Skírnir - 01.01.1983, Page 13

SKÍRNIR
AÐ VERA EÐA EKKI
11
— lífsfyllingu — hefur einungis leitt hana á vit sársaukafyllri ein-
angrunar og ástleysis.
Þessi greining leiðir í ljós að merkingargerð Vordraums bygg-
ist á almennri þverstæðu líjs og dauða sem birtist með ýmsu
móti í sögunni. Þessi merkingarvensl deila frásagnarframvind-
unni í þrjú höfuðstig sem koma glöggt í ljós í ytri byggingu
verksins.
í lta kafla sögunnar eru persónur leiddar fram á sjónarsviðið
og aðstæður þeirra kynntar; tilfinningaleg þögn, kuldi og undir-
mál einkenna samskipti þeirra. En lokaorð ltaflans gefa til kynna
að ný tíð sé í nánd sem breyta muni ríkjandi ástandi: „Og
þegar hann (þ. e. Bjarni) loksins sofnaði, þá dreymdi hann ekki
um unnustu sína, heldur bara um sýslumannsekkjuna á
Grund“(208). í 2um kafla er lýst ástarsambandi þeirra Önnu
og Bjarna. Lýsingin felur í sér ákveðna stígandi sem rís hæst
undir lok kaflans í rómantískri og táknrænni náttúrumynd.
En jafnframt býr myndin yfir íronískri skírskotun og boðar
þá neikvæðu breytingu sem á sér stað í 3ja kafla. Þar er því lýst
hvernig innri barátta Bjarna leiðir hann að lokum til lífsafneit-
unar. Með bréfi sínu til Önnu í lok kaflans innsiglar hann
„dauðadóminn" yfir henni — og sjálfum sér. Seinasti kafli sög-
unnar er að vissu leyti hliðstæða hins fyrsta; hjólið hefur snúist
hringinn og „dauðinn" ræður ríkjum að nýju.
Aður en unnt er að gera sér heildarmynd af merkingarkerfi
Vordraums er nauðsynlegt að kanna nánar þær eigindir sem
skáldið tengir við lif og dauða.
1.4
Greiningin að ofan leiðir í ljós eftirfarandi andstæðutvenndir:
-|- vorleysing ást líf
n*'_______________________________
-j- vetur ' ástleysi dauði
Sérhver þessara tvennda er jafngild hinum: leysingunni fylg-
ir ástarsæla sem er forsenda lífsfyllingar; veturinn þýðir til-
finningafrost, ástleysi, sem er andstætt sannkölluðu lífi, dauði.
í sjálfu sér er þetta merkingarmunstur harla „óraunsætt“ því
inntak þess er goðsögn um samstæðu náttúru, tilvistar og til-
finninga. Gestur Pálsson gengur hér í flokki rómantískra höf-