Jökull - 01.12.1957, Blaðsíða 60

Goðalandsjöklar
Smmudaginn 4. ágúst 1957 fór ég ásamt Val
Jóhannessvni inn að Goðalandsjöklum, og kom-
um við fyrir 2 jökulmerkjum við syðri jökul-
inn. Merktum við jökulinn SM2 og voru merk-
in:
SM2I: varða með merki á jökulöldu 264,5 m
frá miðjum jökli í straumstefnu hans.
SM2X varða á jökulöldu í sömu stefnu, 110,5
m frá SMjj og 154 m frá jökli.
í skálarbotn til skamms tíma. Þegar sunnar
dregur, hækkar fellið og verður smágrýtt og
slétt. Engar jökulfannir sáust fyrir botni Eyja-
fjarðardals.
Þegar gengið er upp röðulinn norðan við
Uifárskál, sér niður alldjúpa og krappa skál
norðan í fellinu. Var þar með öllu snjólaust,
en sýnilega jökulstæði, sem jökull var nýhorf-
inn af. Stórgrýti er í skálarbotninum og vottaði
fyrir öldum.
Jökullinn í Ulfárbotni nær frá brún, í hér
um bil 1200 m hæð niður 930 m, en neðri
skálarbarmur er um 850 m yíir sjávarmál. Stór-
grýttir jökulgarðar og hjallar eru framan við
jökulinn. Ofan til klýfur Krummi jökulinn í
tvennt, en neðan til rennur hann saman. Jökul-
merki voru sett fram undan nyrðri jökultung-
unni, sem nær nokkru lengra fram en hin
syðri.
1957
Hinn 30. ágúst 1957 fórum við Sigurjón Rist
upp i Ulfárskál og hugðumst mæla frá jökul-
merkjum frá 1939. Voru þau horfin, og hafði
sýnilega grjóthrun og snjóflóð nýlega gengið
yfir ofanverðan skálarbotninn. Þar var stór-
grýtisklungur og urðin stráð smásteinum og
grjótkurli. Töldum við þýðingarlaust að setja
jökulmerki þar efra.
Jökullinn var nú klofinn niður í gegn af
klettakambinum Krumma. Sýna meðfylgjandi
myndir breytingu þá, sem orðið hefur á útliti
jökulsins síðan 1939. Veður var sólarlaust og
þungbúið, svo að myndirnar eru ekki eins góðar
og skyldi.
/. Eyþórsson.
58
Einnig fundum við greinilegt vörðubrot á
bakka Krossár, og reyndist 33 m frá því að
jökli.
Goðalandsjökull steypist ofan í kverkina innst
í Goðalandi. Er jökulfossinn þrískiptur, og
fellur nyrzti hluti hans niður með fjallshlíð-
inni norðan hans, og eru greinilegar svigð-
ur í honum ofan til. Skömmu neðar tekur
jökullinn mikinn aur úr fjallshlíðinni, og dreg-
ur það mikið úr bráðnun hans. Nær þessi hluti
tungunnar frani fyrir SM2j. Má sjá greinileg
merki þess, að jökullinn hafi náð allmiklu
hærra í fjallshlíðina, og eru töluverðar leifar
ennþá eftir (jökulklíningur).
Miðhluti tungunnar kemur úr syðri hluta
jökulfossins, og er hann að mestu úr hreinum
ís. Var mælt í hann.
Suðurhlutinn kemur norður af brúnum
Fimmcörðuháls. Ber þessi hluti tungunnar all-
mikið af aur með sér og nær álíka langt fram
og norðurhlutinn. Eins er þarna mikið af
dauðum jökli og ofan við 710 m hnúkinn er
að myndast dálítið jökullón.
Samkvæmt korti Herforingjaráðsins 1937—88
-mælikv. 1:100 000) taldist okkur til, að jökull-
inn rnundi hafa stytzt um 750 m, síðan kortið
var gert, og hefði hann þá verið mjög nálægt
mestu lengd.
Krossárjökull steypist í bröttum fossi fram
af vesturbrún Mýrdalsjökuls, en skríður siðan
með jöfnum halla, unz hann klofnar á fjallinu
austan Teitstungna.
Suðurhluti tungunnar fellur fram í þröngt
gil sunnan fjallsins, og er endi hennar brattur
og aurlaus. 300 m fyrir framan enda hennar
eru 5—7 jökulöldur, en samkvæmt kortinu virt-
ist okkur jökullinn tæplega hafa náð þangað
1938, enda eru öldurnar allmikið grónar.
Á norðurhluta tungunnr var allmikill aur,
og var fönn fremst í henni. Er þessi hluti öllu
stærri. Greinileg merki eru þess, að jökullinn
hefur rýrnað mikið síðustu árin og miklar
jökulleifar í hlíðinni sunnan hennar. Ná þær
um 350 m framar en núverandi mörk tung-
unnar. Kemur áin (álma Krossár) undan þess-
um jökulleifum.
Eitt merki var sett upp við þessa tungu:
SM5j varða með merki á hárri jökulöldu, 159
m frá jökli. Árósinn er 170 m vestan vörð-
unnar.
Jóhannes Briem.