Són - 01.01.2012, Blaðsíða 74

74 Bjarki Karlsson
Í síðara dæminu standa þessum og þegar svo nærri orðinu hópnum að
hlustanda gæti brugðið við og fundist vísan rangt kveðin þar sem önn-
ur lína hefði átt að hefjast á höfuðstafnum þ. Á þessari skýringu eru þó
annmarkar.
Hér skal það ekki útilokað að tveir óstuðlaðir bragliðir í röð á milli
síðari stuðuls og upphafs næstu línu kunni að draga úr hættunni á því
að lesandi/hlustandi geri ranglega ráð fyrir því að fyrsta og önnur lína
myndi braglínupar. Á hitt ber þó að líta að þess eru fjölmörg dæmi
að á milli síðari stuðuls og höfuðstafs standi tveir bragliðir án þess að
stuðlaböndin rofni, samanber til dæmis:
Nú andar suðrið sæla vindum þýðum.
Á sjónum allar bárur smáar rísa.
(Jónas Hallgrímsson, 1989:197)
Enn fremur er til þess að taka að í flestum bragarháttum utan rímna-
hefðarinnar mynda fimm bragliða fyrsta lína og sú sem á eftir fer brag-
línupar saman. Þrátt fyrir það gilti þessi sama sértæka regla einnig um
fimm bragliða frumlínur í kveðskap utan rímnahefðarinnar, að því er
virðist fram til 1800. Frá því er nánar greint í næsta kafla. Það mátti sem
sé ekki stuðla aftar en í þriðja braglið, jafnvel þótt höfuðstafur færi á eftir
í annarri braglínu. Þar gat ekki verið á ferðinni þörf fyrir að skapa stuðl-
unarfjarlægð við nýtt braglínupar. Þessi tilgáta stenst því ekki.
Tilgáta 4: Langlína með braghvíld
Íslensk braglína kallast einföld ef hún hefur fimm bragliði eða færri
en annars samsett því að þá myndast gjarna greinilegt hlé á einum
stað í braglínunni og skiptir henni í tvennt. Það er nefnt braghvíld
(caesura).18
Nú mætti hugsa sér að einhverju sinni hafi mönnum ekki þótt mega
vera meira en fjórir bragliðir í línu án þess að hún yrði að klofna og
að sértæka stuðlareglan vitni um það. Þá liggur beinast við að líta
svo á að í fyrri hlutanum hafi verið tveir bragliðir. Svo stuttri einingu
nægir einn stuðull og má hann vera í hvorum braglið hennar sem er.
Síðari hlutinn hefst svo alltaf á höfuðstaf og skýrir það hvers vegna
ljóðstafir geta ekki staðið aftar samkvæmt sértæku stuðlareglunni. Þar
gætu menn hafa haft í huga orð Snorra Sturlusonar í Háttatali: „Í †ðru
18 Sbr. Óskar Halldórsson (1972:22). Óskar segir reyndar að braghvíld myndist alltaf
við þessar aðstæður en líklega er það full djúpt í árinni tekið.