Skírnir - 01.01.1983, Qupperneq 31

SKÍRNIR
AÐ VERA EÐA EKKI
29
í þessari sögu bregður Sigurður Nordal upp athyglisverðum
fleti á venslum lífs og dauða: Leið manns til sannarlegs lífs
liggur um braut frjálsrar og hömlulausrar sköpunar sem á liinn
bóginn hefur í för með sér ofurþenslu og eyðileggingu. Vilji
maðurinn nýta mannlega möguleika sína til fulls — lifa lífinu
lifandi — hlýtur hann að tortíma sjálfum sér. Dauðinn er sam-
ofinn lífinu — forsenda þess, inntak og afsprengi. Þessi hugg-
unarlausa niðurstaða lokar öllum dyrum. Lífsfirringin er ekki
afleiðing óréttláts mannfélags heldur óviðráðanleg örlög mann-
eskjunnar.
III. LÍFSVITUND í TVÍTOGI
III. 1
Að framan voru dregnar fram ýmsar hliðstæður og andstæður
með Vordraumi og Lognöldum sem varpa að mínum dómi
nokkru ljósi á vensl hugmyndastrauma í íslenskum bókmennt-
um. Báðar sögurnar kryfja lífsvanda og sálarklofning, lýsa tog-
streitu reglu og öngþveitis í mannlegri tilveru og hnitast um
samskonar mótsetningar. Engu að síður eru þær frábrugðnar
hver annarri, heimsmynd og mannskilningur af ólíkum toga. í
anda raunsæisstefnunnar lýsir Gestur Pálsson mannlegum örlög-
um í félagslegu samhengi og sækir gallaða mannfélagsskipan
til saka. Sigurður Nordal leitar hins vegar rótanna í tilvistinni
sjálfri og er að því leyti einn af boðberum tilvistarlegrar hugs-
unar í íslenskum bókmenntum. Annar skoðar einstaklinginn
í mannskemmandi umhverfi; hinn kryfur afstöðu einstaklings-
ins gagnvart eigin tilvist.