Jökull - 01.12.1952, Blaðsíða 21

leingi og bróðir hans Jón Jónsson sem leingi
bjó að Hofsnesi sögðu mér að landamerki væri
haldinn i millum Kvýskerja og Breiðimerkur að
grjótvarðann sem er vestarlega á Fjallsfit ætti
að bera í Miðaptanstind ofann sem er á fjall-
inu fyrir vestann Breiðumörk og væri þetta
merki bæði til fjalls og fjöru, lægi so þaðann
frá sem kölluð er Fjallsfjara rekinn undir Hof
þar til malirnar fyrir vestann Breiðumörk bera
í Krossagil fyrir vestann Breiðármörk og hafi
þessi fjara verið haldinn 900 þó væri hér útí
athugaverðt að Dejldará sem undir þessum möl-
um rennur hafi brotið af þeim vestann so þar
fyrir kann færst hafa upp á Breiðumerkurfjöru
því hún tekur þá við á Austursíðu og nær að
sögnum þar til miðröndinn svarta í Jöklinum
fyrir norðan Breiðármörk hafi so þessi fjara
verið sögð 1800 þaðann frá tekur við Fellsfjara,
hef ég nú aldrei heirt hér tvímæli áleika því
þettað hefur so haft og haldið verið í eignar-
nafni mína tíð þessi fjörumörk í millum Fells
og Breiðármerkur aðskilur eirninn landeign í
millum sagðra jarða. Þessa mína meðkenningu
handsala eg sanna vera í Erlegra manna nær-
veru til merkis mitt nafn
að Felli í Hornafyrði þann 8. Apríl Anno 1701
Sigmundur Pálsson.1)
Þessa framanskrifuða meðkenning um fjöru-
mörk og landamerki í millum Kvískerja og
Breiðármerkur og Fells útgaf Sigmundur Páls-
son okkur viðverandi einnig sagði og játaði
Bjarni Guðmundsson sem nær 30 ár hafði á
Kvýskerjum og Breiðármörk verið að so hefði
haldið verið sína tíð sem meðkenning Sigmundar
greinir um landamerki og fjörumörk millum
tieðra og aldrei hefði hann vitað þar tvímæli
á leika til sanninda merkis okkar nöfn í sama
stað Dag og Ár Anno 1701
að Felli Hornafyrði
þann 8. Apríl
Eyrekur Arnason
Erlendur Eyriksson
Athugasemdir við landamerkajaslijal frá 1701.
Fjallsfit. Þegar Sigurður Ingimundsson bjó á
Kvískerjum (1864—1883), eða a. m. k. á fyrri
1) Sigmundur Pálsson er nefndur sem heim-
ildarmaður í eyðijarðaskrá ísleifs Einarssonar,
1712, og sagður hafa nokkra um áttrætt. Hefur
hann því verið fæddur um 1630.
árum hans hér, var graslendi uppi undir jökul-
öldum í Fjallslandi við landamörkin, sem hét
Fjallsfit. Var hún því norðar og austar en Fitj-
arnar eru nú. Hún mun ekki hafa verið stór
né grasgefin, a. m. k. ekki slegin. Efst í Fjalls-
fit voru grávíðirunnar (loðvíðir?) það háir, að
góða aðgæzlu þurfti við, að lömb leyndust þar
ekki, þegar farið var þar um með fjárrekstur.
Skömmu áður en Fjallsfit eyddist, hjuggu Hofs-
menn þessa runna upp um vortíma til að hafa
handa kúm, sjálfsagt í liarðindum.
Deildará. Um 1893 rann á með þessu nafni
fram úr „Króknum". Rann hún gegnum skarð
efst í öldunum og eftir dýpsta farveginum þar
fram af og síðan í Breiðá fyrir ofan veginn.
Núverandi fjörumörk milli Kvískerja og
Fjallsfjöru: Miðaftanstind í Breiðamerkurfjalli
ber í Eyðnatind.
Fjörumörk milli Fjallsfjöru og Breiðamerkur-
fjöru: Breiðamerkurmúla fremst og austast ber
i Kaplaklif í Mávabyggðum. (Um miðjar Máva-
byggðir — heldur vestanhallt.)
Fjörumörk milli Breiðamerkurfjöru og Fells-
fjöru: Stiku á fjörunni ber í Hálfdánaröldu
og Ivaplaklif.
Flosi Björnsson, Kvískerjum.
Ef dregin eru fjörumörk þau, sem Flosi grein-
ir frá, hefur mér reiknazt Fjallsfjara 2200 m
— 1230 faðmar. Eru það um 10 hdr. tólfræð í
stað 9, eins og fjaran var talin. Hins vegar verð-
ur Breiðárfjara 3250 m eða réttir 1800 faðmar
tólfræð. Eystri fjörumörk Breiðár eru vestan til
á Nýgræðum, og landamerki eru talin þaðan
sjónhending á Kaplaklif í Mávabyggðum. Dreg
ég í efa að hin fornu landamerki hafi legið
þannig.
Hitt er litlum vafa bundið, að mestur hluti
Jökulsár, sem nú er, hafi runnið í farvegi Ný-
græðnakvísla fyrir rúmum 1000 árum, er Þórði
illuga var gefið landið. Um Nýgræðurnar er
sandurinn lægstur allt upp að jökli, og enn eru
hreppaskilin þar, en ekki við stórfljótið Jökulsá,
sem fellur til sjávar 4—5 km austar.
Breiðá hefur sennilega runnið að fornu á
svipuðum stað og nú. Þar er lægð við jökuljað-
arinn og allstórt stöðuvatn.
Fjall hefur aðallega átt graslendi á Fjallsfit,
sem nú er að mestu eydd af jökli og vatni. Mér
er nær að halda, að Fjallsá hafi ekki verið stórá
að fornu, heldur hafi Hrútá verið aðalvatn
vestan til á sandinum og átt upptök báðum
19