Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2007, Síða 23

DV Menning
Frumsýning á Smíðaverkstæðinu
Leikritið Konan áður verður frumsýnt á Smíðaverkstæði Þjóðleikhússins í kvöid.
Verkið er eftir Þjóðverjann Roland Schimmelpfennig og segir frá Frank og Kládíu
sem hafa verið gift í nítján ár. Þau eru miðaldra og þrá breytingar þegar æskuástin
birtist skyndilega og krefst þess að húsbóndinn efni gamalt loforð. Leikarar í
verkinu eru Baldur Trausti Hreinsson, Edda Arnljótsdóttir, Edda Björg Eyjólfsdóttir,
Þórunn Erna Clausen og Vignir Rafn Valþórsson en leikstjóri er Hafliði Arngrímsson
hefur gert er fallegt og einstakt.
Hann er alveg einstakur. Hann
skrifar um vísindi, hann skrifar um
jarðfræði, náttúrufræði og hann
yrkir ljóð sem eru það fegursta sem
ort hefur verið á íslensku," segir Vil-
borg Dagbjartsdóttir, kennari og
skáld, sem lengi hefur haft Jónas í
sínu föruneyti í gegnum lífið.
Vilborg Dagbjartsdóttir, kennari
og skáld „Það er einhver seyður í öllu
sem Jónas skrifar, eitthvað sem snertir
mann."
„Amma mín átti ljóðabók Jónas-
ar sem kom út 1913 og Hannes
Hafstein sá um. Faðir hennar var
fæddur og uppalinn á Hraunshöfða
í Öxnadal í nágrenni við Jónas
þannig að maður er eiginlega í seil-
ingarfæri. Ég fékk að eiga þessa bók
þegar ég fór að heiman þannig að
ég hef átt bók eftir Jónas eiginlega
alla tíð. Og núna á ég margar út-
gáfur af ljóðum Jónasar, til dæm-
is fallega bók þar sem eru mynd-
ir af öllum handritum sem til eru
eftir Jónas," segir Vilborg og kveðst
lesa oft í þessum bókum sínum.
Og uppáhaldsljóðin eru mörg. „En
mér kemur oft í hug ljóðið Ég bið að
heilsa. Mér finnst það ákaflega fal-
legt."
Líka fyndinn
Vilborg segir að annað sem
henni finnist svo sérstalct við Jónas
er hvað hann bjó til mörg falleg orð,
fyrir utan þau sem hann notaði af
þeim sem til voru fyrir. „Hann bjó
til orð eins og ljósvaki, svo fallegt og
heillandi orð. Það er einhver seið-
ur í öllu sem Jónas skrifar, eitthvað
sem snertir mann, þessi hlýja, feg-
urð og einlægni. Það er eins og hann
sé að tala beint til manns. Auðvitað
er hann líka fyndinn. Hann gerir
líka gamankvæði. Þetta er ekki allt
hátíðlegt þó að það sé alltaf djúpur
saknaðartónn sem einhvern veginn
tengist Jónasi, líkast til vegna þess
að hann var svo ungur þegar hann
missti föður sinn og tilvera hans
breyttist öll."
Én hvað væri Jónas að fást við ef
hann væri uppi í dag? „Hann væri
sá Jónas sem hefði öll möguleg
tækifæri, eins og fólk hefur í dag, og
hann væri stórkosdegur. Það er ekk-
ert hægt að færa menn fram í tíma
en hefði hann haft öll þau tækifæri
sem við höfum hefði hann kannski
lifað hamingjusamara lífi og fengið
tækifæri til að njóta hæfileika sinna
betur. Jónas gæti aldrei verið neitt
annað en toppmaður."
Fannst Reykjavík„skítapleis"
Á laugardaginn stendur Borgar-
bókasafnið fyrir bókmenntagöngu í
miðbænum sem tileinkuð er Jónasi.
Jónína Óskarsdóttir bókavörður
verður annar leiðsögumanna. Hún
segir listaskáldið góða hafa búið í
Reykjavík á köflum, ef svo má segja.
„Ætli þetta hafi ekki verið 5 til 6 ár
í heildina. Hann bjó í þremur hús-
um í Reykjavík með nokkurra ára
millibili þegar hann var að koma
frá útlöndum Eftir að hann útskrif-
aðist úr Bessastaðaskóla var hann
skrifari í Reykjavík og bjó þá í Aðal-
stræti 9. Svo bjó hann í Dillonshúsi
við Suðurgötu sem nú er því miður
komið upp í Árbæjarsafn. Síðan lá
hann í veikindum þegar hann bjó í
húsi Fjalakattararins eftir að hann
varð næstum úti fyrir norðan."
Jónína Óskarsdóttir bókavörður
„Hann notaði ýmis orð yfir Reykjavík
og fannst hún hálfgert„skítapleis"."
Að sögn Jónínu tengjast fleiri
staðir í miðbænum einnig skáld-
skap Jónasar og ævi, þótt ekki sé
hægt að segja að hann hafi ver-
ið mikill talsmaður eða aðdáandi
bæjarins. „Hann notaði ýmis orð
yfir Reykjavík og fannst hún hálf-
gert „sldtapleis", ef það má orða það
þannig á Degi íslenskrar tungu,"
segir Jónína í léttum dúr. „Hann var
allavega ekld hrifinn af Reykjavík.
Sveitin var náttúrlega miklu blóm-
legri og Reykjavík var bara einhver
þyrping af kofum. Aðalstræti var að-
algatan og svo nokkur hús þar frá."
Og Jónas vildi ekki að Alþingi flytt-
ist til Reykjavíkur. „Hann og Fjöln-
ismenn börðust fýrir því að Alþingi
yrði áfram á Þingvöllum. Það urðu
þeim mikil vonbrigði þegar Alþingi
var „sett á mölina", eins og þeir köll-
uðu það," segir Jónína.
