Jökull

Ataaseq assigiiaat ilaat

Jökull - 01.12.1968, Qupperneq 12

Jökull - 01.12.1968, Qupperneq 12
jöklinum, en 76% renni burtu þegar fyrsta sumarið. Með því að notfæra sér vatnsgildi lags- ins frá næstsíðasta ári má svo reikna út, að árs- úrkoman við L-VI sé 3100 mm. Samkvæmt upp- lýsingum Veðurstofunnar, sem hefur áætlað meðal ársúrkomu við L-VI út frá öðrum for- sendum, ætti hún að vera um 2800 mm. Mæl- ingar á tvivetni kjarnans frá L-V og V-X, sem báðar eru i tæplega 1300 metra hæð yfir sjávar- máli, sýna, að 52% ársúrkomunnar sitja þar eftir sem ís, en 48% renna burtu fyrsta árið. Vatnsgildi kjarnans frá fyrra ári er ekki þekkt við L-V. Við V-X bendir það hins vegar til, að ársúrkoman þar sé 3100 mm, en það er í góðu samræmi við 3000 mm úrkomuáætlun Veðurstofunnar. Nú sem stendur er verið að mæla tvívetnismagn kjarna úr fyrri árlögum frá nokkrum öðrum stöðum á Vatnajökli. Þótt ekki sé hægt að segja neitt með vissu um niður- stöður þeirra mælinga, enn sem komið er, virð- ist þó ýmislegt benda til, að þegar komið er upp fyrir 1500 m hæð, nái vetrarlagið ekki að gegnblotna yfir sumarið. En það merkir aftur, að beinar mælingar á vatnsgildi kjarna úr fyrra árlagi eiga að gefa til kynna heildarúrkomu ársins. Tvivetni sem hitamœlir liðins tíma Sunnan í Bárðarbungu, í um 1830 m hæð, var grafið og borað með snúningsbor nokkuð niður í næstsíðasta vetrarlag. Staðurinn er merktur V-IX á Mynd 4. Þá var boruð þarna hola með bræðslubor niður á 41 m dýpi. A um það bil 38 m dýpi var komið niður á tæran ís, sem reyndist óslitinn niður á 41 m dýpi. Mælingar á kjarna grynnri holunnar svo og ís- kjarna neðan við 38 m dýpi, benda til þess, að Bárðarbunga sé því sem næst gaddjökull, þ. e. að lítil eða engin sumarbráðnun eigi sér stað. Þetta eru mjög mikilsverðar upplýsingar, því að samkvæmt þeim ætti tvívetnismagn íssins í Bárðarbungu að endurspegla hitabreytingar lið- inna alda, svipað og súrefnissamsætur gera í Grænlandsjökli. Að vísu er ísinn neðst í jökl- inurn á Bárðarbungu vart mjög gamall, ef til vill 400—1000 ára, svo að mælingar á breytingu árshita munu ekki ná yfir nema sögulegan tíma. Slíkar mælingar eru þó vafalaust mikils virði. A árinu 1969 er ætlunin að reyna djúpborun 346 JÖKULL 18. ÁR el'st á Bárðarbungu. Mun reynt að bora 100— 200 m djúpa holu með bræðslubornum. Hvort slík borun tekst, er enn óvíst, úr því verður reynslan að skera. Til allrar óhamingju breytir bræðsluvatn það, sem myndast við borunina, tvívetnismagni kjarnans, á meðan ekki er um saml’elldan ís eða mjög gróft hjarn að ræða. Því er þess að vænta, að kjarni tekinn með bræðslubornum sé fyrst nothæfur til tvívetnis- mælinga, þegar komið er niður fyrir 30 metra. Þar fyrir ofan er því aðeins hægt að notast við kjarna úr gryfju eða kjarna, sem tekinn er með snúningsbor. Þar sem talsverð vandkvæði munu vera á að ná sýnum niður á 30 m dýpi á þann hátt, má búast við, að einhver eyða verði í samfelldum mælingum á Bárðarbungu á komandi sumri. Annað vandamál í sambandi við djúpborun er svo tímasetning ískjarnans. Þrívetnismælingar munu ef til vill aðeins not- hæfar til að tímasetja ískjarna síðustu 20 árin. Tvívetnismælingar má ef til vill einnig nota til tímasetningar, en þó er það ekki fullvíst. Þriðji möguleikinn til að tímasetja kjarnann á ein- faldan hátt er sá, að í ísnum finnist öskulög eldgosa, sem vitað er, hvenær áttu sér stað. Bregðist þessar aðferðir, eru að vísu aðrar þekktar, sem notfæra má við tímasetningu, svo sem að mæla geislakol eða geislavirka kísilsam- sætu, sem finnst í ísnum. Slíkar aðferðir eru þó mjög flóknar og krefjast auk þess mikils magns af ís. Það er því augljóst, að enn er margt óleyst, áður en hægt er að ráðast í endanlega borun gegnum Bárðarbungu með fullkomnum árangri. Sú borun, sem framkvæmd verður í ár, mun þó væntanlega upplýsa, hvort djúpborun í Bárðar- bungu veiti það miklar upplýsingar, að rétt- lætanlegt sé að ráðast í hana. F.innig ætti að koma í ljós, hvort unnt er að beita við borun- ina tiltölulega einföldum aðferðum, eða hvort meiri umsvif reynast nauðsynleg, en það merkir þá jafnframt, að kostnaður við borunina eykst verulega. Notkun tvívetms við rannsóknir á hreyfingum jökla Að lokum er eitt atriði enn, sem ef til vill má fá talsverðar upplýsingar um með tvívetnis- mælingum. Það eru hrevfingar jökulsins. Til að skýra þetta nánar má hugsa sér þversnið af
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Jökull

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.