Jökull - 01.12.1957, Síða 58

JökulkJíningur í vesturbrún Torfufells, 1939.
Rests of a small glacier on the western edge
of Torfufell.
Ljósm. Jón Eyþórsson.
8. ÚLFÁRJÖKULL.
Miðvikudaginn 2. ágúst 1939 hélt ég frá
Akureyri með injólkurbíl inn að Torfufellsá í
Eyjafirði, en það er allmikil bergvatnsá, sem
kemur af Torfufellsdal. Frá ánni er stutt bæj-
arleið að Hólsgerði, innsta bæ í Eyjafirði að
vestan, gegnt Tjörnum að austan. Rétt sunnan
v;ð Hólsgerði er eyðibýlið Úlfá. Standa bæirnir
Torfufell, Hólsgerði og Úlfá austan undir
Torfufelli (1241 m).
I fjallinu upp af Úlfá er klettaskál allmikil,
Úlfárskál, og í henni talsverður jökull. Er
hann klofinn í tvennt af klettakambi, sem ber
nafnið Krummi. Sést misjafnlega mikið á klett
þennan eftir árferði. Undan jöklinum kemur
Úlfárjökull og Krummi, 1939.
The Ulfár glacier split by the rocky ridge
Krummi, 1939.
Ljósm. Jón Eyþórsson.
áin Úlfá, sem fellur í djúpu klettagili niður
hlíðina og rétt norðan við túnið á Úlfá í Eyja-
fjarðará.
I Hólsgerði búa bræður tveir, Björgvin og
Bjartmar Júlíussynir. Sögðu þeir mér, að fyrir
15 árum (um 1924) hefði vart sézt á Krumma.
Síðan hefði jökullinn smáeyðzt og orðið minnst-
ur fyrir 2—3 árurn, en mundi heldur hafa vaxið
síðan.
Það er gömul trú, að vetur verði því harðari
sem Krummi verður stærri i Úlfárjökli. Þá var
og talið, að vegurinn um Vatnahjalla væri fær
orðinn að vorinu, þegar sást á Krumrna í Úlfár-
jökli (Sbr. íslenzka þjóðhætti, bls. 69 og 139.).
Sagnir eru um, að jökulhlaup hafi komið í
Úlfá fyrir h. u. b. 200 árum. Hafi bærinn Úlfá
þá staðið utar og neðar, en farið af í hlaupinu.
Kvað sjást til tótta á þessum stað enn. Bærinn
var þá færður ofar, þar sem hann stóð síðan.
Hinn 18. marz árið 1925 kom jökulhlaup
fram úr Úlfárgili, tók peningshús eða færði í
kaf og drap flest féð. Fór Úlfá í eyði upp úr
því. Hún þótti góð sauðjörð, og hafa Hóls-
gerðisbændur þar fjárhús.
Af hlaupinu segir svo í bréfi frá siðasta bónd-
anum á Úlfá, Jóhanni Jósepssyni:
22. marz 1940.
Á útmánuðum 1925 fór ég vanalega á fætur
um kl. 4 til að hleypa fénu út og reka það
til beitar. En einn morgun, aldrei þessu vant,
svaf ég sem fastast, en varð þess var seinni
lrluta næturinnar, að engu var líkara en land-
skjálfti væri að koma, og heyrðist mikill hvinur
um leið. Eg gaf því engan gaum og sofnaði og
vaknaði ekki, fyrr en Gunnar á Tjörnum kom
upp á glugga og vildi finna mig, — og þegar
út kom, sagði hann, að jökulhlaup væri fallið
á fjárhúsin. Sagði hann, að þeim hefði ekki
orðið um sel, þegar heimafólk hefði komið á
fætur. Þeim hefði sýnzt jökulhlaupið hafa fallið
á Úlfárbæinn. Það bar þannig við frá Tjörn-
um, vegna þess að Tjarnir eru allmikið í norð-
austur frá Úlfá. [Þetta var 18. marz.]
Áður en langur tími leið, voru margir menn
komnir og þar á meðal voru nokkrir útlend-
ingar, sem verið höfðu á Tjörnum um nóttina
og voru í þann veginn að fara suður Kjalveg.
En þrátt fyrir það, þótt bæði ég og nágrannar
mínir værum kunnugir og vissum, hvar httsin
stóðu, var langur vegur frá því, að við værum
vissir um, hvar grafa skyldi til þess að koma því
56