Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.2007, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 16. NÓVEMBER 2007
Menning DV
Kolbrún Róberts sýnir
Myndverkasýning Kolbrúnar Róberts stendur núna yfir í
Energiu í Smáralind. Þar sýnir hún olíumálverk og mynd-
verk unnin með blandaðri tækni. Sýningin stendur yfir út
nóvember.
Tvær aldir eru í dag síðan Jónas Hall-
grímsson fæddist á bænum Hrauni i
Öxnadal. í ættfræðihluta DV i dag er fjall-
að ítarlega um ættir hans og ævi. Hér á
opnunni segja fjórir einstaklingar meðal
annars frá því hvernig Jónas og hans
arfleifð blasir við þeim, hver þeirra uppá-
haldsljóð eru og hvernig þau sjá fyrir sér
Jónas væri hann uppi í dag.
.
Jónas í Hljómskálagarðinum Styttan er
eftir Einar Jónsson og hefur staðið í
Hljómskálagarðinum frá því um miðja 20. öld.
„Jónas breytti íslenskri ljóðlist
meira en noldcur annar einstakl-
ingur hefur gert," segir Guðmund-
ur Andri Thorsson rithöfundur um
ástmögurþjóðarinnar, eins og Jónas
Hallgrímsson er gjarnan kallaður.
„Hann innleiddi nýja en um leið
klassíska bragarhætti sem hann gróf
upp úr evrópskri og norrænni forn-
eskju, gæddi nánasta umhverfi okk-
ar einhverri framandi fegurð, orti
þetta allt upp. Og samt dugir þetta
ekki til að gera grein fyrir því hversu
einstæður hann er. Megas segir að
hann hafi ort um fallega hluti, það
er alveg rétt, en hann orti líka fal-
lega hluti: ljóðlínurnar hjá honum
eru svo fagrar. Hann bjó til svo fagr-
an íslenskan heim úr orðum."
Guðmundur Andri Thorsson
rithöfundur „Það er erfitt að fást við
íslenskar bókmenntir án þess að áhrifa
hans gæti."
Til í alls konar brall
Guðmundur Andri segir að Jónas
hafi búið til prótótýpur af ljóðum.
„Hann gerði mótin. Eg bið að heilsa
er óumræðilega blíðleg innleiðsla
evrópskrar hámenningar á fslandi,
fullkomið ljóð; Ferðalok er í raun
og veru fegursta ástarljóð íslenskrar
tungu - Gunnarshólmi er ógnvæn-
lega flott málverk. Ég klökkna yfir
Vfsum íslendinga, Þið þekkið fold,
Hulduljóð, Ó þú jörð, Mér finnst
það vera fólskugys, Enginn græt-
ur fslending, Dalvísa, Yfir dal yfir
sund... Ég veit það ekki. Kannski ég
segi Á Sumardagsmorguninn fyrsta
1842. Það snertir í mér viðkvæman
streng núna í skammdeginu."
Að sögn Guðmundar Andra fór
hann ekki að lesa Jónas að ráði fyrr
en eftir tvítugt, en svo varð hann eitt
meginviðfangsefni hans í nokkur
ár. „Hann hefur haft geysilega mikil
áhrif á mig. Það er erfitt að fást við
íslenskar bókmenntir án þess að
áhrifa hans gæti. Hann hafði heil-
brigð viðhorf til texta og snaraði því
fram sem þurfti, sundreglum, guðs-
orði, náttúrufræði, nýyrðum, ljóð-
um ... Hann var ekki nískur á sjálfan
sig og til í alls konar brall."
