Málfregnir - 01.12.1990, Blaðsíða 11

í ljósi þess sem ég hef þegar nefnt um
umræðuna um málstefnuna, er þessi
þoka skiljanleg að mörgu leyti. F>ó að
einhverjir hafi maldað í móinn og talið
að íslensk málrækt væri á villigötum hafa
menn í raun verið sammála um grund-
vallarstefnuna, að styrkja bæri innlenda
málhefð eins og mögulegt er. Eins og ég
sagði áðan eru allir íslenskir stjórnmála-
flokkar sammála um að styðja við bakið
á ísiensku máli og menningu. Engum
dettur í hug, enn sem komið er að
minnsta kosti, að leggja það til að tekið
skuli upp annað tungumál en íslenskan á
íslandi. Pjóðarviljinn er skýr, að því er
virðist. Ég hygg þó að í tengslum við
málræktarátakið hefði mátt gera betri
tilraun en gerð var til þess að skýra og
skilgreina vandamálin sem við blasa og
skilgreina hinn raunverulega grundvöll
íslenskrar málpólitíkur eins og hann er
nú og gera betri grein fyrir tilganginum
með öllu saman. Ég er nefnilega ekki
lengur viss um að grundvöllur íslenskrar
málstefnu sé eins traustur og margir vilja
vera láta. Og vitna ég þá til samræðu
minnar við hagfræðinginn góða sem ég
sagði frá áðan.
Eins og menn muna var sett 13 manna
verkefnisstjórn yfir málræktarátakið, og
var Guðmundur Kristmundsson ráðinn
framkvæmdastjóri fyrir því í hálfu starfi.
Þessi stjórn sendi frá sér skýrslu.
Stærstur hluti skýrslunnar fjallar um
skólastarfið og móðurmálskennsluna, og
var mikið lagt upp úr hinni svokölluðu
móðurmálsviku í skólum. Ekki kemur
greinilega fram í skýrslunni hvað fór
fram í þessum móðurmálsvikum, en mér
skilst að hver skóli hafi mjög fengið að
ráða því hvernig hann varði tímanum,
og hafi ýmislegt verið brallað. I sumum
skólum var lesið mikið og rætt um gildi
málsins fyrir íslenska menningu. Rætt
var um erlend áhrif á íslenskt mál
o.s.frv. Einnig var rætt um muninn á
góðu og vondu máli. í skýrslunni er talin
upp runa af tillögum til yfirvalda um
hluti sem mikilvægir eru taldir fyrir
framgang móðurmálskennslunnar. Þessi
áhersla sem lögð er á skólastarfið er í
samræmi við þá almannaskoðun, sem
kom fram í Gallupkönnuninni, að mikil-
vægast sé að málræktinni sé sinnt í skól-
unum.
Tveir þættir vega langþyngst í skýrsl-
unni. Bent er á að það vanti heildar-
stefnu í móðurmálskennslunni frá
grunnskóla og upp í háskóla. Ekki er til
nein námskrá fyrir skólakerfið í heild. í
skýrslunni segir orðrétt (bls. 19):
Menntamálaráðuneytið þarf því að hafa for-
göngu um að kennarar og sérfræðingar semji
heildstæða námskrá sem taki til alls þroska-
ferilsins frá leikskóla til loka framhaldsskóla.
Ástandið er talið verst á framhaldsskóla-
stiginu þar sem algerlega vantar heildar-
stefnu eða námskrá og þar sem hver
skóli myndar sitt eigið sjálfstæða kon-
ungsríki eða, eins og segir í skýrslunni
(bls. 28) að „hver framhaldsskóli sé í
raun dálítill „heimur út af fyrir sig““.
(Orðin „heimur út af fyrir sig“ eru fengin
úr skýrslu Efnahags- og framfarastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna.) Sagt er að
menn kenni það sem þeim sýnist án þess
að taka tillit hver til annars eða annarra
hluta skólakerfisins. Ég hef meira að
segja heyrt um það að í ónefndum fram-
haldsskóla séu íslendingasögur ekki
kenndar vegna þess að enginn kennar-
anna hefur áhuga á því að kenna þær eða
telur sig til þess búinn.
Hitt aðalvandamálið er skortur á
kennslugögnum. Aftur er það fram-
haldsskólastigið sem virðist vera verst
statt og glundroðinn mestur. Um þetta
segir í skýrslunni (bls. 29):
Eins og málum er nú háttað er samning náms-
efnis í móðurmáli fyrir framhaldsskólastig
handahófskennd. En vegna þess að heildar-
stefnu skortir í greininni getur þetta tilvilj-
anakennda framboð á námsefni stýrt því hvað
kennt er í móðurmáli.
11