Peningamál - 01.12.2005, Blaðsíða 52

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
52
Stýrivaxtahækkun
Seðlabanki Íslands hækkaði vexti sína í lok september um 0,75 prósent-
ur. Hækkunin virtist koma markaðsaðilum nokkuð á óvart en greining-
ardeildir höfðu spáð hækkun um 0,25 til 0,5 prósentur. Skilaboð
bankans um áframhaldandi strangt aðhald í peningamálum virtust
einnig skorinorðari en markaðsaðilar höfðu vænst. Í kjölfar vaxtahækk-
unarinnar styrktist gengi krónunnar og vextir, sérstaklega skemmstu
vextir á millibankamarkaði fyrir krónur, hækkuðu u.þ.b. í samræmi við
hækkun stýrivaxtanna. Vextir lengstu samninga hækkuðu þó minna
og má rekja það til varna vegna krónubréfanna sem gefi n voru út á
al þjóðlegum markaði og smæðar markaðar hér á landi. Þróun helstu
vaxta Seðlabankans og vaxta á millibankamarkaði með krónur má sjá
á mynd 3.
Ávöxtun íbúðabréfa hækkaði talsvert
Frá því að íbúðabréf voru kynnt til sögunnar um mitt síðasta ár hefur
ávöxtunarkrafa þeirra verið lág, samanborið við sögulega ávöxtun
verðtryggðra bréfa hér á landi. Á tímabili fór ávöxtun íbúðabréfa
niður fyrir 3,5% sem benti til þess að markaðurinn væri drifi nn áfram
af kaupendum sem þyrftu ekki að skeyta því viðmiði sem hérlendir
líf eyr is sjóðir sæta. Í september tók ávöxtun íbúðabréfa að stíga og reis
hæst í skemmsta fl okknum sem er á lokagjaldaga 2014. Ekki liggur
fyrir hvað olli þessari hækkun en mögulegt er að þrengri lausafjárstaða,
sem m.a. stafar af hárri stöðu ríkissjóðs í Seðlabankanum hafi átt þarna
hlut að máli. Einnig er mögulegt að væntingar um litla verðbólgu á
allra næstu mánuðum hafi leitt til þess að fjárfestar hafi fremur kosið
að kaupa óverðtryggð verðbréf. Þróun ávöxtunar íbúðabréfa má sjá
á mynd 4.
Er vaxtarófið marktækt?
Peningar eru verðlagðir með vöxtum. Að jafnaði má lesa væntingar
mark aðar úr vöxtum til mislangs tíma. Framboð og eftirspurn á markaði
mynda jafnvægisstöðu sem lýsir afstöðu markaðarins. Þetta er þó ekki
al gilt því að markaðsbrestir geta breytt jafnvæginu og þá um leið þeirri
mynd sem raunverulega endurspeglar væntingar markaðsaðila. Smæð
mark aðar hér á landi getur t.d. leitt til markaðsbrests sem torveldar
eðli lega vaxtamyndun. Dæmi um þetta mátti m.a. sjá þegar Lánasýsla
ríkisins afl étti skyldum viðskiptavaka vegna fl okks ríkisvíxla en í útboði
lentu víxlarnir nær allir á einni hendi og því ljóst að verðmyndun þeirra
gat ekki orðið eðlileg og skylda viðskiptavaka óframkvæmanleg. Ann að
dæmi er þróun vaxta á skemmsta fl okki ríkisbréfa (RB 2007) og lengstu
vaxta á millibankamarkaði með krónur. Mikil eftirspurn fjár festa, sem
voru að verja gengis- og vaxtaáhættu útgefenda krónu bréfa, leiddi til
þess að vextir á þessum bréfum/lánum hafa verið lág ir, svo lágir að
vaxtamyndunin hefur ekki verið trúverðug. Útgáfa krónubréfa var um
miðjan nóvember komin upp fyrir 114 ma.kr. og meginhluti hennar
er til eins til þriggja ára. Um 85-90% af þessari útgáfu eru varin fyrir
áhrifum gengisbreytinga íslensku krónunnar gagnvart öðrum gjald-
miðlum, samkvæmt því sem upplýsingar Seðlabankans gefa til kynna,
en markaðsvirði ríkisbréfafl okksins sem best hentar til varna er ein ungis
26 ma.kr. Varnirnar eru því vafalítið í ýmsu öðru formi en ljóst má vera
6,0
6,5
7,0
7,5
8,0
8,5
9,0
9,5
10,0
10,5
11,0
11,5
12,0
Þriggja mánaða millibankavextir (3 M)
Eins dags millibankavextir (O/N)
Stýrivextir Seðlabankans (umreiknaðir í flata vexti)
Daglánavextir
Viðskiptareikningsvextir
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 3
Vextir á krónumarkaði og
stýrivextir Seðlabankans
Daglegar tölur 4. janúar - 16. nóvember 2005
%
j f m a m j j á s o n
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
HFF 150644
HFF 150224
HFF 150914
Mynd 4
Raunávöxtun íbúðabréfa
Daglegar tölur 1. júní - 16. nóvember 2005
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
júní júlí ágúst sept. okt. nóv.
PM054_MOA.indd 52 6.12.2005 14:04:17