Jökull - 01.12.1962, Blaðsíða 30

Búrfell, Búða og Urriðafoss. Sandæta lrefur
einnig hjálpað til að tæra höfuðísa. I nokkra
daga undir aprillok eða í maímánuði er venju-
lega jakaflug í stofnánr Þjórsár inni á hálend-
inu, og strjálir sandjakar eru þar á ferð fram
um miðjan júní.
9. LOKAORÐ
Fróðleiks um Þjórsárísa hef ég aflað með
þrennu móti:
1. Á vatna- og ísrannsóknaferðum um vatna-
sviðið sl. 14 ár (1950—1963) hef ég öðlazt
allgóða þekkingu á ísum Þjórsár. Athug-
anir fyrstu sjö áranna ná aðeins til Þjórs-
ár neðan Tungnaár, en 7 hinna síðari til
vatnasviðsins alls.
2. Gæzlumenn vatnshæðarmæla skrá athuga-
semdir um ísa — krapaför, skarir, grunn-
stingul, vatnsborðsbreytingar af völdum
ísa, ísalagnir, jakaflug og ísalausnir. [9]
3. Bændur á næstu bæjum við Þjórsá stað-
festa sagnir um ísalög og ágang.
Gagnasöfnunin er gloppótt; kerfisbundin er
hún aðeins á Urriðafosssvæðinu. Vetrarferðir
um hálendið eru strjálar. Það bætir ekki úr skák,
að einmitt við ísalagnir- og ísalausnir er illgjör-
legt að komast um meginhluta vatnasviðsins,
enda aðeins ein brú á Þjórsá og engar á stofn-
ám hennar. Annmarkar frumgagna gera það að
verkum, að ekki er unnt að setja fram í línu-
riti eða tölum ýmsa þætti, sem ástæða væri til,
svo sem um tíðni, magn o. fl.
En uppfylli greinin hið þríþætta verkefni,
sem henni var sett, er tilganginum náð.
HEIMILDARIT - REFERENCES
[1] Sveinn Pálsson: Ferðabók. Jón Eyþórsson
bjó bókina til prentunar. Snælandsútgáf-
an, Rvík 1945, bls. 445-453.
[2] Þorbjörn Sigurgeirsson: Um kristalgerð íss.
Jökull 2. ár, Rvík 1952.
[3] Schoklitsch: Wasserbau, Springer, Wien
1930, liefti 1, bls. 158.
[4] G. Nybrant: Teknisk Tidskrift Stockholm
1943, hefti 1, árg. 73, bls. 1—12.
[5] O. Devik: Geofysiske Publikasjoner, Bd. 9
nr. 1, Oslo 1931.
[6] W. J. Altberg: Ass. Int. d’Hydrologie
Scientifique Bull. no. 23, Riga 1938, bls.
373-407.
28 JÖKULL
[7] G. Nybrant: Tekniska Skrifter nr. 120.
Teknisk Tidskrifts Förlag, Stockholm 1945.
[8] O. Devik og E. V. Kanavin: Lagt fram á
þriðju norrænu vatnafræðingaráðstefn-
unni, Viborg 1961.
[9] S. Rist: Islenzk vötn 1, Icelandic Fresh
Waters. Raforkumálastjóri, Reykjavík
1956, bls. 46-58.
S U M M A R Y :
The first part of the paper (Sections 1—3) is
of a general nature; it outlines the heat balance
of natural water bodies and with reference
thereto describes briefly the mechanism of ice
formation in rivers and lakes.
The second part (Sections 4—8) is clevoted
specifically to the Thjórsá river system. The
contents of this part will be summerized beloxu.
General. Three different stream types com-
pose the Thjórsá river system, viz glacial rivers
(“J”) fed preclominantly by glacier meltwater;
direct run-off rivers (“D”), luhere the flow is
almost entirely surface run-off, ancl lastly spring-
fecl rivers (“L”) deriving their floiu, as the
name implies mostly from ground water. Al-
though neither the Thjórsá river itself, nor
its main tributaries, the Tungnaá and Kalda-
kvisl rivers (see table 2 and coloured map) al-
most nowhere consist purely of any single type,
the irnportance as far as ice is concerned of
eacli lype is nevertheless largely confinecl to
certain parts of the drainage basin, which there-
fore for the purpose of the paper has been cli-
vided into three zones.
Zone 1 consists of the uppermost headwater
parts of the th.ree main rivers of the System,
above elevation 600 metres approximately, i. e.
thc Tungnaá River above Flófsvað; the Kalda-
kvísl River above Sauðafell ancl the Thjórsá
River above Eyvafen. The main rivers are in
this zone characterized by braided flow over
luide channels of alluvial formations, and shal-
low icater depths. This gives a large cooling
surface and a quick response of water tem-
perature to changes in air temperatur. The
flow in this zone is rnostly clerived frorn glacier
rnellwater and surface run-off. Due to absence
of glacier melting in the ivinier and the fact
that tlie precipitation in the headiuater areas
is then almost entirely in the form of snow,