Peningamál - 01.12.2005, Blaðsíða 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
14
III Fjármálaleg skilyrði
Fjármálaleg skilyrði smám saman að verða aðhaldssamari
Eftir hækkun stýrivaxta Seðlabankans um 0,75 prósentur í september
hafa fjármálaleg skilyrði orðið töluvert aðhaldssamari og meira að hald
er í vændum. Miðlun peningastefnunnar um vaxtarófið hef ur miðað
áfram, allt til vaxta verðtryggðra langtímaskuldabréfa. Jafn framt hef -
ur gengi krónunnar hækkað verulega og gert lántöku í erlendri mynt
óhagkvæmari, geri lántakendur ráð fyrir að raungengið leiti jafnvægis
á ný. Á móti vegur að vaxandi útgáfa erlendra að ila á skuldabréfum
í íslenskum krónum hefur leitt til aukinnar eftir spurnar eftir inn lend-
um skuldabréfum og þrýst niður vöxtum skuldabréfa með eins til
fimm ára líftíma. Mikilvægasta breytingin á fjármálalegum skil yrðum
frá septembermánuði er án efa hækkun vaxta húsnæðisveðlána.
Ávöxtunarkrafa íbúðabréfa hefur hækkað veru lega frá því stýrivextir
voru hækkaðir í lok september. Áhrifanna gætir að fullu eftir að vextir
íbúðalána til einstaklinga hafa almennt hækkað, en það ferli er aðeins
nýhafið.
Langtímavextir teknir að hækka erlendis
Vextir í þeim löndum þar sem íslensk fyrirtæki og fjármálastofnanir
sækja sér helst lánsfé eru enn mjög lágir. Frá septembermánuði hafa
vextir langtímaskuldabréfa þó hækkað töluvert bæði í Evrópu og N-
Ameríku. Bandaríski seðlabankinn hefur haldið áfram að hækka vexti
jöfnum skrefum. Eftir hækkun í byrjun nóvember eru stýrivextir bank-
ans nú komnir í 4%, en þeir urðu lægstir 1% á tímabilinu júní 2003
til júní 2004. Í ljósi efnahagsþróunarinnar (sjá kafla II) hafa líkur á
vaxta hækkun Seðlabanka Evrópu einnig vaxið, en stýrivextir bankans
eru enn aðeins 2%. Haldi þessi þróun áfram, sem virðist líklegt, mun
það hafa veruleg áhrif á miðlunarferli peningastefnunnar á Íslandi en
til þessa hafa hinir lágu vextir erlendis spornað gegn því að hækkanir á
stýrivöxtum Seðlabankans leiði til almennrar hækkunar á vöxtum.
Síðustu aðgerðir Seðlabankans virðast hafa haft áhrif á væntingar
um þróun stýrivaxta næstu missera
Eingreiðsluferill óverðtryggðra verðbréfa hefur hækkað í takt við síð -
ustu hækkun stýrivaxta Seðlabankans. Hækkunin endurspeglast einn-
ig í hækkun ferils fólginna framvirkra vaxta sem notaður hefur verið
sem vísbending um væntingar markaðsaðila um þróun stýrivaxta á
næstu misserum. Virðist síðasta hækkun hafa verið heldur meiri en
markaðurinn vænti ef miðað er við framvirka vexti.
Þrátt fyrir að vaxtaferillinn hafi hliðrast upp á við í kjölfar síðustu
vaxtahækkunar hefur lögun hans í raun lítið breyst. Samkvæmt
fólgna framvirka vaxtaferlinum er enn gert ráð fyrir að stýrivextir
Seðla bankans nái hámarki tiltölulega fljótlega og verði þá 10,75% en
lækki fljótlega aftur og verði komnir í um 7% í lok árs 2007 sem er
um 1 prósentu hærra en í september sl. Við fyrstu sýn virðist því mega
ætla að síðustu aðgerðir Seðlabankans hafi haft tiltölulega lítil áhrif á
væntingar markaðsaðila um þróun stýrivaxta umfram það að hliðra
vaxtaferlinum öllum upp á við.
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
Evrusvæði
Bandaríkin
2005200420032002
Heimild: EcoWin.
%
Mynd III-1
Ávöxtunarkrafa tíu ára ríkisskuldabréfa
Daglegar tölur 1. janúar 2002 - 11. nóvember 2005
2
4
6
8
10
12
200520042003200220012000199919981997
Íbúðabréf (HFF 15 0434)
Spariskírteini (RIKS 15 1001)
Stýrivextir Seðlabankans
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-3
Stýrivextir og ávöxtunarkrafa
verðtryggðra langtímaskuldabréfa
Vikulegar tölur 8. janúar 2003 - 8. nóvember 2005
Mynd III-2
Stýrivextir Seðlabankans og vextir
á peningamarkaði
Vikulegar tölur 4. janúar 2002 - 11. nóvember 2005
2
4
6
8
10
12
14
2005200420032002
Eins dags vextir
Þriggja mánaða vextir
Stýrivextir Seðlabankans
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.