Málfregnir - 01.12.1990, Blaðsíða 15

Um frumvarp til laga
um mannanöfh
Frumvarpið, sem hér um rœðir, var lagt fram á Alþingi í vor, en var þá lítið rætt og
því endurflutt í haust. Pað er nú til meðferðar á 113. löggjafarþingi 1990. Hér fer á
eftir umsögn íslenskrar málnefndar um frumvarpið, tekin saman að beiðni
menntamálanefndar efri deildar Alþingis. - Ritstj.
Fyrir löngu er orðið tímabært að setja ný
lög um mannanöfn á íslandi og leysa af
hólmi lög nr. 54/1925. Þau eru löngu úr-
elt, enda margsinnis sniðgengin og brot-
in svo að meðferð mannanafna er í
ógöngum, þjóðinni til vansæmdar og
tjóns. Því ber að fagna að stjórnvöld
skuli nú sýna viðleitni til að bæta þar úr
með því lagafrumvarpi sem hér er til at-
hugunar.
Þrívegis áður hafa verið Iögð fram á
Alþingi frumvörp sem ætlað var að bæta
úr þeim annmörkum sem reynst hafa á
mannanafnalögunum frá 1925: stjórnar-
frumvarp um ný lög 1955 og 1971 og
þingmannsfrumvarp um breytingu á lög-
um 1981. Mikil og vönduð vinna var lögð
í undirbúning stjórnarfrumvarpanna
beggja. Þó fór svo í bæði skiptin að þau
vöktu engar teljandi umræður á Alþingi.
Hið fyrra var rætt lítillega en dagaði svo
uppi. Hinu síðara var vísað til ríkis-
stjórnarinnar án raunverulegrar umræðu
á deildarfundum. Þingmannsfrumvarpið
1981 gaf ekki tilefni til mikillar þing-
vinnu. íslensk mannanafnalöggjöf hefir
því harla lítið verið rædd á Alþingi í 65
ár. Viðkvæmni vegna ákvæða um ættar-
nöfn hefir valdið mestu um aðgerðarleysi
löggjafans (sbr. íslenzka málrœkt (1971)
eftir Halldór Halldórsson, bls. 166).
Fjögurra manna nefnd samdi það
stjórnarfrumvarp sem nú er til meðferð-
ar. I erindisbréfi var nefndinni falið að
endurskoða stjórnarfrumvarpið frá
1971, enda hafði þingið á sínum tíma
vísað því til ríkisstjórnar. Þetta frum-
varp er því að miklu leyti unnið upp úr
stjórnarfrumvarpinu frá 1971 og ber
merki þess. En það er líka frábrugðið í
veigamiklum atriðum eins og fram kem-
ur í athugasemdum við það (bls. 9), og
munar þar mest um afstöðuna til ættar-
nafna. Stjórnarfrumvarpið 1971 leyfði
upptöku nýrra ættarnafna, en í þessu
frumvarpi er horfið frá því. Hér stönd-
um við enn einu sinni frammi fyrir þessu
viðkvæma álitamáli.
Eins og nærri má geta er á margt að
líta þegar setja skal lög um mannanöfn,
og svo er þá einnig um einstök atriði
þessa frumvarps. Hér verður að nægja
að grípa á þeim sem íslensk málnefnd
telur mikilsverðust. Fyrst verður fjallað
um ákvæði sem lúta að eiginnöfnum,
síðan um þann vanda sem fylgir kenni-
nöfnum, og rætt um leiðir út úr honum.
Þá koma fáeinar athugasemdir um ein-
stakar greinar, og loks verður dregið
saman í stuttu máli hið helsta sem ís-
lensk málnefnd leggur áherslu á nú.
15