan veg, allur undinn
Klæðum af okkur kúgunina
og snúinn. Kannski hefur þetta
jafnvel haft einhver áhrif á ákvörð­
un kvenna um að taka sér lengri
eða skemmri ferð á hendur.
Vissulega hefðu konur á fyrri
öldum viljað eiga val um að
klæðast buxum fremur en síðum
og þungum ullarpilsum við vinnu
sína. Ef þær tóku sér eitthvað jafn
óvenjulegt fyrir hendur og að fara
í róðra, urðu þær að sækja um
leyfi til sýslumanns til að fá að
klæðast buxum. Þuríður formað­
ur fékk sérstakt leyfi frá sýslu­
manni í byrjun átjándu aldar til
að klæðast karlmannsfötum því
án þess gat hún ekki stundað
sjóinn. Það var ekkert sjálfgefið
að slíkt leyfi fengist.
Krínólínur og hvalskíðalífstykki
Hversu áhrifamiklir erlendir
tískustraumar hafa verið hér á
landi á öldum áður skal ekki sagt
um. Vitað er þó að yfirstétta­
konur áttu krínólínur og skrýdd­
ust þeim í fínum veislum.
Krínólínur voru undirpils sem
strengd voru á hvalskíði þannig
að pilsin héldust hólkvíð. Það var
sérstök kúnst að setjast niður
í þessum pilsum og konur í
krínólínum kusu því oft að standa
tímunum saman með tilheyrandi
álagi á fæturna.
Um svipað leyti voru lífstykki í
tísku og þau voru einnig spennt
með hvalskíðum og reyrð svo fast
að konan mátti vart anda. Við
langvarandi notkun lífsstykkja
þrýstast líffærin upp á við og
mittið verður örgrannt. Varla
getur það verið hollt fyrir líkam­
ann, enda var yfirstéttarkonum
hætt við yfirliðum og iðulega
þurfti að losa um lífstykkin til að
gera þeim kleift að anda og bera
ilmsölt að vitum þeirra eftir að
óminnið hafði svifið á þær. Þessi
tíska hvarf fljótt úr sögunni en
magabeltin sem voru þétt teygju­
belti, leifar lífstykkjanna, lifðu
fram á tuttugustu öldina eða þar
til að Coco Chanel útrýmdi þeim
og innleiddi síðbuxurnar.
Konur hafa því klæðst alls­
konar tískufatnaði sem hefur heft
hreyfingar þeirra, verið óhollur
fyrir líkamann, jafnvel skaðlegur
og valdið þeim alls konar erfið­
leikum. En skyldi það hafa breyst
í dag?
Kvenfatnaður er gjarnan hann­
aður til þess að sýna „kvenlegar
línur“ og jafnvel að sýna full­
mikið af líkama kvennanna.
Fatnaður sem sniðinn er
þröngt að líkamanum getur
verið mjög mótandi á fram­
komu og líðan kvenna sem
honum klæðist. Þegar kona
fer t.d. í þröngt pils og
þrönga blússu, þá hefur það
áhrif á göngulag og hún
verður öll heftari og settlegri í
framgöngu og ­komu, þ.e.
„kvenlegri“ sem svo er
kallað. Einnig er blússan
heftandi þar sem konan
verður að hafa sig alla við að
sitja þráðbein og vera ekki
með „stórar“ hreyfingar,
heldur litlar og nettar, því
annars kippist blússan upp. Hún
er þrengri um mittið og þegar
konan slakar aðeins á og situr
ekki eins þráðbein – eða teygir
sig „óhóflega“, notar stórar
hreyfingar þá kippist mittið á
blússunni upp á brjóst­kassann,
sem alla jafna er breiðari og meiri
um sig en mittið. Þegar konur
klæðast slíkum fatnaði verða þær
gjarnan meðvitaðri um vöxt sinn
og holdafar og að aðrir taki eftir
þessum atriðum því þær eru
minntar látlaust á þau sjálfar með
klæðnaðinum sem þrengir að.
Má segja að konur í dag séu í
raun ekki mikið frjálsari en for­
mæður þeirra þegar kemur að
klæðaburði. Jú, við höfum meira
frelsi og val, en kunnum ekki
alltaf með það að fara. Við erum
of viljugar að láta móta okkur og
setja á bása útlitsdýrkunar sem
Texti: Svanhildur Steinarsdóttir
Konur telja sig oft þurfa að ganga í háhæluðum, þröngum
og skjóllitlum skóm til þess eins að teljast frambærilegar
konur, þrátt fyrir að þægindin séu ekki sett í fyrirrúm
við hönnun þeirra.
Þær þurftu pilsanna vegna að sitja í söðli og það má ímynda
sér álagið sem hefur fylgt því að sitja svo illa á hestinum
um langan veg, allur undinn og snúinn.
2