Bændablaðið - 05.06.2014, Qupperneq 30

30 Bændablaðið | Fimmtudagur 31. október 2013
L e r k i b a r r f e l l i s v e p p u r i n n
Meria laricis er alþekktur
sjúkdómsvaldur erlendis en er
þar fyrst og fremst á skaðvaldur á
ungplöntum í uppeldi. Sveppurinn
fannst fyrst hér á landi í Haukadal
í Biskupstungum um mitt sumar
1999. Síðar það sama sumar
fannst hann einnig víða annars
staðar á Suðurlandi. Hann hefur
síðan þá gert usla í lerkiskógum
á Fljótsdalshéraði og víðar og í
uppeldi lerkis í gróðrarstöðvum.
Halldór Sverrisson, sérfræðingur
Skógræktar ríkisins á Mógilsá,
hafði umsjón með rannsókn sem
landshlutaverkefnin í skógrækt og
Rannsóknastöð Skógræktar ríkisins
á Mógilsá gerðu á liðnu vori, en
markmið hennar var að freista þess
að komast að því hvernig minnka
mætti barrfall í eins árs gömlum
lerkiplöntum áður en þeir er plantað
út.
Evrópulerki að mestu laust
við barrfelli
Halldór segir að Evrópulerki virðist
að mestu laust við barrfelli og það
gildi líklega einnig um blendinga
þess og síberíu- eða rússalerkis, t.d.
nýja blendinginn Hrym.
„Það er framendi nálarinnar sem
fyrst visnar og verður brúnn, en
skemmdirnar færast síðan inn eftir
nálinni. Þegar sveppurinn hefur lagt
undir sig alla nálina fellur hún af en
sé innsti hluti hennar ósýktur lafir
hún á. Nálar eru því smám saman
að falla af trjánum fram eftir sumri
en nálar á sprotaendum sleppa hins
vegar yfirleitt nema ef votviðri helst
nokkuð samfellt lengi sumars,“ segir
Halldór.
Sveppurinn lifir af veturinn í
sýktum nálum, sérstaklega þeim sem
hanga á trénu yfir veturinn, og gró frá
þeim sýkja nálar á nýjan leik næsta
vor og síðan koll af kolli fram eftir
sumri sé nægur raki til staðar.
„Þar sem lerkibarrfellisveppurinn
veldur mestum vandræðum við
trjáuppeldi eru það nálar sem lafa
á veturgömlum plöntum að vori
sem helst smita nýju nálarnar þegar
þær byrja að vaxa. Gróin þola ekki
þurrk og þurrviðri stöðvar útbreiðslu
lerkinálafallssýkinnar.“
Afföll stórt vandamál í
íslenskri skógrækt
Halldór segir að hvað eftir annað
hafi komið í ljós að lerki sem sýkst
hafi í gróðrarstöð haldi áfram að tapa
nálum eftir að plantað er út.
„Þetta getur valdið töluverðum
afföllum á plöntum, en afföll á
gróðursettum plöntum er stórt
vandamál í íslenskri skógrækt,“ segir
hann. Til að bregðast við var nú á
liðnu vor gerð rannsókn sem Halldór
hafði umsjón með og miðaði að því að
skoða hvernig minnka mætti barrfall
í eins árs gömlum lerkiplöntum áður
en þeim er plantað út.
Hann segir að í einum lið
hafi verið reynt að fjarlægja allt
gamalt barr fyrir laufgun. Í öðrum
liðum var úðað eftir laufgun með
sveppavarnarefnunum Topsin og
Rovral, ýmist einu sinni eða tvisvar.
„Niðurstaðan er í stuttu máli sú
að eina aðgerðin sem marktækt dró
úr barrfalli var úðun með Rovral
skömmu eftir laufgun þegar fyrstu
einkennin komu fram,“ segir
Halldór.
Ekki víst að niðurstöður séu
yfirfæranlegar
Endurtekin úðun síðar virtist ekki
breyta neinu, en gæti hugsanlega
skipt máli eftir að plöntunum hefur
verið plantað út.
„Þessi tilraun var gerð í
gróðurhúsi og er því ekki alveg víst
að niðurstöðurnar séu yfirfæranlegar
á aðstæður í venjulegri framkvæmd
við dreifingu plantna úr
vetrargeymslu í dreifingarstöðvar
Landshlutaverkefnanna. Þessu þyrfti
að fylgja eftir með úðunartilraun á
dreifingarstöðvunum,“ segir hann.
Halldór Sverrisson sérfræðingur hjá Skógrækt ríkisins á Mógilsá:
Lerkibarrfellir alvarlegur trjásjúkdómur
sem veldur miklum afföllum
– Eina aðgerðin sem marktækt dró úr barrfalli var úðun með Rovral skömmu eftir laufgun
Mynd 1. Lerkibarrfellissýki á rússalerki. Myndir / Halldór Sverrisson
Mynd 2. Rússalerki á Suðurlandi hrjáð af lerkibarrfelli í ágúst eftir vætutíð sumarið 2013.
Mynd 3. Tilraunaliður þar sem reynt var að fjarlægja allt barr frá árinu áður.
Mynd 4. Úðun með Rovral reyndist gefa góðan árangur eins og berlega sést
ef þessi mynd er borin saman við 3. mynd.