Són - 01.01.2012, Blaðsíða 129

„Óðarfleyi fram er hrundið“ 129
Þess er rétt að geta að skandínavismi Gríms mun hafa vakið reiði
ýmissa og má þar nefna sem dæmi tillögu sem Þorleifur Repp flutti á
fundi Íslendinga, eftir að Grímur var genginn í félag skandínavista,
þess efnis að enginn fengi að tala á fundum Íslendinga sem hefði geng-
ið í danskt-pólitískt félag og talað á dönskum fundi. Tillaga Þorleifs var
að vísu út í hött því vera í félagi skandínavista var næsta örugg leið til
þess að espa upp dönsk stjórnvöld eins og Aðalgeir Kristjánsson hefur
rakið.41 Í Árbók Landsbókasafns fjallaði Andrés Björnsson42 einnig
um átök Gríms og Þorleifs Repp. Þorleifur jós Grím óhróðri, Grímur
stefndi honum og málið var sennilega óútkljáð þegar Þorleifur féll frá.
Andrés tengir upphaf skandínavismans hins vegar ekki við alþjóðlegar
hræringar.
Það er venja að tala um skil í Íslandssögunni um 1830 og þau skil
hafa lent á sama ári og júlíbyltingin í Frakklandi þar sem evrópsk
borgarastétt náði að festa sig í sessi. Tímaritið Fjölnir var stofnað 1835
og þeir sem því fylgdu að málum töldu eins og kunnugt er nýja tíma í
vændum fyrir Íslendinga. Danir sáu einnig fram á nýja tíma, iðnaður
óx og frjálslyndisstefna blómstraði. Þess var skammt að bíða að Danir
fengju stjórnarskrá og einveldi liði undir lok í því landi. Stjórnlaga-
þing Dana starfaði veturinn 1848–1849 og samþykkti í lok maí nýja
stjórnarskrá um þingbundna konungsstjórn. Þar voru völd konungs
takmörkuð.43 Þjóðfundur Íslendinga var eins og kunnugt er haldinn
árið 1851.
Í þessu andrúmslofti breytinga og ófyrirsjáanlegrar þróunar talaði
Grímur Thomsen á fundi hjá félagi skandínavista og sjónarhorn hans
er í alla staði forvitnilegt, ekki síst þegar litið er til þess að fyrirlesarinn
hafði á árunum 1841–1845 freistað þess að draga upp heildarmynd af
frönskum og enskum bókmenntum, sögu þeirra og samfélagstengslum.
Íslendingar höfðu horn í síðu skandínavista og það tengist langlífri
tortryggni og úlfúð í garð Gríms Thomsen. Þegar skandínavisma ber
á góma í íslensku riti fylgja gjarnan stuttar umsagnir um að þangað
hafi aðrir Íslendingar en Grímur ekki viljað fara og af einhverjum
ástæðum er slegið saman fylgi við skandínavisma og dönsk stjórnvöld44
sem vissulega er ekki rétt. Dönsk stjórnvöld höfðu miklar áhyggjur af
skandínavistum og meira að segja Rússakeisara var ekki rótt.45 Meðan
41 Aðalgeir Kristjánsson 1999: 320–323.
42 Andrés Björnsson 1990: 5–15.
43 Gunnar Karlsson 2008: 268.
44 Páll Valsson 1996: 349–350.
45 Nilsson 1997: 85