Skírnir - 01.01.1983, Qupperneq 23

SKÍRNIR
AÐ VERA EÐA EKKI
21
1.9
í Manni og konu ríkir staðfestandi viðhorf til þjóðfélagsins.
Heimurinn er í föstum skorðum, einstaklingurinn frjáls og
andstæðurnar sættanlegar. Hið illa á sér ekki félagslega rót
heldur siðlega og einstaklingsbundna. Framvinda sögunnar
liggur um þrjú stig séð af sjónarhóli elskendanna: jafnvœgi -*
kreppa -* jafnvcegi. í sögum Gests er stefnan öll önnur: jafn-
vœgisleysi kreppa jafnvœgisleysi. Ósættanleg mótsögn ríkir
á milli einstaklings og samfélags. Tilraunir hans til að lifa sjálf-
um sér trúr leiða til upplausnar og grimmilegs ósigurs.
II. LÍF í DRA UMI OGÁN DRA UMS
II. 1
í eftirmála að 2ri útgáfu Fornra ásta segir Sigurður Nordal
að „trúin á gildi og reynslukosti einstaklingsins, krafan til leitar
hans að sem fyllstum og heilustum þroska“7 sé kjarni bókarinn-
ar. Til sanns vegar má færa að leil sé höfuðefni verksins, leit
eftir staðfestu, lífsfyllingu og jákvæðri lífsskoðun.
Verk Sigurðar Nordals og ýmissa annarra höfunda á tímabil-
inu 1915—25 skópu nýjan heim í íslenskum bókmenntum og
sýndu að grundvallarbreyting var orðin á liugsunarhættinum
sem snerti ekki aðeins guðsliugmyndina heldur allan vitundar-
heim manneskjunnar. Lífsskynjunin hafði tekið stakkaskiptum;
helgidómar sýndust hleypidómar einir og tilveran markleysa.
Það verkefni beið manna að skapa heiminn að nýju vildu þeir
lífi lialda og gefa því markmið og tilgang. íslenskir liöfund-
ar brugðust einkum á tvennan liátt við vandanum. Sumir
leituðu lausnar í lífsdýrkun og nautnahyggju, vildu lifa lífinu
„hér“ og „nú“. Njóttu í dag því þú deyrð á morgunl Aðrir
fylltust feigð og bölmóði; harmleikurinn og fánýtið gerðu lífið
óbærilegt í augum þeirra. Sigurður Nordal sýndi fram á tak-
markanir fyrri leiðarinnar en lét þó harmleikinn ekki buga sig.
Hann hvorki gafst upp né varpaði vandanum frá sér þótt hann
eygði enga lausn um stund. Þess í stað krufði hann þversagnir í
tilvistinni og þroskamöguleika mannsins á óvílinn hátt.
Hel hefur orðið kunnast af skáldverkum Sigurðar vegna