Væri ekki með MySpace-síðu
Aðspurður hvað hann teldi að
Jónas væri að gera ef hann væri
uppi í nútímanum segir Guðmund-
ur Andri að Jónas hafi verið mikið
barn Norðurlands og Kaupmanna-
hafnar síns tíma þannig að erfitt sé
. að ímynda sér hann. „En hann var
til dæmis töluverður nautnabelgur
þannig að hann gæti lent í vissum
vandræðum á þessum tímum þeg-
ar búið er að neysluvæða tilfinn-
ingalífið. Á hinn bóginn var hann
ástríðumaður í pólítík, mikill fé-
lagsmálakall og svo var tilfinning
hans fýrir náttúrunni engu lík sem
við höfum séð til nokkurs fslend-
ings fýrr eða síðar. Þannig að eigum
við ekki að segja að hann taki svona
sínar dýfur í borgarglaumnum en
sé þess á milli býsna harðskeyttur
Landvörður í Herðubreiðarlindum
og atkvæðamikill í Náttúruverndar-
samtökum fslands.
Ein hliðin á Jónasi er andófsmað-
ur og vandlætari sem hafði unun af
því að láta fíflið heyra það. Hann
þoldi ekki fúsk og valdsmannagorg-
eir. Hann væri á móti leirskáldun-
um og enskumjálminu sem krakk-
arnir bjóða okkur upp á. Ég sé hann
ekki fyrir mér í tölvuleik eða með
MySpace-síðu; ég held að íjölda-
menningin væri honum ekki að
skapi, en hann væri mjög ánægður
með dugnaðinn í fslendingunum
- það voru þeir alltaf að skrifa um í
Fjölni að vantaði hér. Og hann væri
hrifinn af hitaveitunni og rafmagn-
inu - sem var reyndar eitt af þeim
orðum sem hann fann upp."
Einstakur
„Staða Jónasar í íslenskri bók-
menntasögu er svolítið sérstök.
Hann hefur ort og skrifað á svo
mörgum sviðum, og allt sem hann
Sigurlín Bjarney Gísladóttir hlaut sendi nýlega frá sér sína fyrstu ljóðabók, Fjallvegir í Reykjavík.
Sjöárað Ijúka við bókina
LJOD
„Ljóðin fjalla voðalega mikið um
vegi (Reykjavík þar sem útsýni er til
fjalla og það fylgja GPS-staðsetn-
ingarpunktar með prósunum fyrir
áttavillta ökumenn,"
segir Sigurlín Bjarn-
ey Gísladóttir sem
nýlega sendi frá sér ljóðabókina
Fjallvegir í Reykjavík. „Þetta hefur
bæði verið túlkað sem prósaljóð og
örsögur. Þegar þetta kom út töluðu
allir um prósaljóð en svo skráðist
þetta inn á bókasafni sem örsögur
svo þetta er svona skráð sitt á hvað
og mér er í raun alveg sama hvort
það er. Þetta er bara svona haus-
verkur bókmenntafræðinganna,"
segir Sigurlín.
„Ég byrjaði að semja þessi ljóð
árið 2000 svo þetta er sjö ára pró-
sess en mjög hægur og með löng-
um hléum. Þetta byrjaði bara þeg-
ar ég keypti mér fyrsta bílinn minn
árið 2000 og flutti í úthverfi. Þá byrj -
aði ég að sjá öll fjöllin hér í kringum
Reykjavík en ég hef verið að semja
alveg frá því að ég var krakki."
Eftir sjö ára skrif ein út í horni
segir Sigurlín það vera góða tilfinn-
ingu að sjá bókina sína útgefna.
„Það er mjög góð tilfinning að sjá
bókina í hillu útí bókabúð og svo
er mjög skemmtilegt líka að fá við-
brögðin frá öðrum," segir rithöf-
undurinn.
Sigurlín er um þessar mundir að
klára BA nám í íslensku en kláraði
á sínum tíma guðfræði. „Ég skrifaði
á sínum tíma drög að skáldsögu en
Sigurlín Bjarney
Gísladóttir „Það er
mjög góð tilfinning að
sjá bókina í hillu útí
bókabúð."
ég veit ekki hvort ég á eftir að klára
hana eða hvað, en vonandi samt.
Ég veit ekki hvað það tekur langan
tíma að skrifa hana en ég vona að
það verði ekki önnur sjö ár."
krista@dv.is