Jökull - 01.12.1962, Blaðsíða 3

SSö * S
JÖKULL
Á R S R I T
J Ö KLARAN N SÓ KN AFÉLAGS ÍSLANDS
12. ÁR REYKJAVÍK 1962
Þjórsárísar
Winter Ice of Thjórsá River System
BY
SIGURJÓN RIST
THE STATE ELECTRIC AUTHORITY, HYDROLOG'CAL SURVEY, REYKJAVÍK
ABSTRACT. The purpose of the present paper is to give
a general description of the winter ice in the Thjórsa River
System, Southern Iceland: the interaction between three
hydrologically different stream types, viz., glacial streams,
direct run-off streams and spring-fed streams, and its in-
fluence on the ice regime is discussed.
Emphasis is placed on sliowing, on the one hancl, which
parts of the rivers usually remain open, thereby acting as
great ice producers during frosts and on the other hand
where ice jamming takes place, and the reasons why these
phenomena occur at these locations are given.
It is shown how local conditions in the river channel
create essentially the same ice conditions at a particular
location from one winter to another, with irregular fluc-
tuations, however, both within a single winter season and
from one winter to another, caused by variations in meteoro-
logical factors.
Finally, mention is made of some potential perils to travcl
on the river ice.
INNGANGUR
Rispur í grassvörð bakkanna, litlar malar-
hrúgur, sem nýgræðingur teygir sig upp úr, og
á víð og dreif lausir steinar með rotnandi mosa-
flygsum. Þeir, sem leggja leið sína með íslenzk-
um ám að sumardegi og hafa augun opin fyrir
náttúrufyrirbærum, sjá þegar, að hér eru spor
LAN n
vetraríssins. Mölina og grjótið á slægjulandi
líta bændur óhýru auga, áin hefur verið helzt
til ágeng.
Vart verður gengið í stundarfjórðung með
Þjórsá án þess að eitt eða fleiri af nefndum
ummerkjum íssins blasi við göngumanni. En
leggi lesandinn leið sína að Þjórsá, þar sem
hún kemur út úr gilkjaftinum hjá Villingaholti
í Flóa, eða haldi hann lengra upp í landið, allt
til Búrfells, að Þjórsá í krikanum vestan undir
fellinu, getur að líta á báðum stöðum ómeng-
uð og fersk jökulfyrirbæri. Undan Villingaholti
eru sandhólabingir, sem vetrarísinn hefur mynd-
að og er stöðugt að umturna. Vestan undir
Búrfelli er hvass urðarkambur, sem ísinn hefur
ýtt saman. Merkin eftir ísinn eru glögg og
reyndar ofur einföld og auðskilin þeim, sem
læsir eru á ísamál. Þeir sjá, hvernig áin muni
líta út í frostum á vetrum. Þeim er líkt farið
og refaskyttunni, sem læs er á refaslóðir, greinir
litarhátt og kyn dýrsins, sem verið hefur á ferð;
og herzla sporanna segir honum, hve gömul þau
eru.
I þessari grein er ætlunin að segja frá ísum
á Þjórsá, ekki út frá sporunum einum sam-
JÖKULL 1
AFK
245661
ÍSLANDS