Öldrun - 01.03.2002, Blaðsíða 14

14 ÖLDRUN – 20. ÁRG. 1. TBL. 2002
landshluta á hverju ári fram til ársins 2010 til að mæta
eftirspurn og þörf.
Meðalaldur íbúa hjúkrunarheimila á Stór-Reykja-
víkursvæðinu er um 84 ár, þeir búa við lélegt heilsufar
og skerta getu til athafna daglegs lífs. Verulegur hluti
þeirra þjáist af minnisskerðingu. Þeir eiga það sameig-
inlegt að þurfa sólarhringshjúkrun alla daga ársins, en
af mjög margvíslegum ástæðum. Kröfur til hjúkrunar-
heimila þurfa því fyrst og fremst að taka mið af
flóknum þörfum einstaklinga.
Heimilið
Til að hús geti verið heimili einstaklings þarf hann
að upplifa heimiliskenndina. Upplifunin að þetta eða
hitt sé mitt, og maður hafi eitthvað með hlutina að
segja, sé þátttakandi í ákvarðanatöku og forgangs-
röðun í daglega lífinu. Að hlustað sé á óskir og vænt-
ingar. Heimilið þarf að vera griðastaður þar sem ein-
staklingurinn hefur frið, til að mynda frið fyrir ágengi
annarra. (Þessir aðrir geta verið aðrir íbúar, gestir og
starfsfólk). Mikilvægt þeim sem sjúkir eru er að finna
sig í öruggum höndum, þannig að fumlaust verði tek-
ist á við veikindi þeirra. Þekking er því hornsteinn
allrar þjónustu á hjúkrunarheimili og það sem starfið
ber að byggja á.
Hjúkrunarheimili þurfa að forðast allar rútínur sem
steypir íbúum þess í sama farið. Vinna þarf að því að
málamiðlanir verði sem minnstur þáttur í daglega líf-
inu. Dagsins önn þarf að vera til staðar til að tilgangur
sé til staðar. Fólk þarf að fá athafnafrelsi til að takast á
við verkefni dagsins á sínum forsendum. Það getur
verið töluverð list ef sjálfsbjargageta er lítil. Aðstæður
bæta iðulega ekki úr, þar sem hefðin er að hjúkrunar-
heimilin séu stór, allt frá 48 manna heimilum upp í
nokkur hundruð. Þeim er síðan deildarskipt og geta
búið allt að 25-30 manns á hverri deild. Sambýli ruddu
sér braut fyrir nokkrum árum, en þau hafa þann ann-
marka að fólk þarf að flytjast úr þeim á deild ef heilsu-
farið versnar. Þannig er búsetan ekki örugg. Af 1700
hjúkrunarrýmum á Íslandi eru einungis rúmlega 100
einbýli.
Þjónustan
Margvísleg þjónusta er veitt á hjúkrunarheimilum.
Þjónusta sem veitt er allan sólarhringinn er hjúkrun og
bakvaktarþjónusta læknis. Yfir daginn er auk þess
mikilvæg þjónusta eins og máltíðir, afþreying, sál-
gæsla, þjálfun, ræsting, snyrtiþjónusta, bankaþjónusta,
viðhald húsnæðis og akstur. Til þess að veita þessa
þjónustu þarf einn starfsmann per hvern íbúa að
minnsta kosti. Þessi staðreynd gerir það að verkum að
íbúi getur þurft að kynnast mjög mörgum mann-
eskjum sem þjónusta hann og starfa með honum. Það
er oft ofraun lasburða einstaklingi. Krafan til hjúkrun-
arheimilis framtíðarinnar er að tryggja íbúum að sem
mest sama starfsfólkið þjónusti hann. Til þess að svo
megi verða er þörf á viðhorfsbreytingu í samfélaginu
sem endurspeglast í aukinni virðingu á störfum meðal
aldraðra og þyngri vigtun í launaumslag þeirra sem
annast þá. Ennfremur þarf til allar þær lausnir og tækni
sem auðveldar sjálfsbjörg, umönnun og léttir störfin.
Snjöll hús
Hjúkrunarheimili framtíðarinnar þurfa að vera
snjöll hús. Við hönnun þeirra þarf að gera sér grein
fyrir þörfum íbúa og stuðla frá upphafi að því að mæta
þeim. Ef vafaatriði koma upp ber ávallt að spyrja spurn-
inga út frá sjónarhorni íbúanna. Hönnun þarf að miða
að því að um heimili sé að ræða og þeir sem þar búa
geti haft aðbúnað til að stunda flest það sem gert er í
venjulegu heimilislífi s.s. að elda, þvo þvott, annast
blóm og gróður, taka til, lesa, horfa á sjónvarp, hlusta
á útvarp, taka á móti gestum o.s.frv.
Það þarf að uppfylla ákveðnar
lágmarkskröfur:
Eigin íbúð til einkaafnota. Það þýðir að íbúinn fær
íbúð úthlutað og heldur henni meðan hann býr á hjúkr-
unarheimilinu. Þetta er heimilið hans/hennar og þjón-
ustan er veitt heim til hans/hennar. Á þessu nýja heim-
ili íbúans skal vera hægt að veita honum þá hjúkrunar-
þjónustu sem þörf er á til æviloka. Mæta á þörfum
hjóna með stærri íbúð. Það að hafa íbúð til einkanota,
breytir flestum áherslum sem stofnanir hafa lagt
áherslu á. Íbúa er vitjað heima hjá honum, hann fær
hjúkrun inni hjá sér, er með eigið baðherbergi, geymir
lyfin sín sjálfur. Fjölskyldufundir eru haldnir á heimili
hans. Hann hefur eigin síma, sjónvarp, tölvu o.s.frv. allt
eftir áhuga hvers og eins. Endalausar málamiðlanir
sem fylgja sambýli með mörgum öðrum hverfa úr sög-
unni og uppgjöfin verður vonandi minni. Nóg er yfir-
leitt að glíma við heilsufarsmissinn og þá staðreynd að
verða upp á aðra komin með aðstoð. Ef heilsufarið er
þannig að maður þarf alla aðstoð við að snúa sér í rúmi,
setjast upp, fara úr rúmi í stól, fara úr stól á salerni, þá
ber að nota nútíma lausnir til að auka öryggi og flutn-
ing. Lyftubúnaður hvers konar ýmist frístandandi eða
loftfestur er fáanlegur til þessarra nauðsynlegu flutn-
inga manneskjunnar. Í stað þess að hjúkrunarstarfs-
fólk sé að nota líkamsburði til flutninganna notar það
tækni, en styður, hvetur og leiðbeinir meðan athöfnin
fer fram.
Einstaklingur sem býr við svima og dettni, getur
nýtt sér hjúkrunarvöktunarkerfi til að tryggja öryggi
sitt. Þar er hægt að senda boð ef einhver sem ræður
ekki við að fara sjálfur fram úr rúmi og ætti að hafa
aðstoð sér við hlið, fer fram úr. Þá kemur boð í þráð-
lausan síma hjá viðkomandi umönnunaraðila um að líta
til þessa einstaklings. Ennfremur getur sá sem býr við
þvaglekavandamál látið senda samskonar boð ef hann
liggur í blautu rúmi. Venjulegast helst viðkomandi þurr
í næturbleiu en inn á milli fer allt á flot. Þeir sem til