Sameiginiegur elskhugi
Jónas var sameiginlegur „elsk-
hugi" Jónínu, mömmu hennar og
ömmu, að sögn Jónínu. „Og hann
hefur reynst mjög vel," segir hún í
gamansömum tón. „Ég ólst upp við
þessa ást á Jónasi Hallgrímssyni.
Amma mín gaf mér bók með ljóð-
um hans mjög snemma og ég lagði
metnað minn í læra þau. Ég hafði
líka svo gaman af þeim. Mér finnst
þau svo skemmtileg að því leyti að
maður fær heila sögu í svo litlum
texta. Þess vegna segi ég að ljóð séu
svo praktísk fyrir nútímafólk sem
segist hafa lítinn tíma."
Gunnarshólmi er það ljóð
Jónasar sem Jónína heldur mest
upp á. „Allar lýsingarnar kveikja í
manni svo margt. Það eru svo mörg
tengsl, við tilfinningar, við land-
ið og söguna. Svo er líka kjarkur í
þessu Ijóði."
Les Jónasnánast daglega
„Maður kynntist náttúrlega
verkum Jónasar fyrst í barnaskóla
en ég uppgötvaði hann sjálfur rétt
eftir menntaskóla eða þar um bil,"
segir Hallgrímur Helgason rithöf-
undur. „Það var eiginlega í gegnum
vini mína, Hauk Hannesson og Pál
Valsson, sem síðar gáfu út heildar-
útgáfu verka hans. Þeir voru miklir
Jónasarmenn og ég smitaðist af
þeim - og heillaðist gjörsamlega. Ég
les hann enn á hverjum degi ligg-
ur við. Þau eru nokkur uppáhalds-
ljóðin sem ég á eftir hann, til dæmis
Gunnarshólmi."
Hallgrímur hóf sinn ljóðaferil í
kringum tvítugt á því að gera grín-
útgáfu af Ferðalokum. „Þá fannst
mér þetta mjög fyndið. Og ég hef
endurunnið nokkur önnur ljóð eftir
hann. Þetta er náttúrlega ábyrgðar-
laust en samt ákveðin virðing fólgin
í því. Auðvitað hefur hann haft mik-
il áhrif á mig. Jónas Hallgrímsson
er einhvern veginn frumuppspretta
ljóðlistar á íslensku. Þetta er þessi
tæra lind sem maður þreytist ekki á
því að sækja í. Hvernig hann notar
orðin og hvernig þetta hljómar allt
kliðmjúkt, þetta er alltaf jafnferskt.
Það fellur ekkert á þetta silfur."
Hallgrímur Helgason rithöfundur
„Ég les hann enn á hverjum degi liggur
við."
Hallgrímur segir erfitt að spá
fyrir um hvað Jónas væri að fást við
ef hann væri uppi í dag. „Sérhver
ritsnillingur er mótaður af sínum
eigin tíma. Ef sami einstaklingur
myndi fæðast með tvö hundruð ára
millibili væru það ólíkir menn."
kristjanh@dv.is
Hreinn Friðfinnsson fékk heiðursverölaun Myndstefs í gær:
Einstakur þokki og fegurð
VERÐLAUN
Hreinn Friðfinnsson myndlist-
armaður fékk í gær heiðursverð-
laun Myndstefs fýrir árið 2007 sem
forseti fslands afhenti við hátíð-
lega athöfn í Listasafni fslands. Við-
urkenninguna hlýtur Hreinn fýr-
ir einstakt framlag sitt til íslenskrar
myndlistar en hluta þess gefur nú
að h'ta á yfirlitssýningu í Listasafni
Reykjavíkur sem upphaflega var sett
upp í Serpentine Gallery í Lundún-
um í sumar.
í rökstuðningi dómnefndar seg-
ir meðal annars að
verk Hreins séu hríf-
andi og einföld, full
af ljóðrænum vísun-
um og heimspeki-
legum vangaveltinn.
Ásýnd hlutanna skipti
ekíd höfuðmáli held-
ur andinn og hin tæra Hreinn Friöfinns-
hugsun og þrátt fýrir son Verk hans eru
- og kannski einmitt sögðbúayfir
fyrir þessa ákveðnu einstökum þokka og
naumhyggju - búi fegurö.
þau yfir einstökum þokka og
fegurð.
Verðlaunin nema samtals
einni milljón króna. Helm-
ingur verðlaunaupphæð-
arinnar kemur úr sjóðum
Myndstefs en Landsbanki
íslands, sem er fjárhagslegur
bakhjarl heiðursverðlaun-
anna, leggur til hinn helm-
inginn. Þetta er í þriðja sinn
sem heiðursverðlaunum
Myndstefs er úthlutað.
HPI Savage X 4,6
fjarstýrður torfœru trukkur.
Öflugasta útgáfan til þessa.
Nethyl 2, sími 5870600,
www.tomstundahusid.is
Baráttusaga
MargrétJ.
Benedictsson
Helgaði lífsitt
jafnréttisbaráttu
kvenna.
Saga hennar
má ekki
gleymast.
BÓKAÚTGÁFAN HÓLAR
Hin rómaöa Þakkargjorðarveisla Hótel Cabin
verður haldin dagana 22. og 23. nóvember.
í hádeginu 22. og 23. nóvember.
Föstudagskvöldið 23. nóvember.
Verð einungis: 1.850 kr
2.550 kr föstudagskvöld
Léttir djazztónar verða leiknir yfir borðhaldi
á föstudagskvöldinu.
Borðapantanir í sima 511 6030
HOTEL CABIN