Skírnir - 01.01.1983, Qupperneq 14

12
MATTHÍAS VIÐAR SÆMUNDSSON
SKÍRNIR
unda sem lásu náttúruna einsog táknmynd er benti á eða endur-
speglaði mannlífið. Myndheimur Vordraums tengist formúlu-
kenndu frumsniði sem einkennir allan rómantískan skáldskap:
vor sumar haust vetur
morgunn fœðinghádegi þroshi kvöld hrörnun nótt dauði
sólarupprás sólskin sólsetur svartnætti
Náttúruhringurinn er ekki aðeins uppspretta líkinga við
sveifluna á milli lífs og dauða. Hann bendir einnig á hrynjandi
mannlegra tilfinninga. Þannig vaknar ástin til lífs að morgni/
vori/við sólarupprás, dafnar og blómstrar að sumarlagi/um há-
degisbil/í glaðasólskini, en lognast út af að hausti/kvöldi/við
sólsetur. Að sjálfsögðu gætti ýmissa frávika innan þessa munst-
urs hjá einstökum skáldum. Það var almennt en ekki algilt,
rammi skáldskapar.
Slíka samsömun (identification) mannlífs og náttúru má víða
finna, til dæmis í ljóði Jóhanns Sigurjónssonar um skáldbróður
sinn, Jónas Hallgrímsson:
Dregnar eru litmjúkar
dauðarósir
á hrungjöm lauf
í haustskógi.
Svo voru þínir dagar
sjúkir en fagrir,
þú óskabarn
ógæfunnar.
Öðrum þræði felur Vordraumur í sér uppgjör við þetta frum-
snið. í rómantíkinni speglar það mýtíska hringrás tilverunnar
sem endurnýjar sjálfa sig án afláts í líkingu við ferli sólar og
árs. Það bendir á leið allrar skepnu frá fæðingu um dauða til
endurfæðingar: sem vorið vex úr vetri endurnýjast lífið allt með
rísandi sól. Hinn mýtíski tilveruhringur veltur áfram að eilífu
og myndbreytir lífi í dauða í líf — endalaust, einsog hann er
sjálfur. Bókmenntalegt erkidæmi (archetype) þessa hringrásar-
sniðs er mýtan um guðinn sem deyr og rís upp af dauðum:
Díonysos, Virbíus, Kristur, Baldur.
í Vordraumi ríkir brotin lína í stað hrings. Endurfæðingin,