Öldrun - 01.11.2008, Blaðsíða 22

depurðareinkenni og taka
fleiri en sex lyf. Þá voru konur
með einmanakennd líklegri til
að meta eigið heilsufar lélegt
og töldu sig betur komnar
annars staðar. Hin klíníska
mynd eimana kvenna er mun
skýrari en karla. Einmana
karlar eru heldur lakari í
almennum athöfnum daglegs
lífs og eru líklegri til að taka
svefnlyf, en skera sig að öðru
leyti ekki úr.
Aðrar rannsóknir hafa
sýnt sterkt samband milli
aldurs og einmanakenndar.
Slíkt samband sást ekki í
þessari rannsókn enda voru
allir í raun orðnir aldraðir og
á svipuðum aldri. Tengsl við
kyn eru misvísandi í rann-
sóknum. Ekkjur og ekklar
eru líklegri samkvæmt
öðrum rannsóknum til að
upplifa einmanakennd sem
er í samræmi við það sem
við fundum. Heilsufarsþættir
sem tengjast marktækt ein-
manakennd í fleiri en einni
rannsókn innifela líkamlegt
færnitap, lélega heilsu að
mati einstaklings, þunglyndi,
kvíði, skyntruflanir og vit-
ræna skerðingu6. Einmana
fólk notar meira af svefn-
og kvíðastillandi lyfjum9 en
aðrir og hafa tilhneigingu til
að misnota áfengi10. Að frá-
töldum kvíða og skyntrufl-
unum, þá fundum við þessa
sömu þætti í okkar rann-
sóknarhópi. Okkar rannsókn
skoðaði ekki áfengisnotkun
sérstaklega.
Hugtökin einmanakennd, félagsleg einangrun og ein-
seta eru oft notuð á víxl enda þótt þau séu hvert um sig
í senn sérstök og tengd. Einnig er þunglyndi nátengt
einmanakennd. Einstaklingur getur þjáðst af einmana-
kennd þó að hann sé umkringdur af fólki og einangruð
manneskja getur á hinn bóginn verið fullkomlega sátt
við stöðu sína og liðið vel.6 Einseta er í raun auðvelt
hugtak og auðmælanlegt með fjölda fólks sem býr saman
og félagslega einangrun má skilgreina út frá fjölda
samskipta og samþættingu manneskjunnar inn í samfélag
sitt. Þunglyndisgreining styðst við greiningarskilmerki.
Einmanakennd er hins vegar huglæg tilfinning og stigi
einmanakenndar verður aðeins lýst af þeim sem upplifir
hana. Mikilvægt er að aðgreina einmanakennd frá öðrum
Tafla 2: Færniþættir og andleg líðan
Einmanakennd Án einmanakenndar
IADL færni
Heildar hópur
Leiðrétt fyrir kyn og aldur 10,4 9,8
Ekki munur fyrir heildarhópinn p=0.441
Karlar 11,0 (*,7)
Konur 9,3 (*,4)
Marktækur munur milli kynja p=0,024
ADL
Heildarhópur:
Sjalabjarga í ADL 270
Hjálp við ADL 27
Karlar án ADL skerðingar 9 (81,8%) 40 (81,6%)
Karlar með ADL skerðingu 2 (18,2%) 9 (18,4%)
Konur án ADL skerðingar 43 (89,6%) 171 (94,0%)
Konur með ADL skerðing 5 (10,4%) 11 (6,0%)
Ekki marktækur munur á milli kynja mtt ADL getu og einmanakenndar p=0.337
* staðalfrávik
CPS
Heildarhópur
Án vitrænnar skerðingar 166 (55.9%)
Með vitræna skerðingu 130 (44.1%)
(vantar upplýsingar um 1)
Karlar án vitrænnar skerðingar 8 (72,7%) 24 (50,0%)
Karlar með vitræna skerðingu 3 (27,3%) 24 (50,0%)
Konur án vitrænnar skerðingar 29 (41,7%) 110 (60,4%)
Konur með vitræna skerðingu 28 (58,3%) 72 (39,6%)
Konur með vitræna skerðingu eru marktækt líklegri til að vera einmana p=0,022
Depression Rating Scale:
Karlar án þuglyndiseinkenna 6 (54,5%) 34 (69,4%)
Karlar með þunglyndiseinkennum 5 (45,5%) 15 (30,6%)
Konur án þunglyndiseinkenna 18 (37,5%) 133 (73,1%)
Konur með þunglyndiseinkennum 30 (62,5%) 49 (26,9%)
Konur (en ekki karlar) sem eru með einmanakennd eru líklegri til að hafa jafnframt depurðareinkenni p=0.025
Karlar
Kvæntir 2 (6,9%) 27 (93,1%)
Ekklar 5 (27,8%) 13 (72,2%)
Fráskildir 3 3
Aldrei kvænst 4 6
Konur
Giftar 5 (11,6%) 38 (88,4%)
Ekkjur 37 (26,4%) 103 (73,6%)
Fráskildar 3 7
Aldrei gifst 3 33
Ekki kynjamunur á einmanakennd, en ekkjufólk er marktækt líklegra
til að vera einmana en kvæntir, p=0,013 Mantel Haenszel
Tafla 3: Hjúskaparstaða
22
www.oldrun.net ÖLDRUN – 27. árg. 2. tbl. 2008